Wskazania
Krótkotrwałe leczenie objawowe zespołu lęku uogólnionego. Alprazolam jest wskazany jedynie wtedy, gdy zaburzenia są znacznie nasilone, zaburzają normalne funkcjonowanie lub są bardzo uciążliwe dla pacjenta. Podobnie jak w przypadku wszystkich benzodiazepin, lekarze muszą mieć świadomość, że długotrwałe stosowanie leku może prowadzić do rozwinięcia zależności lekowej.
Dawkowanie
Dorośli. Zazwyczaj stosowana dawka w zespole lęku uogólnionego wynosi 0,25-0,5 mg 3x/dobę. Może być zwiększana (w razie potrzeby) w odstępach czasu co 3-4 dni do maks. dawki 4 mg/dobę. Pacjenci w podeszłym wieku. U pacjentów w podeszłym wieku klirens leku jest zmniejszony i, podobnie jak w przypadku innych benzodiazepin, zwiększa się wrażliwość na lek. Leczenie należy zaczynać od małej dawki początkowej 0,25 mg 2-3x/dobę. W razie dobrej tolerancji, dawkę można zwiększać stopniowo, ale nie więcej niż o 0,5 mg co 3 dni. W razie wystąpienia działań niepożądanych dawkę należy zmniejszyć. U pacjentów w podeszłym wieku w dobrej kondycji fizycznej maks. dawka powinna wynosić 1,5 mg/dobę. U osłabionych pacjentów w podeszłym wieku maks. dawka powinna być ograniczona do 0,75 mg/dobę. Pacjenci z chorobami wyniszczającymi lub z zaburzeniami czynności wątroby i/lub nerek. U pacjentów z chorobami wyniszczającymi lub z zaburzeniami czynności wątroby i/lub nerek również konieczne jest ostrożne wprowadzanie dawek początkowych i zalecane są podobne wielkości dawek maksymalnych od 0,75 mg do 1,5 mg/dobę, w zależności od stopnia wyniszczenia lub zaburzenia czynności narządów. Dzieci i młodzież. Bezpieczeństwo i skuteczność alprazolamu u dzieci i młodzieży w wieku poniżej 18 lat nie zostało ustalone z tego powodu stosowanie alprazolamu nie jest zalecane w tej grupie wiekowej. Ważne informacje dotyczące dawkowania: optymalną dawkę należy ustalić na podstawie nasilenia objawów i indywidualnej odpowiedzi pacjenta na leczenie. Leczenie należy rozpoczynać od możliwie najmniejszej skutecznej dawki. Dawkowanie należy ostrożnie zwiększać stopniowo, a jeśli istnieje taka potrzeba, w pierwsze kolejności należy zwiększyć dawkę wieczorną, a dopiero potem dawki podawane w ciągu dnia. Pacjenci, którzy wcześniej nie przyjmowali leków psychotropowych, wymagają podawania mniejszych dawek niż pacjenci uprzednio stosujący leki uspokajające, przeciwdepresyjne lub nasenne oraz osoby uzależnione od alkoholu. Leczenie należy kończyć stopniowo redukując dawkę leku. Przyjmuje się, że nie należy zmniejszać dawki alprazolamu o więcej niż 0,25-0,5 mg w ciągu 3 dni. Jest to szczególnie ważne w przypadku przedłużonego leczenia, kiedy wystąpienie objawów odstawiennych jest bardziej prawdopodobne. Leczenie powinno trwać najkrócej, jak to możliwe. Należy regularnie kontrolować stan pacjenta i oceniać konieczność dalszego stosowania leku, szczególnie w przypadku ustąpienia objawów. Okres leczenia nie powinien być dłuższy niż 8-12 tyg., włączając okres stopniowego odstawiania leku. W niektórych przypadkach konieczne może być wydłużenie leczenia poza maks. zalecany okres; nie należy tego jednak czynić bez wcześniejszej kontrolnej oceny stanu pacjenta i oceny specjalistycznej. Przed rozpoczęciem leczenia pacjentów należy poinformować, że leczenie ma ograniczony czas trwania, że podczas odstawiania leku dawka będzie stopniowo zmniejszana oraz że po odstawieniu leku może dojść do nawrotu i nasilenia objawów - efekt odbicia.
Przeciwwskazania
Alprazolam jest przeciwwskazany u pacjentów: ze stwierdzoną nadwrażliwością na benzodiazepiny, alprazolam lub na którykolwiek ze składników preparatu, z miastenią, ciężką niewydolnością oddechową, zespołem bezdechu sennego, ciężką niewydolnością wątroby, ostrym zatruciem alkoholem lub innymi substancjami, przyjmujących substancje działające na OUN, jaskrą z wąskim kontem przesączania.
Ostrzeżenia specjalne / Środki ostrożności
Podczas stosowania przez kilka tyg. działanie nasenne benzodiazepin może ulec osłabieniu. Stosowanie benzodiazepin może prowadzić do rozwoju fizycznego i psychicznego uzależnienia od tych produktów. Ryzyko uzależnienia zwiększa się wraz z dawką i czasem trwania leczenia, jest także większe u pacjentów z nadużywaniem alkoholu lub narkotyków w wywiadzie. Uzależnienie może wystąpić w dawkach terapeutycznych i lub u pacjentów bez indywidualnego czynnika ryzyka. Łączne stosowanie kilku benzodiazepin niezależnie od wskazań (działanie przeciwlękowe lub nasenne) przeciwlękowych lub nasennych zwiększa ryzyko uzależnienia. Obserwowano również przypadki nadużywania alprazolamu. Po rozwinięciu się uzależnienia fizycznego, nagłe przerwanie leczenia wywoła obawy odstawienia. Mogą to być bóle głowy, bóle mięśniowe, silny lęk, napięcie, niepokój, splątanie, drażliwość. W ciężkich przypadkach mogą wystąpić następujące objawy: derealizacja, nadwrażliwość na bodźce, depersonalizacja, przeczulica słuchowa, drętwienie i mrowienie kończyn, nadwrażliwość na światło, hałas i kontakt fizyczny, omamy lub napady drgawkowe. Bezsenność z odbicia i nasilenie lęku: przemijający zespół objawów, który może wystąpić w wyniku odstawienia leku, prowadzący do powtórnego sięgnięcia po lek i/lub w większej dawce. Mogą mu towarzyszyć inne reakcje, w tym zmiany nastroju, lęk lub zaburzenia snu i niepokój. Ponieważ ryzyko wystąpienia objawów odstawienia lub objawów z odbicia jest większe po nagłym przerwaniu leczenia, zalecane jest stopniowe zmniejszanie dawki. Benzodiazepiny mogą powodować niepamięć następczą. Objawy amnezji występują najczęściej kilka godz. po zażyciu leku. W celu zmniejszenia ryzyka należy zapewnić pacjentowi możliwość nieprzerwanego snu przez 7-8 h. Podczas stosowania benzodiazepin mogą wystąpić takie reakcje, jak niepokój ruchowy, pobudzenie, rozdrażnienie, agresja, urojenia, wybuchy złości, koszmary senne, omamy, psychozy, nietypowe zachowanie. W przypadku wystąpienia takich objawów, lek należy odstawić. Wystąpienie ich jest bardziej prawdopodobne u dzieci i osób starszych. Bardzo dużą ostrożność należy zachować zalecając benzodiazepiny u osób z zaburzeniami osobowości. Należy zachować ostrożność podczas stosowania leku u pacjentów z przewlekłą niewydolnością oddechową. Z uwagi na ryzyko zaburzenia oddychania zaleca się stosowanie mniejszej dawki. Należy zachować ostrożność podczas leczenia pacjentów z zaburzeniami czynności nerek lub łagodnej do umiarkowanej niewydolności wątroby. Należy zastosować mniejsze dawki. Stosowanie benzodiazepin u pacjentów z ciężką niewydolnością wątroby jest przeciwwskazane, gdyż mogą prowadzić do rozwoju encefalopatii. U pacjentów w podeszłym wieku lub osłabionych zaleca się stosowanie najmniejszej skutecznej dawki, w celu zapobieżenia wystąpieniu ataksji lub nadmiernej sedacji. Bezpieczeństwo i skuteczność alprazolamu nie zostało ustalone u dzieci i młodzieży w wieku poniżej 18 lat, dlatego stosowanie alprazolamu w tej grupie wiekowej nie jest zalecane. Nie zaleca się alprazolamu jako podstawowego sposobu terapii u pacjentów z zaburzeniami psychotycznymi. U pacjentów z depresją lub lękiem związanym z depresją, benzodiazepiny i pochodne benzodiazepin nie powinny być stosowane w monoterapii depresji, ponieważ mogą zwiększać ryzyko samobójstwa. Z tego względu należy zachować ostrożność podczas stosowania alprazolamu u pacjentów z depresją lub zaburzeniami lękowymi towarzyszącymi depresji z uwagi na występujące u nich myśli i tendencje samobójcze. Benzodiazepiny należy stosować z bardzo dużą ostrożnością u pacjentów z uzależnieniem alkoholowym i/lub lekowym w wywiadzie. Alprazolam może powodować sedację. Alkohol nasila takie działanie. Tabl. zawierają laktozę jednowodną. Lek nie powinien być stosowany u pacjentów z rzadko występującą dziedziczną nietolerancją galaktozy, niedoborem laktazy (typu Lapp) lub zespołem złego wchłaniania glukozy-galaktozy. Czas leczenia powinien być jak najkrótszy, ale nie powinien przekraczać 8-12 tyg. włączając w to okres zmniejszania dawki. Przedłużenie poza ten okres nie powinno odbywać się bez ponownej oceny sytuacji. Rozpoczynając leczenie należy poinformować pacjenta, że będzie ono ograniczone w czasie i wyjaśnić dokładnie jak dawka będzie stopniowo zmniejszona. Ponadto ważne jest, aby pacjent był świadomy możliwości wystąpienia objawów z odbicia, co minimalizuje niepokój związany z takimi objawami, które mogą wystąpić, gdy leczenie produktem leczniczym zostanie przerwane. Istnieją doniesienia, że w przypadku benzodiazepin o krótkim czasie działania, objawy odstawienia mogą wystąpić pomiędzy dawkami, zwłaszcza gdy dawka jest duża. W przypadku stosowania benzodiazepin o długim czasie działania ważne, aby ostrzec przed zmianą na benzodiazepiny o krótkim czasie działania, ze względu na możliwość pojawienia się objawów odstawienia. Alpragen powoduje zaburzenia sprawności psychofizycznej. Sedacja, amnezja, zaburzenie zdolności koncentracji i czynności mięśni mogą mieć niekorzystny wpływ na zdolność prowadzenia pojazdów i obsługi urządzeń mechanicznych. Pacjentów należy ostrzec przed takim niebezpieczeństwem i doradzać im, aby w czasie leczenia nie prowadzili pojazdów ani nie obsługiwali maszyn. Alkohol nasila takie działanie. W przypadku niewystarczającej ilości snu prawdopodobieństwo pogorszenia koncentracji uwagi zwiększa się.
Interakcje
Benzodiazepiny mogą nasilać dodatkowe działanie alkoholu lub innych środków uspokajających wpływających na OUN podczas jednoczesnego ich stosowania. Nie zaleca się jednoczesnego stosowania leku i przyjmowania alkoholu. Należy zachować szczególną ostrożność podczas jednoczesnego stosowania z lekami i hamującymi czynność układu oddechowego takimi jak opioidy (stosowane jako leki przeciwbólowe, przeciwkaszlowe, w substytucji) zwłaszcza u osób w podeszłym wieku. Alprazolam należy stosować ostrożnie w skojarzeniu z innymi lekami działającymi depresyjnie na OUN. Nasilenie ośrodkowego działania depresyjnego może wystąpić w przypadku jednoczesnego stosowania alprazolamu z lekami przeciwpsychotycznymi (neuroleptykami), przeciwlękowymi/uspokajającymi, niektórymi lekami przeciwdepresyjnymi, opioidami, lekami przeciwdrgawkowymi, lekami znieczulającymi i uspokajającymi lekami przeciwhistaminowymi działającymi na receptor H1. Podczas jednoczesnego stosowania klozapiny istnieje zwiększone ryzyko nagłego zatrzymania oddechu i/lub krążenia. W przypadku opioidowych leków przeciwbólowych możliwe jest również nasilenie euforii, co prowadzi do zwiększenia uzależnienia psychicznego. W przypadku podawania alprazolamu razem z lekami, które hamują enzymy wątrobowe CYP3A4, mogą wystąpić interakcje farmakokinetyczne w wyniku zwiększenia stężenia alprazolamu we krwi. Jednoczesne stosowanie alprazolamu z silnymi inhibitorami CYP3A4, takimi jak azolowe leki przeciwgrzybicze (ketokonazol, itrakonazol, pozakonazol, worykonazol), inhibitory proteazy lub niektóre antybiotyki makrolidowe (erytromycyna, klarytromycyna, telitromycyna) wymaga zachowania ostrożności i rozważenia znacznego zmniejszenia dawki alprazolamu. Leki hamujące niektóre enzymy wątrobowe (szczególnie cytochrom P450) mogą zwiększać stężenie alprazolamu i nasilać jego działanie. Dane z badań klinicznych, badań in-vitro z alprazolamem i badań klinicznych leków metabolizowanych podobnie jak alprazolam dostarczyły dowodów na możliwy różny stopień interakcji i możliwe współdziałania wielu leków z alprazolamem. Na podstawie stopnia oddziaływania i rodzaju dostępnych danych, następujące zalecenia: opisywano średnie zwiększenie stężenia w osoczu w stanie stacjonarnym imipraminy i dezypraminy podczas ich jednoczesnego stosowania z alprazolamem. W razie jednoczesnego stosowania alprazolamu z nefazodonem, fluwoksaminą, erytromycyną lub cymetydyną należy rozważyć zmniejszenie dawki alprazolamu, gdyż T0,5 alprazolamu jest wydłużony podczas stosowania tych leków. Stosując alprazolam jednocześnie z fluoksetyną, propoksyfenem, doustnymi środkami antykoncepcyjnymi, sertraliną, diltiazemem lub antybiotykami makrolidowymi, takimi jak erytromycyna, troleandomycyna, należy zachować ostrożność. Interakcje pomiędzy inhibitorami proteazy HIV (np. rytonawir) i alprazolamem są złożone i zależne od czasu trwania leczenia. Małe dawki rytonawiru powodowały znaczne zaburzenie klirensu alprazolamu, wydłużenie T0,5 w fazie eliminacji oraz nasilenie działania. Jednak podczas długotrwałej ekspozycji na rytonawir indukcja CYP3A spowodowała zniesienie tego zahamowania. Opisana interakcja wymaga dostosowania dawki lub odstawienia alprazolamu.
Ciąża i laktacja
Na podstawie dużej liczby danych z badań kohortowych wykazano, że alprazolam stosowany w I trymestrze ciąży może zwiększać ryzyko występowania poważnych wad wrodzonych. Niektóre wczesne kliniczne, kontrolne badania epidemiologiczne wykazały zwiększone ryzyko rozszczepów wargi i/lub podniebienia. Dane wskazują, że ryzyko urodzenia dziecka z rozszczepem wargi i/lub podniebienia, u matek narażonych na ekspozycję na benzodiazepiny w trakcie ciąży, wynosi mniej niż 2/1000 w porównaniu z przewidywaną częstością takich wad wynoszącą około 1/1000 w populacji ogólnej. Leczenie benzodiazepinami w dużej dawce, w II i/lub III trymestrze ciąży, powodowało spadek aktywności ruchów płodu oraz wahania rytmu serca płodu. Jeśli z powodu ważnych przyczyn medycznych alprazolam jest stosowany w późniejszym okresie ciąży (III trymestr), u noworodka może wystąpić zespół wiotkiego dziecka, z objawami takimi jak: hipotonia osiowa, problemy ze ssaniem pokarmu prowadzące do małych przyrostów mc. u noworodka. Objawy te są przemijające i mogą trwać 1-3 tyg., w zależności od T0,5 produktu. W przypadku stosowania dużych dawek, może pojawić się depresja oddechowa lub bezdech i hipotermia u noworodków. Co więcej, objawy odstawienia u noworodków z takie jak nadpobudliwość, pobudzenie i drżenie można obserwować kilka dni po urodzeniu, nawet jeśli nie obserwuje się zespołu wiotkiego dziecka. Pojawienie się objawów odstawienia po urodzeniu zależy od T0,5 substancji. Biorąc pod uwagę powyższe dane, zastosowanie alprazolamu w czasie ciąży może być zasadne, tylko wtedy, jeśli wskazania terapeutyczne i dawkowanie są ściśle przestrzegane. Jeśli leczenie alprazolamem jest konieczne w czasie ostatniego okresu ciąży, należy unikać dużych dawek, a u noworodka monitorować objawy odstawienia i/lub zespołu wiotkiego dziecka. Alprazolam przenika do mleka matki w niewielkim stopniu. Jednak, alprazolam nie jest zalecany podczas karmienia piersią.
Działania niepożądane
Zaburzenia krwi i układu chłonnego: (rzadko) nieprawidłowy skład krwi (dyskrazja). Zaburzenia endokrynologiczne: (niezbyt często) hiperprolaktynemia. Zaburzenia metabolizmu i odżywiania: (często) zmniejszenie apetytu. Zaburzenia psychiczne: (często) splątanie, depresja; (niezbyt często) omamy, wybuchy złości, zachowania agresywne, wrogie zachowanie, niepokój, pobudzenie, zmiany libido, bezsenność, zaburzenia myślenia, nerwowość pobudzenie. Zaburzenia układu nerwowego: (bardzo często) sedacja, senność; (często) ataksja, zaburzenia koordynacji, zaburzeni pamięci, zaburzenia mowy, trudności w koncentracji, zawroty głowy, bóle głowy, uczucie pustki w głowie; (niezbyt często) niepamięć, dystonia, drżenie, suchość w jamie ustnej; (nieznana) objawy wegetatywne, brak łaknienia, otępienie emocjonalne, zmniejszona czujność. Zaburzenia oka: (często) niewyraźne widzenie; (nieznana) podwójne widzenie. Zaburzenia serca: (niezbyt często) niedociśnienie tętnicze, tachykardia. Zaburzenia układu oddechowego, klatki piersiowe i śródpiersia: (niezbyt często) przekrwienie błony śluzowej nosa. Zaburzenia żołądka i jelit: (często) zaparcie, nudności; (niezbyt często) wymioty, biegunka, zwiększone wydzielanie śliny, żółtaczka. Zaburzenia wątroby i dróg żółciowych: (niezbyt często) zaburzenia czynności wątroby, żółtaczka; (nieznana) zapalenie wątroby. Zaburzenia skóry i tkanki podskórnej: (niezbyt często) zapalenie skóry, reakcje skórne; (nieznana) obrzęk naczynioruchowy. Zaburzenia mięśniowo-szkieletowe i tkanki łącznej: (niezbyt często) osłabienie siły mięśniowej. Zaburzenia nerek i dróg moczowych: (niezbyt często) nietrzymanie moczu zatrzymanie moczu. Zaburzenia układu rozrodczego i piersi: (niezbyt często) zaburzenia seksualne, zaburzenia miesiączkowania. Zaburzenia ogólne i stany w miejscu podania: (niezbyt często) osłabienie drażliwość; (nieznana) obrzęki obwodowe. Badania diagnostyczne: (niezbyt często) zmiana mc., zwiększenie ciśnienia śródgałkowego. Stosowanie ( w dawkach terapeutycznych) może prowadzić do rozwoju uzależnienia fizycznego: przerwanie leczenia może spowodować objawy odstawienia lub objawy z odbicia, może też dojść do uzależnienia psychicznego. Obserwowano nadużywanie benzodiazepin. Niepamięć: niepamięć może wystąpić przy dawkach terapeutycznych, ryzyko wzrasta przy wyższych dawkach. Niepamięć może być powiązana z nietypowym zachowaniem. Depresja: istniejące wcześniej zaburzenia depresyjne mogą ujawnić się podczas stosowani benzodiazepin. Zaburzenia psychiczne i "paradoksalne" reakcje, takie jak: niepokój, pobudzenie, drażliwość, agresja, urojenia, wybuchy gniewu, koszmary senne, omamy, psychozy, nieadekwatne zachowanie i inne niepożądane efekty behawioralne zwykle występują podczas stosowania benzodiazepin lub leków podobnych do benzodiazepin. Przy stosowaniu tego leku mogą one być bardzo ciężkie. Są one bardziej prawdopodobne u osób w podeszłym wieku. Niekorzystne skutki behawioralne: w wielu spośród zgłoszonych przypadków niepożądanych zmian w zachowaniu, pacjenci otrzymywali jednocześnie inne leki działające na OUN i/lub stwierdzono u nich współistniejące choroby psychiczne. Pacjenci, u których stwierdzane są w wywiadzie: pograniczne zaburzenie osobowości (borderline), zachowania gwałtowne i agresywne, czy nadużywanie alkoholu lub substancji mogą być narażeni na ryzyko takich zdarzeń. Po zaprzestaniu stosowania alprazolamu u pacjentów z zespołem stresu pourazowego zgłaszano występowanie drażliwości, wrogości i natrętnych myśli. Objawy abstynencyjne: objawy odstawienia występowały po szybkim zmniejszeniu dawki lub nagłym odstawieniu benzodiazepin, w tym alprazolamu. Mogą one mieć charakter od łagodnej dysforii i bezsenności do poważnego zespołu, który może obejmować skurcze mięśni i brzucha, wymioty, pocenie się, drżenie i konwulsje. Ponadto występowały drgawki po szybkim spadku dawki lub nagłym przerwaniu leczenia alprazolam.
Przedawkowanie
Podobnie jak w przypadku innych benzodiazepin, przedawkowanie rzadko bywa stanem zagrożenia życia, o ile nie zastosowano jednocześnie innych substancji o depresyjnym działaniu na OUN (w tym alkoholu). W postępowaniu w przedawkowaniu należy uwzględnić możliwość użycie przez pacjenta innych substancji wpływających na OUN. We wszystkich przypadkach przedawkowania leku należy monitorować oddech, tętno i ciśnienie tętnicze, i w razie potrzeby zastosować leczenie podtrzymujące. Może zaistnieć konieczność podania płynów dożylnych i zapewnienia drożności dróg oddechowych. Jeśli pacjent jest przytomny należy wywołać wymioty (w ciągu 1 h od przyjęcia preparatu), a w przypadku gdy pacjent jest nieprzytomny, należy wykonać płukanie żołądka po uprzednim zabezpieczeniu drożności dróg oddechowych. Jeżeli płukanie żołądka nie przynosi poprawy, to w celu zmniejszenia wchłaniania powinno się podać aktywny węgiel. W intensywnej opiece szczególną uwagę należy zwrócić na czynność układu oddechowego i krążenia. Doświadczenia na zwierzętach wykazują, że w leczeniu przedawkowania wymuszona diureza i hemodializa nie mają zastosowania. Przedawkowanie benzodiazepin zwykle objawia się zahamowaniem czynności OUN różnego stopnia, od senności do śpiączki. W lżejszych przypadkach występują objawy, jak senność, splątanie i letarg; w cięższych przypadkach występuje: ataksja, hipotonia, zmniejszone ciśnienie, zaburzenia czynności układu oddechowego, rzadko śpiączka i bardzo rzadko zgon. Jako antidotum skuteczny może być flumazenil, choć antagonistyczne działanie flumazenilu wobec benzodiazepin może spowodować zaburzenia neurologiczne (drgawki).
Działanie
Alprazolam jest pochodną benzodiazepiny, wywiera zależne od dawki działanie hamujące na OUN, począwszy od niewielkiego uspokojenia, poprzez sen do śpiączki. Benzodiazepiny pobudzają oraz ułatwiają działanie hamujące kwasu gamma-aminomasłowego (GABA), który jest głównym inhibitorem przekaźnictwa nerwowego w mózgu i jest mediatorem hamowania pre- i postsynaptycznego we wszystkich obszarach mózgu. Alprazolam wywiera silniejsze działanie przeciwlękowe, przy zachowaniu działania zmniejszającego napięcie mięśniowe, przeciwdrgawkowe oraz sedatywnego i nasennego.
Skład
1 tabl. zawiera 0,25 mg, 0,5 mg lub 1 mg alprazolamu.
Substancja psychotropowa - grupa IV
Alkohol
Laktacja
Ciąża - trymestr 1 - Kategoria D
Ciąża - trymestr 2 - Kategoria D
Ciąża - trymestr 3 - Kategoria D
Wykaz B
Upośledza !!
Papierosy
Mięso smażone i grillowane
