Wskazania
Leczenie i zapobieganie rozwojowi zakażeń wywołanych przez drobnoustroje wrażliwe na działanie metronidazolu (głównie bakterie beztlenowe). Metronidazol jest wskazany w leczeniu następujących chorób u dorosłych i dzieci: zakażeń ośrodkowego układu nerwowego (np. ropień mózgu, zapalenie opon mózgowych); zakażeń płuc i opłucnej (np. martwicze zapalenie płuc, zachłystowe zapalenie płuc, ropień płuca); zapalenia wsierdzia; zakażeń przewodu pokarmowego i jamy brzusznej (np. zapalenie otrzewnej, ropień wątroby, zakażenia po zabiegach chirurgicznych okrężnicy lub odbytnicy, choroby ropne jamy brzusznej i miednicy); zakażeń ginekologicznych (np. zapalenie błony śluzowej macicy, stany po histerektomii lub cesarskim cięciu, gorączka połogowa, poronienie septyczne); zakażeń uszu, nosa, gardła, zębów, jamy ustnej, szczęki (np. angina Plauta-Vincenta); zakażeń kości i stawów (np. zapalenie kości i szpiku); zgorzeli gazowej; posocznicy z zakrzepowym zapaleniem żył; w zakażeniu mieszanym bakteriami beztlenowymi i tlenowymi, oprócz produktu leczniczego należy zastosować antybiotyk odpowiedni do leczenia zakażeń bakteriami tlenowymi. Stosowanie zapobiegawcze jest zawsze wskazane przed zabiegami o wysokim ryzyku zakażenia bakteriami beztlenowymi (zabiegi ginekologiczne i w obrębie jamy brzusznej). Należy uwzględnić oficjalne zalecenia dotyczące odpowiedniego użycia środków przeciwbakteryjnych.
Dawkowanie
Dawkę ustala na podstawie rodzaju oraz ciężkości choroby, wieku, mc. i reakcji pacjenta na leczenie. Należy postępować zgodnie z następującymi zasadami dawkowania. Dorośli i młodzież. Leczenie zakażeń wywołanych przez bakterie beztlenowe: zwykle podaje się dawkę 1500 mg (300 ml) w pierwszym dniu leczenia, a następnie 1000 mg (200 ml) w pojedynczej dawce w dniach kolejnych. Zamiast tego można podawać 500 mg (100 ml) co 8 h. Na początku leczenia można zastosować dawkę nasycającą 15 mg/kg mc., jeżeli istnieją do tego wskazania medyczne. Czas trwania leczenia zależy od jego skuteczności. W większości przypadków leczenie trwające 7 dni okazuje się wystarczające. Jeżeli istnieją do tego wskazania kliniczne, leczenie można przedłużyć. Zapobieganie zakażeniom okołooperacyjnym spowodowanym przez bakterie beztlenowe: 500 mg, przy czym podawanie należy zakończyć na około godziny przed zabiegiem. Dawkę powtórzyć po 8 i 16 h. Dzieci i młodzież. Leczenie zakażeń wywołanych przez bakterie beztlenowe: dzieci (>8 tyg. do 12 lat): zazwyczaj dawka dobowa wynosi 20-30 mg na kg mc./dobę, podawane w jednej dawce lub podzielone na dawki 7,5 mg na kg mc. co 8 h. Dawkowanie można zwiększyć do 40 mg/kg mc., w zależności od ciężkości zakażenia. Dzieci poniżej 8. tyg. życia: 15 mg/kg mc. w postaci jednorazowej dawki dobowej lub podzielone na dawki 7,5 mg/kg mc., co 12 h. U noworodków poniżej 40 tyg. wieku ciążowego: do kumulacji metronidazolu może dojść w pierwszym tyg. życia, dlatego też po kilkudniowym leczeniu zaleca się monitorowanie stężenia metronidazolu w surowicy. Leczenie trwa zwykle 7 dni. Zapobieganie zakażeniom okołooperacyjnym spowodowanym przez bakterie beztlenowe: Dzieci poniżej 12 lat: 20-30 mg/kg mc. w postaci pojedynczej dawki podanej 1-2 h przed zabiegiem chirurgicznym. Dzieci poniżej 40 tyg. wieku ciążowego: 10 mg/kg mc. w pojedynczej dawce przed zabiegiem chirurgicznym. Pacjenci z niewydolnością nerek. Zmniejszenie dawki nie jest wymagane. U pacjentów poddawanych dializie należy zaplanować standardową dawkę metronidazolu po zabiegach hemodializy, w dniach dializowania, aby zrekompensować jego utratę w trakcie procedury. Pacjenci z niewydolnością wątroby. T0,5 w surowicy oraz klirens osoczowy jest wydłużony u pacjentów z zaawansowaną niewydolnością wątroby, dlatego też pacjentom z ciężką chorobą wątroby należy podawać mniejsze dawki.
Uwagi
Stosować dożylnie. Zawartość 1 but. podawać w postaci inf. doż. powoli, tj. maks. 100 ml, nie krócej niż przez 20 minut, zwykle przez ponad h. Produkt leczniczy można także rozcieńczyć przed doż. podaniem w 0,9% roztw. chlorku sodu lub 5% roztw. glukozy. Antybiotyki stosowane jednocześnie należy podawać oddzielnie.
Przeciwwskazania
Nadwrażliwość na metronidazol lub inne pochodne nitroimidazolu lub na którąkolwiek substancję pomocniczą.
Ostrzeżenia specjalne / Środki ostrożności
U pacjentów z ciężkim uszkodzeniem wątroby lub zaburzeniami tworzenia krwinek (np. granulocytopenią) doż. inf. roztw. metronidazolu należy stosować tylko w przypadkach, gdy spodziewane korzyści przewyższają potencjalne zagrożenia. Ze względu na ryzyko pogorszenia się stanu pacjenta z czynną lub przewlekłą ciężką chorobą OUN lub obwodowego układu nerwowego metronidazol należy podawać także tylko wtedy, gdy spodziewane korzyści przewyższają potencjalne zagrożenia. U pacjentów otrzymujących metronidazol obserwowano występowanie napadów padaczkowych, mioklonii i neuropatii obwodowej, z których ta ostatnia charakteryzowała się głównie drętwieniem lub parestezją kończyn. Pojawienie się nieprawidłowych objawów neurologicznych wymaga natychmiastowej oceny stosunku korzyści do ryzyka dalszego podawania produktu leczniczego. W przypadku wystąpienia ciężkiej reakcji nadwrażliwości (np. wstrząs anafilaktyczny) leczenie produktem leczniczym należy natychmiast przerwać. Wykwalifikowany personel medyczny powinien rozpocząć odpowiednie leczenie doraźne. Ciężka przedłużająca się biegunka, pojawiająca się podczas leczenia lub w kolejnych tygodniach, może być spowodowana rzekomobłoniastym zapaleniem jelita grubego (w większości przypadków wywołanego przez Clostridium difficile). Choroba ta, wywołana leczeniem antybiotykami, może zagrażać życiu i wymagać dodatkowego leczenia. Nie należy podawać leków hamujących perystaltykę. Czas trwania leczenia metronidazolem lub lekami zawierającymi inne nitroimidazole nie powinien przekroczyć 10 dni. Leczenie można przedłużyć wyłącznie w szczególnych przypadkach, jeśli to bezwzględnie konieczne, kontrolując stan kliniczny oraz wyniki badań laboratoryjnych. Powtórne leczenie należy w miarę możliwości ograniczyć do szczególnych przypadków. Ograniczeń tych należy ściśle przestrzegać, ponieważ nie można wykluczyć mutagennego działania metronidazolu i ponieważ w badaniach na zwierzętach zaobserwowano zwiększone występowanie niektórych rodzajów nowotworów. Wydłużony czas leczenia metronidazolem może łączyć się z hamowaniem czynności szpiku, co prowadzi do zaburzenia tworzenia się krwinek. Należy stale monitorować liczbę krwinek podczas wydłużonego leczenia. Produkt leczniczy zawiera 14 mmol (czyli 322 mg) sodu w 100 ml. Wartość tę należy uwzględnić u pacjentów kontrolujących zawartość sodu w diecie. Metronidazol zaburza enzymatyczne spektrofotometryczne oznaczenie AspAT, AlAT, dehydrogenazy mleczanowej (LDH), trójglicerydów i glukozy metodą heksokinazową, powodując zaniżenie wyników (wynik może osiągnąć zero). Metronidazol wykazuje dużą absorbancję przy długości fali, na której oznacza się dinukleotyd nikotynoamidoadeninowy (ang. NADH). W związku z tym może się wydawać, iż metronidazol zmniejsza wartości podwyższonych aktywności enzymów wątrobowych podczas badania metodą przepływu ciągłego na podstawie spadku w punkcie końcowym obniżonego NADH. Zaobserwowano przypadki niezwykle małej aktywności enzymów wątrobowych, w tym wartości zerowe. Metronidazol może zaburzać zdolność prowadzenia pojazdów i użycia maszyn, nawet jeśli stosuje się go zgodnie z zaleceniami. Dotyczy to szczególnie początku leczenia lub łączenia z alkoholem.
Interakcje
Interakcje z innymi produktami leczniczymi. Amiodaron: podczas jednoczesnego stosowania amiodaronu i metronidazolu zaobserwowano wydłużenie odstępu QT i torsades de pointes. W przypadku stosowania amiodaronu razem z metronidazolem może być konieczne monitorowanie odstępu QT za pomocą EKG. Jeżeli pacjent jest leczony ambulatoryjnie, należy go poinformować, że powinien zgłosić się do lekarza w przypadku zaobserwowania takich objawów, jak zawroty głowy, kołatanie serca czy omdlenie, mogących świadczyć o wystąpieniu torsades de pointes. Barbiturany: fenobarbital może zwiększyć tempo metabolizmu metronidazolu w wątrobie, skracając okres jego półtrwania w osoczu do 3 h. Busulfan: jednoczesne podawanie busulfanu z metronidazolem może znacząco zwiększyć stężenie busulfanu w osoczu krwi. Nie opisano mechanizmu interakcji. Należy unikać jednoczesnego podawania busulfanu i metronidazolu ze względu na możliwość wystąpienia dużej toksyczności i śmiertelności związanej ze wzrostem stężenia busulfanu w osoczu. Karbamazepina: metronidazol może zahamować metabolizm karbamazepiny, co może doprowadzić do wzrostu stężenia karbamazepiny w osoczu. Cymetydyna: jednoczesne podawanie cymetydyny może w pojedynczych przypadkach spowolnić eliminację metronidazolu z organizmu, zwiększając jego stężenie w surowicy. Środki antykoncepcyjne: niektóre antybiotyki w pewnych wyjątkowych przypadkach mogą osłabiać działanie doustnych środków antykoncepcyjnych poprzez zakłócenie hydrolizy sprzężonych steroidów zachodzącej w jelitach z udziałem bakterii, a przez to zmniejszenie ponownego wchłaniania niesprzężonych steroidów. Wskutek tego mechanizmu zmniejsza się stężenie aktywnych steroidów w osoczu. Takie nietypowe interakcje mogą wystąpić u kobiet z dużym wydalaniem sprzężonych steroidów z żółcią. Odnotowano przypadki, w których doustne środki antykoncepcyjne w połączeniu z antybiotykami, np. ampicyliną, amoksycyliną, tetracyklinami, a także metronidazolem okazywały się nieskuteczne. Pochodne kumaryny: jednoczesne leczenie metronidazolem może nasilać przeciwkrzepliwe działanie tych leków i zwiększać ryzyko krwawienia będącego skutkiem słabszego metabolizmu w wątrobie. Może wystąpić konieczność skorygowania dawki antykoagulanta. Cyklosporyna: w trakcie równoczesnej terapii cyklosporyną i metronidazolem występuje ryzyko wyższego stężenia cyklosporyny w surowicy. Konieczne jest wówczas częste monitorowanie stężenia cyklosporyny i kreatyniny. Disulfiram: jednoczesne podawanie disulfiramu może powodować stan splątania, a nawet reakcje psychotyczne. Należy unikać łączenia tych dwóch środków. Fluorouracyl: metronidazol hamuje metabolizm podawanego jednocześnie fluorouracylu, tzn. wzrasta stężenie fluorouracylu w osoczu. Lit: należy zachować ostrożność przy jednoczesnym podawaniu metronidazolu z solami litu, ponieważ zaobserwowano, że w warunkach terapii metronidazolem obserwuje się podwyższone stężenie litu. Mykofenolan mofetylu: substancje zmieniające florę układu pokarmowego (np. antybiotyki) mogą obniżać biodostępność doustną produktów kwasu mykofenolowego. Zaleca się przeprowadzenie dokładniejszych badań laboratoryjnych i klinicznych w celu uzyskania dowodu na osłabione immunosupresyjne działanie kwasu mykofenolowego przy badaniach klinicznych i przesiewowych w trakcie jednoczesnej terapii środkami przeciwko zakażeniom. Fenytoina: metronidazol hamuje metabolizm jednocześnie podawanej fenytoiny, a zatem stężenie fenytoiny w osoczu wzrasta. Z drugiej strony skuteczność metronidazolu jest mniejsza przy równoczesnym podawaniu fenytoiny. Takrolimus: jednoczesne podawanie z metronidazolem może spowodować wzrost stężenia takrolimusu we krwi. Proponowany mechanizm polega na blokowaniu metabolizmu takrolimusu w wątrobie, za pośrednictwem CYP3A4. Należy systematycznie sprawdzać poziom takrolimusu we krwi i czynność nerek oraz odpowiednio korygować dawkowanie, w szczególności po rozpoczęciu lub zakończeniu terapii metronidazolem u pacjentów, u których doszło do stabilizacji stanu w wyniku terapii takrolimusem. Inne rodzaje interakcji. Alkohol: należy unikać spożywania napojów alkoholowych w trakcie kuracji metronidazolem, ponieważ łączne stosowanie tych środków wywołuje działania niepożądane, takie jak zawroty głowy lub wymioty (działanie podobne do disulfiramu).
Ciąża i laktacja
Bezpieczeństwo stosowania metronidazolu podczas ciąży nie zostało w wystarczającym stopniu dowiedzione. W szczególności sprzeczne są dane dotyczące stosowania produktu leczniczego we wczesnym okresie ciąży. Niektóre badania wykazały zwiększoną liczbę zaburzeń rozwojowych. W doświadczeniach na zwierzętach metronidazol nie wykazywał działania teratogennego. Podczas I trymestru ciąży lek można stosować wyłącznie w celu leczenia zakażeń zagrażających życiu, o ile nie ma bezpieczniejszej alternatywy. Podczas II i III trymestru, produkt można stosować w leczeniu innych zakażeń, jeśli oczekiwane korzyści znacznie przewyższają potencjalne zagrożenia. Ponieważ metronidazol jest wydzielany z mlekiem, podczas leczenia należy przerwać karmienie piersią. Po zakończeniu leczenia metronidazolem karmienia piersią nie należy wznawiać przed upływem 2-3 dni, z powodu przedłużonego okresu półtrwania metronidazolu. Jedynie podczas badań na zwierzętach wskazano potencjalnie negatywny wpływ metronidazolu na układ rozrodczy u samców przy podawaniu dużych dawek znacznie przekraczających maks. zalecaną dawkę dla człowieka.
Działania niepożądane
Działania niepożądane są głównie powiązane z długotrwałym stosowaniem lub dużymi dawkami leku. Najczęściej obserwowane działania obejmują mdłości, zaburzenia smaku oraz ryzyko wystąpienia neuropatii w przypadku długotrwałego stosowania. Zakażenia i zarażenia pasożytnicze: (często) nadkażenie Candida (np. zakażenia narządów płciowych); (rzadko) rzekomobłoniaste zapalenie jelita grubego, które może wystąpić podczas lub po zakończeniu leczenia, objawiające się jako ciężka, uporczywa biegunka. Informacje na temat leczenia doraźnego. Zaburzenia krwi i układu chłonnego: (bardzo rzadko) zmniejszenie liczby leukocytów i płytek krwi (granulocytopenia, agranulocytoza, pancytopenia i małopłytkowość) podczas leczenia metronidazolem; (nieznana) leukopenia, niedokrwistość aplastyczna. Zaburzenia układu immunologicznego: (rzadko) ciężkie, ostre reakcje nadwrażliwości ogólnoustrojowej: anafilaksja, do wstrząsu anafilaktycznego. Te ciężkie reakcje wymagają natychmiastowej interwencji medycznej; (nieznana) łagodne do umiarkowanych reakcje nadwrażliwości, np. reakcje skórne, obrzęk naczynioruchowy. Zaburzenia metabolizmu i odżywiania: (nieznana) anoreksja. Zaburzenia psychiczne: (bardzo rzadko) zaburzenia psychotyczne, w tym stany splątania, omamy; (nieznana) depresja. Zaburzenia układu nerwowego: (bardzo rzadko) encefalopatia, ból głowy, gorączka, senność, zawroty głowy, zaburzenia widzenia i ruchu, uczucie wirowania, ataksja, upośledzenie wymowy, drgawki; (nieznana) senność lub bezsenność, mioklonie, napady padaczkowe, neuropatia obwodowa objawiająca się w postaci parestezji, ból, odczuwanie jakby dotyku futra i mrowienie kończyn. Aseptyczne zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych: jeśli wystąpią drgawki lub objawy neuropatii obwodowej lub encefalopatii, należy natychmiast poinformować lekarza prowadzącego. Zaburzenia oka: (bardzo rzadko) zaburzenia widzenia, np. podwójne widzenie, krótkowzroczność; (nieznana) napadowe przymusowe patrzenie z rotacją gałek ocznych, neuropatia/zapalenie nerwu wzrokowego. Zaburzenia serca: (rzadko) zmiany w EKG, takie jak spłaszczenie załamka T. Zaburzenia żołądka i jelit: (niezbyt często) wymioty, nudności, biegunka, zapalenie języka i jamy ustnej, odbijanie się z gorzkim posmakiem, napięcie w nadbrzuszu, metaliczny posmak, obłożony język. Dysfagia (spowodowana działaniem metronidazolu na OUN). Zaburzenia wątroby i dróg żółciowych: (bardzo rzadko) nieprawidłowe aktywności enzymów wątrobowych i stężenia bilirubiny, zapalenie wątroby, żółtaczka, zapalenie trzustki. Zaburzenia skóry i tkanki podskórnej: (bardzo rzadko) alergiczne reakcje skórne, np. świąd, pokrzywka zespół Stevens-Johnsona; (nieznana) toksyczna nekroliza naskórka. Wystąpienie 2 ostatnich działań wymaga natychmiastowej interwencji lekarskiej; (nieznana) rumień wielopostaciowy. Zaburzenia mięśniowo-szkieletowe i tkanki łącznej: (niezbyt często) bóle stawów, bóle mięśni. Zaburzenia nerek i dróg moczowych: (niezbyt często) ciemny kolor moczu (spowodowany przez metabolit metronidazolu). Zaburzenia ogólne i stany w miejscu podania: (nieznana) podrażnienie żył (aż do zakrzepowego zapalenia żył) po podaniu doż., stany osłabienia, gorączka. Częstość, typ i ciężkość działań niepożądanych u dzieci są takie same, jak u dorosłych.
Przedawkowanie
Jako objawy przedawkowania mogą wystąpić działania niepożądane. W przypadku znacznego przedawkowania metronidazolu nie jest znane szczególne leczenie ani antidotum. W razie konieczności metronidazol można skutecznie usunąć z organizmu przez hemodializę.
Działanie
Sam metronidazol nie jest skuteczny. Jest to stabilny związek, który może wnikać do drobnoustrojów. W warunkach beztlenowych, z udziałem oksydoreduktazy pirogronianowo-ferrodoksynowej mikroorganizmów z metronidazolu powstają rodniki nitrozowe działające na DNA. Następuje oksydacja ferredoksyny i flawodoksyny. Rodniki nitrozowe tworzą addukty z parami zasad DNA, co prowadzi do pękania łańcucha DNA i w następstwie do śmierci komórki.
Skład
1 ml zawiera 5 mg metronidazolu.
Alkohol
Antykoncepcja
Laktacja
Światło
Ciąża - trymestr 1 - Kategoria B
Ciąża - trymestr 2 - Kategoria B
Ciąża - trymestr 3 - Kategoria B
Wykaz B
