Wskazania
Leczenie depresji oraz zapobieganie nawrotom zaburzeń depresyjnych. Leczenie zespołu lęku napadowego z agorafobią lub bez agorafobii.
Dawkowanie
Dorośli. Leczenie depresji. Zazwyczaj stosowana dawka dobowa wynosi 20 mg raz/dobę. W razie konieczności dawkę można zwiększyć maks. do 40 mg/dobę, w zależności od nasilenia objawów depresji i reakcji pacjenta na leczenie. Początek działania przeciwdepresyjnego cytalopramu obserwuje się na ogół po upływie 2-4 tyg. leczenia. W zapobieganiu nawrotom lek stosuje się zwykle przez 6 m-cy po ustąpieniu objawów depresji. Leczenie zespołu lęku napadowego. Przez 1-szy tydzień zaleca się stosowanie dawki 10 mg/dobę w celu uniknięcia reakcji paradoksalnych (np. napadów paniki, lęku). Po tym czasie dawkę można zwiększyć do 20 mg/dobę. W razie konieczności dawkę można zwiększyć maks. do 40 mg/dobę, w zależności od reakcji pacjenta na leczenie. 1-sze efekty działania leku obserwuje się zazwyczaj po upływie 2-4 tygodni. Największą skuteczność cytalopramu w leczeniu zespołu lęku napadowego osiąga się po upływie około 3 m-cy, a odpowiedź ta utrzymuje się podczas dalszego leczenia. Dane z trwających ponad 6 m-cy badań skuteczności klinicznej cytalopramu są niewystarczające do jej oceny. Pacjenci w podeszłym wieku (powyżej 65 lat). Zalecana dawka dobowa u pacjentów w podeszłym wieku wynosi 10-20 mg raz/dobę. Dawkę tę można zwiększyć maks. do 20 mg/dobę, w zależności od reakcji pacjenta na leczenie. Osoby wolno metabolizujące leki przy udziale izoenzymu CYP2C19. U pacjentów ze stwierdzonym wolnym metabolizmem leków, w którym uczestniczy izoenzym CYP2C19, zaleca się stosowanie początkowej dawki 10 mg/dobę przez 1-sze 2 tyg. leczenia. Dawkę można zwiększyć maks. do 20 mg/dobę, w zależności od reakcji pacjenta na leczenie. Dzieci i młodzież w wieku poniżej 18 lat. Cytalopramu nie należy stosować u dzieci i młodzieży poniżej 18 lat ze względu na brak danych dotyczących skuteczności i bezpieczeństwa stosowania w tej grupie wiekowej. Pacjenci z zaburzeniami czynności wątroby powinni otrzymywać dawkę początkową 10 mg/dobę. U tych pacjentów nie należy przekraczać dobowej dawki 20 mg. Pacjenci z zaburzeniami czynności wątroby. U pacjentów z niewydolnością wątroby znacznego stopnia należy stosować lek ostrożnie i powoli zwiększać dawki. Pacjenci z zaburzeniami czynności nerek. U pacjentów z łagodną lub umiarkowaną niewydolnością nerek zmiana dawkowania nie jest konieczna. Nie zaleca się stosowania cytalopramu u pacjentów z ciężką niewydolnością nerek (z ClCr mniejszym niż 20 ml/min) ze względu na brak dostępnych danych w tej grupie pacjentów. Odstawianie leku. Należy unikać raptownego odstawiania leku. Cytalopram należy odstawiać stopniowo, zmniejszając dawkę dobową produktu przez 1 do 2 tygodni. W razie wystąpienia objawów nietolerancji po zmniejszeniu dawki lub przerwaniu leczenia, należy rozważyć powrót do poprzednio stosowanej dawki. Następnie lekarz może zalecić zmniejszanie dawki, ale bardziej stopniowe.
Uwagi
Cytalopram podaje się w pojedynczej dawce raz/dobę. Tabl. można zażywać niezależnie od posiłków, możliwie o tej samej, dowolnej porze dnia. Należy unikać raptownego odstawiania leku. Cytalopram należy odstawiać stopniowo, zmniejszając dawkę dobową produktu przez 1-2 tygodni. W razie wystąpienia objawów nietolerancji po zmniejszeniu dawki lub przerwaniu leczenia, należy rozważyć powrót do poprzednio stosowanej dawki. Następnie lekarz może zalecić zmniejszanie dawki, ale bardziej stopniowe.
Przeciwwskazania
Nadwrażliwość na substancję czynną lub na którąkolwiek substancję pomocniczą. Jednoczesne stosowanie inhibitorów MAO. Niektóre przypadki mają cechy przypominające zespół serotoninowy. Cytalopramu nie należy podawać pacjentom otrzymującym inhibitory MAO, w tym selegilinę w dawkach większych niż 10 mg/dobę. Cytalopramu nie należy podawać przez 14 dni od zakończenia stosowania nieodwracalnych inhibitorów MAO, a w przypadku odwracalnych inhibitorów MAO (RIMA) - po czasie określonym w ChPL danego produktu. Leczenie inhibitorami MAO można rozpocząć po 7 dniach od zaprzestania podawania cytalopramu. Stosowanie cytalopramu w skojarzeniu z linezolidem jest przeciwwskazane, chyba że dostępny jest sprzęt do ścisłej obserwacji i monitorowania ciśnienia tętniczego krwi. Przeciwwskazane jest stosowanie cytalopramu u pacjentów z wydłużeniem odstępu QT lub z wrodzonym zespołem wydłużonego odstępu QT. Przeciwwskazane jest stosowanie cytalopramu jednocześnie z produktami leczniczymi, które wydłużają odstęp QT.
Ostrzeżenia specjalne / Środki ostrożności
Leków przeciwdepresyjnych nie należy stosować w leczeniu dzieci i młodzieży poniżej 18 lat. W trakcie prób klinicznych u dzieci i młodzieży leczonych lekami przeciwdepresyjnymi częściej obserwowano zachowania samobójcze (próby samobójstwa i myśli samobójcze) oraz wrogość (szczególnie agresję, zachowania buntownicze i przejawy gniewu) niż w grupie, której podawano placebo. Jeśli w oparciu o istniejącą potrzebę kliniczną podjęta jednak zostanie decyzja o leczeniu, pacjent powinien być uważnie obserwowany, czy nie występują u niego objawy samobójcze. Ponadto brak długoterminowych danych dotyczących bezpieczeństwa stosowania u dzieci i młodzieży odnośnie wzrastania, dojrzewania oraz rozwoju poznawczego i rozwoju zachowania. Niektórzy pacjenci z zespołem lęku napadowego mogą odczuwać nasilone objawy lękowe na początku leczenia lekami przeciwdepresyjnymi. Ta paradoksalna reakcja ustępuje zazwyczaj w ciągu 2 tyg. od rozpoczęcia leczenia. W celu zmniejszenia prawdopodobieństwa działania lękotwórczego zaleca się stosowanie małej dawki początkowej. Podczas stosowania leków z grupy selektywnych inhibitorów wychwytu zwrotnego serotoniny (SSRI) rzadko opisywano hiponatremię, prawdopodobnie spowodowaną nieprawidłowym wydzielaniem hormonu antydiuretycznego (ang. SIADH) i na ogół ustępującą po przerwaniu leczenia. Wydaje się, że szczególnie duże ryzyko hiponatremii występuje u kobiet w podeszłym wieku. Depresja związana jest ze zwiększonym ryzykiem wystąpienia myśli samobójczych, samookaleczenia oraz samobójstwa (zachowań samobójczych). Ryzyko to utrzymuje się do czasu uzyskania pełnej remisji. Ponieważ poprawa może nie nastąpić w ciągu kilku 1-szych tyg. leczenia lub dłużej, pacjentów należy poddać ścisłej obserwacji do czasu wystąpienia poprawy. Z doświadczeń klinicznych wynika, że ryzyko samobójstwa może zwiększyć się we wczesnym okresie powrotu do zdrowia. Inne zaburzenia psychiczne, w których stosowany jest cytalopram, mogą również wiązać się ze zwiększonym ryzykiem zachowań samobójczych. Ponadto zaburzenia te mogą współistnieć z ciężkimi zaburzeniami depresyjnymi. W związku z tym u pacjentów leczonych z powodu innych zaburzeń psychicznych należy podjąć takie same środki ostrożności, jak u pacjentów z ciężkimi zaburzeniami depresyjnymi. Pacjenci z zachowaniami samobójczymi w wywiadzie lub pacjenci wykazujący przed rozpoczęciem leczenia znacznego stopnia skłonności samobójcze, należą do grupy zwiększonego ryzyka myśli samobójczych lub prób samobójczych i należy ich poddać ścisłej obserwacji w trakcie leczenia. Metaanaliza kontrolowanych placebo badań klinicznych nad lekami przeciwdepresyjnymi stosowanymi u dorosłych pacjentów z zaburzeniami psychicznymi wykazała zwiększone (w porównaniu z placebo) ryzyko zachowań samobójczych u pacjentów poniżej 25 lat, przyjmujących leki przeciwdepresyjne. W trakcie leczenia, zwłaszcza na początku terapii i po zmianie dawki, należy ściśle obserwować pacjentów, szczególnie z grupy zwiększonego ryzyka. Pacjentów (oraz ich opiekunów) należy uprzedzić o konieczności zwrócenia uwagi na każdy objaw klinicznego nasilenia choroby, wystąpienie zachowań lub myśli samobójczych oraz nietypowych zmian w zachowaniu, a w razie ich wystąpienia, o konieczności niezwłocznego zwrócenia się do lekarza. Stosowanie selektywnych inhibitorów wychwytu zwrotnego serotoniny i inhibitorów wychwytu zwrotnego serotoniny i noradrenaliny (SNRI) może wiązać się z rozwojem akatyzji, charakteryzującej się nieprzyjemnym lub niepokojącym poczuciem wewnętrznego pobudzenia z koniecznością poruszania się, często z niemożnością spokojnego siedzenia lub stania. Objaw ten najczęściej może wystąpić w ciągu kilku 1-szych tyg. leczenia. Zwiększenie dawki u pacjentów z objawami akatyzji może być szkodliwe. U pacjentów z zaburzeniem afektywnym dwubiegunowym choroba może przejść w fazę maniakalną. U pacjentów, u których rozpoczyna się faza maniakalna, leczenie cytalopramem należy przerwać. Podczas stosowania leków przeciwdepresyjnych występuje ryzyko napadów drgawkowych. U każdego pacjenta, u którego wystąpią drgawki, należy przerwać leczenie cytalopramem. Należy unikać stosowania cytalopramu u pacjentów z niestabilną padaczką, a pacjentów ze stabilną padaczką należy uważnie monitorować. Jeśli zwiększy się częstość napadów drgawkowych, leczenie cytalopramem należy przerwać. U pacjentów z cukrzycą leczenie SSRI może wpływać na kontrolę glikemii. Może być konieczne dostosowanie dawek insuliny i/lub doustnych leków przeciwcukrzycowych. Rzadko donoszono o przypadkach zespołu serotoninowego u pacjentów leczonych SSRI. Na rozwój tego zespołu może wskazywać jednoczesne wystąpienie takich objawów, jak pobudzenie ruchowe, drżenie, drgawki miokloniczne i hipertermia. W takim przypadku należy natychmiast przerwać podawanie cytalopramu i wdrożyć leczenie objawowe. Cytalopramu nie należy stosować jednocześnie z lekami o działaniu serotoninergicznym, takimi jak sumatryptan lub inne tryptany, tramadol, oksytryptan i tryptofan. Podczas stosowania SSRI opisywano przedłużony czas krwawienia i/lub nieprawidłowe krwawienia, takie jak wybroczyny, krwawienia z dróg rodnych, krwawienia z przewodu pokarmowego oraz inne krwawienia w obrębie skóry lub błon śluzowych. Należy zachować ostrożność u pacjentów otrzymujących selektywne inhibitory wychwytu zwrotnego serotoniny, zwłaszcza jeśli jednocześnie stosowane są substancje czynne o znanym wpływie na czynność płytek krwi lub inne substancje czynne, które mogą zwiększyć ryzyko krwawienia, a także u pacjentów z zaburzeniami krzepnięcia w wywiadzie. Ze względu na niewielkie doświadczenie kliniczne dotyczące jednoczesnego stosowania SSRI i terapii elektrowstrząsami, zaleca się zachowanie ostrożności. Jednoczesne stosowanie cytalopramu i produktów roślinnych, zawierających ziele dziurawca, może zwiększyć częstość działań niepożądanych. Dlatego nie należy jednocześnie stosować wymienionych leków. Po przerwaniu leczenia, zwłaszcza nagłym, często występują objawy odstawienia. W badaniu klinicznym dotyczącym zapobiegania nawrotom, w którym stosowano cytalopram, działania niepożądane po przerwaniu aktywnego leczenia obserwowano u 40% pacjentów wobec 20% pacjentów kontynuujących leczenie. Ryzyko objawów odstawienia może zależeć od wielu czynników, w tym od czasu trwania leczenia, stosowanej dawki oraz szybkości jej zmniejszania. Najczęściej opisywanymi objawami są zawroty głowy, zaburzenia czucia (w tym parestezje), zaburzenia snu (w tym bezsenność i intensywne marzenia senne), pobudzenie lub lęk, nudności i/lub wymioty, drżenie, splątanie, pocenie się, ból głowy, biegunka, kołatanie serca, chwiejność emocjonalna, drażliwość i zaburzenia widzenia. Zwykle objawy te są łagodne do umiarkowanych, jednak u części pacjentów mogą mieć ciężki przebieg. Zazwyczaj występują w ciągu kilku 1-szych dni po odstawieniu leku, ale istnieją bardzo rzadkie doniesienia o wystąpieniu takich objawów u pacjentów, którzy przypadkowo pominęli dawkę leku. Objawy te przeważnie ustępują samoistnie, zazwyczaj w ciągu 2 tyg., chociaż u niektórych osób mogą utrzymywać się dłużej (2-3 m-cy lub dłużej). Dlatego podczas odstawiania cytalopramu zaleca się stopniowe zmniejszanie dawki przez kilka tyg. lub m-cy, zależnie od potrzeb pacjenta. Leczenie epizodów depresyjnych u pacjentów z psychozą może nasilać objawy psychotyczne. Stwierdzono, że cytalopram powoduje zależne od dawki wydłużenie odstępu QT. W okresie po wprowadzeniu cytalopramu do obrotu opisywano przypadki wydłużenia odstępu QT i komorowych zaburzeń rytmu serca, w tym typu torsade de pointes. Dotyczyły one głównie kobiet, pacjentów z hipokaliemią lub istniejącym wydłużeniem odstępu QT albo z innymi chorobami serca. Zaleca się ostrożność u pacjentów z bradykardią znacznego stopnia, u pacjentów po niedawno przebytym zawale mięśnia sercowego lub z nieskompensowaną niewydolnością serca. Przed rozpoczęciem leczenia cytalopramem należy wyrównać zaburzenia elektrolitowe, takie jak hipokaliemia i hipomagnezemia, ze względu na zwiększone ryzyko złośliwych arytmii. U pacjentów ze stabilną chorobą serca należy rozważyć wykonanie badania EKG przed rozpoczęciem leczenia. Jeśli podczas leczenia cytalopramem wystąpią objawy zaburzeń czynności serca, leczenie należy przerwać i wykonać badanie EKG. Zwiększone stężenie metabolitu cytalopramu (didemetylocytalopramu) może teoretycznie spowodować wydłużenie odstępu QT u wrażliwych pacjentów, u pacjentów z wrodzonym zespołem wydłużonego odstępu QT lub pacjentów z hipokaliemią i/lub hipomagnezemią. W razie przedawkowania lub zmian metabolizmu wpływających na zwiększenie maks. stężenia leku (np. zaburzeń czynności wątroby), może być wskazane kontrolowanie zapisu EKG. Leki z grupy selektywnych inhibitorów wychwytu zwrotnego serotoniny, w tym cytalopram, mogą wpływać na wielkość źrenic, powodując ich rozszerzenie. Działanie to może prowadzić do zwężenia kąta przesączania, zwiększenia ciśnienia śródgałkowego i jaskry z zamkniętym kątem przesączania. Dotyczy to zwłaszcza pacjentów z predyspozycjami do rozwoju jaskry. Dlatego cytalopram należy stosować ostrożnie u pacjentów z rozpoznaną jaskrą z zamkniętym kątem przesączania lub jaskrą w wywiadzie. Tabl. zawierają laktozę jednowodną. Produkt nie powinien być stosowany u pacjentów z rzadko występującą dziedziczną nietolerancją galaktozy, niedoborem laktazy (typu Lapp) lub zespołem złego wchłaniania glukozy-galaktozy. Cytalopram ma niewielki lub umiarkowany wpływ na zdolność prowadzenia pojazdów mechanicznych i obsługiwania maszyn. Leki wpływające na sprawność psychoruchową mogą osłabić zdolność oceny i reakcji na nagłe sytuacje. Pacjentów należy poinformować o możliwości takich działań i ostrzec przed wpływem leku na zdolność prowadzenia pojazdów i obsługiwania maszyn.
Interakcje
Na poziomie farmakodynamicznym istnieją doniesienia o przypadkach zespołu serotoninowego podczas stosowania cytalopramu z moklobemidem i buspironem. Jednoczesne stosowanie cytalopramu i inhibitorów MAO może spowodować ciężkie działania niepożądane, w tym zespół serotoninowy. Opisywano przypadki ciężkich, czasami zakończonych zgonem reakcji u pacjentów otrzymujących SSRI w skojarzeniu z IMAO, w tym z nieodwracalnym inhibitorem MAO (selegiliną) oraz z odwracalnymi inhibitorami MAO (linezolidem i moklobemidem) oraz u pacjentów, u których ostatnio odstawiono lek z grupy SSRI i wprowadzono do leczenia inhibitor MAO. W niektórych przypadkach obserwowano objawy przypominające zespół serotoninowy. Objawami interakcji substancji czynnej z inhibitorami MAO są: pobudzenie, drżenie, drgawki miokloniczne i hipertermia. Nie przeprowadzono badań zależności farmakokinetycznych i farmakodynamicznych między cytalopramem a innymi produktami leczniczymi, które wydłużają odstęp QT. Nie można jednak wykluczyć ich addytywnego działania. Dlatego przeciwwskazane jest stosowanie cytalopramu z takimi lekami, jak leki przeciwarytmiczne klasy IA i III, leki przeciwpsychotyczne (np. pochodne fenotiazyny, pimozyd, haloperydol), trójpierścieniowe leki przeciwdepresyjne, niektóre leki przeciwbakteryjne (np. sparfloksacyna, moksyfloksacyna, dożylnie podawana erytromycyna, pentamidyna), leki przeciwmalaryczne (zwłaszcza halofantryna), niektóre leki przeciwhistaminowe (astemizol, mizolastyna). Podawanie pimozydu w pojedynczej dawce 2 mg pacjentom otrzymującym racemiczny cytalopram w dawce 40 mg/dobę przez 11 dni powodowało zwiększenie wartości AUC i Cmax pimozydu, ale zmiana ta nie była stała podczas całego badania. Jednoczesne stosowanie pimozydu i cytalopramu powodowało wydłużenie odstępu QTc średnio o około 10 ms. Ze względu na interakcję obserwowaną po podaniu małej dawki pimozydu, jednoczesne stosowanie obu leków jest przeciwwskazane. Badanie interakcji farmakokinetycznej/farmakodynamicznej z jednoczesnym zastosowaniem cytalopramu (20 mg/dobę) i selegiliny, selektywnego inhibitora MAO-B (10 mg/dobę), nie wykazało znaczących klinicznie interakcji. Skojarzone stosowanie cytalopramu i selegiliny (w dawkach dobowych większych niż 10 mg) jest przeciwwskazane. W badaniach klinicznych, w których cytalopram podawany był jednocześnie z litem, nie stwierdzono interakcji farmakokinetycznych. Istnieją jednak doniesienia o nasileniu działania, gdy SSRI stosowano z litem lub tryptofanem, dlatego podczas skojarzonego stosowania cytalopramu z tymi lekami należy zachować ostrożność. Należy kontynuować rutynową kontrolę stężenia litu w surowicy. Jednoczesne stosowanie cytalopramu z produktami leczniczymi o działaniu serotoninergicznym (tj. tramadol, sumatryptan) może prowadzić do nasilenia działań związanych z przekaźnictwem 5-HT. Do czasu uzyskania dalszych informacji nie zaleca się jednoczesnego stosowania cytalopramu z agonistami receptorów 5-HT, takimi jak sumatryptan i inne tryptany. Możliwe są dynamiczne interakcje miedzy SSRI a lekiem roślinnym - zielem dziurawca, prowadzące do nasilenia działań niepożądanych. Nie badano interakcji farmakokinetycznych. Należy zachować ostrożność u pacjentów leczonych jednocześnie lekami przeciwzakrzepowymi, lekami wpływającymi na czynność płytek krwi, takimi jak np. NLPZ, ASA, dipirydamol i tyklopidyna lub inne leki, które mogą zwiększać ryzyko krwawienia (np. atypowe leki przeciwpsychotyczne, fenotiazyny, trójpierścieniowe leki przeciwdepresyjne). Nie ma badań klinicznych, które określiłyby ryzyko lub korzyści skojarzonego stosowania elektrowstrząsów i cytalopramu. Nie wykazano interakcji farmakodynamicznych ani farmakokinetycznych między cytalopramem i alkoholem. Jednak nie zaleca się picia alkoholu podczas leczenia cytalopramem. Konieczne jest zachowanie ostrożności podczas jednoczesnego stosowania leków wywołujących hipokaliemię i/lub hipomagnezemię ze względu na ryzyko złośliwych arytmii. SSRI obniżają próg drgawkowy. Zaleca się ostrożność podczas jednoczesnego stosowania z innymi produktami leczniczymi, które obniżają próg drgawkowy (np. lekami przeciwdepresyjnymi [trójpierścieniowymi, SSRI], neuroleptykami [fenotiazynami, tioksantenami i butyrofenonami]), meflochiną, bupropionem i tramadolem. W badaniu farmakokinetyki nie wykazano wpływu na stężenie ani cytalopramu, ani imipraminy, chociaż zwiększyło się stężenie dezypraminy - głównego metabolitu imipraminy. Po jednoczesnym podaniu dezypraminy i cytalopramu obserwowano zwiększenie stężenia dezypraminy w osoczu. Może być konieczne zmniejszenie jej dawki. W metabolizmie cytalopramu do demetylocytalopramu biorą udział następujące izoenzymy układu cytochromu P450: CYP2C19 (około 38%), CYP3A4 (około 31%) i CYP2D6 (około 31%). Udział więcej niż jednego izoenzymu CYP w metabolizmie cytalopramu oznacza mniejsze prawdopodobieństwo zahamowania tego procesu, gdyż zmniejszenie aktywności jednego z enzymów może być kompensowane przez działanie innego izoenzymu. Z tego względu prawdopodobieństwo farmakokinetycznych interakcji cytalopramu z jednocześnie stosowanymi innymi produktami leczniczymi jest w praktyce klinicznej bardzo małe. Spożycie pokarmu nie ma wpływu na wchłanianie i inne właściwości farmakokinetyczne cytalopramu. Jednoczesne stosowanie z ketokonazolem (silnym inhibitorem CYP3A4) nie zmienia właściwości farmakokinetycznych cytalopramu. Nie stwierdzono interakcji farmakokinetycznej litu z cytalopramem. Cymetydyna, znany inhibitor enzymów CYP2D6, CYP3A4 i CYP1A2, powodował nieznaczne zwiększenie średniego stężenia cytalopramu w stanie stacjonarnym. Dlatego zaleca się zachowanie ostrożności podczas jednoczesnego stosowania obu leków. Może być konieczne dostosowanie dawki. Jednoczesne stosowanie escytalopramu (aktywnego enancjomeru cytalopramu) z omeprazolem w dawce 30 mg raz/dobę (inhibitorem CYP2C19) powodowało umiarkowane (około 50%) zwiększenie stężenia escytalopramu w osoczu. Dlatego zaleca się ostrożność podczas jednoczesnego stosowania cytalopramu z inhibitorami izoenzymu CYP2C19 (tj. omeprazol, ezomeprazol, fluwoksamina, lanzoprazol, tyklopidyna) lub z cymetydyną. Może być konieczne zmniejszenie dawki cytalopramu zależnie od działań niepożądanych obserwowanych podczas skojarzonego leczenia. Zaleca się ostrożność podczas jednoczesnego stosowania cytalopramu i produktów leczniczych, które są metabolizowane głównie przez ten enzym i mają niski indeks terapeutyczny (tj. flekainid, propafenon i metoprolol, stosowane w niewydolności serca) lub niektórymi lekami działającymi na OUN, które metabolizowane są głównie przez CYP2D6 (np. leki przeciwdepresyjne, takie jak dezypramina, klomipramina i nortryptylina, lub leki przeciwpsychotyczne, jak rysperydon, tiorydazyna i haloperydol). Może być konieczne dostosowanie dawkowania. Jednoczesne stosowanie cytalopramu i metoprololu powodowało 2-krotne zwiększenie stężenia metoprololu w osoczu. Nie obserwowano klinicznie istotnego wpływu na ciśnienie tętnicze krwi i rytm serca. Badanie interakcji farmakokinetycznych i farmakodynamicznych dotyczące jednoczesnego stosowania cytalopramu i metoprololu (substratu CYP2D6) wykazało dwukrotne zwiększenie stężenia metoprololu w osoczu zdrowych ochotników bez klinicznie istotnego wpływu na ciśnienie tętnicze krwi lub czynność serca. W porównaniu do innych SSRI uznanych za silne inhibitory, cytalopram i demetylocytalopram w minimalnym stopniu hamują aktywność izoenzymów CYP2C9, CYP2E1 i CYP3A4, a słabo hamują
CYP1A2, CYP2C19 i CYP2D6. Nie obserwowano żadnych zmian lub niewielkie, nieistotne klinicznie zmiany, gdy cytalopram stosowano z substratami izoenzymu CYP1A2 (klozapiną i teofiliną), CYP2C9 (warfaryną), CYP2C19 (imipraminą i mefenytoiną), CYP2D6 (sparteiną, imipraminą, amitryptyliną, rysperydonem) oraz CYP3A4 (warfaryną, karbamazepiną i jej metabolitem-epoksydem karbamazepiny oraz triazolamem). Nie obserwowano interakcji farmakokinetycznych między cytalopramem i lewomepromazyną ani digoksyną, co wskazuje, że cytalopram nie pobudza ani nie hamuje P-glikoproteiny.
Ciąża i laktacja
Opublikowane dane dotyczące stosowania cytalopramu u kobiet w ciąży (ponad 2500 opisanych przypadków) nie wskazują na jego szkodliwe działanie na płód lub noworodka. Jednak cytalopramu nie należy stosować w okresie ciąży, chyba że jest to bezwzględnie konieczne i dokładnie został rozważony stosunek ryzyka do korzyści z leczenia. Należy obserwować noworodki matek, które przyjmowały cytalopram aż do późnego okresu ciąży (zwłaszcza w trzecim trymestrze). Należy unikać gwałtownego przerywania leczenia podczas ciąży. U noworodków, których matki przyjmowały leki z grupy SSRI lub SNRI w późnym okresie ciąży, mogą wystąpić następujące objawy: zespół zaburzeń oddechowych, sinica, bezdech, drgawki, wahania ciepłoty ciała, trudności z przyjmowaniem pokarmu, wymioty, hipoglikemia, wzmożone lub zmniejszone napięcie mięśniowe, nadreaktywność, drżenie, nerwowość, drażliwość, letarg, ciągły płacz, senność i trudności w zasypianiu. Objawy te mogą być spowodowane zarówno działaniem serotoninergicznym, jak i zespołem odstawienia. W większości przypadków powikłania występują natychmiast lub wkrótce po porodzie (<24 h). Wyniki badań epidemiologicznych wskazują, że stosowanie inhibitorów wychwytu zwrotnego serotoniny u kobiet w ciąży, zwłaszcza w III trymestrze, może zwiększać ryzyko zespołu przetrwałego nadciśnienia płucnego u noworodka (ang. PPHN). Zaobserwowano 5 takich przypadków na 1000 ciąż, w populacji ogólnej zaś częstość ta wynosi 1-2 przypadków na 1000 ciąż. Cytalopram przenika do mleka kobiecego. Zakłada się, że karmione piersią niemowlę otrzymuje około 5% dawki dobowej (w mg/kg mc.) przyjmowanej przez matkę w przeliczeniu na mc. Nie obserwowano żadnego lub tylko nieznaczny wpływ leku na niemowlę. Jednak dotychczasowe informacje nie są wystarczające do określenia zagrożenia dla dziecka. Zaleca się ostrożność.
Działania niepożądane
Działania niepożądane obserwowane podczas stosowania cytalopramu są na ogół łagodne i przemijające. Występują najczęściej w 1-szym lub dwóch pierwszych tyg. leczenia i zwykle ustępują w trakcie leczenia. Działania niepożądane przedstawiono zgodnie z klasyfikacją MedDRA (poziom PT - Preferred Term Level). Stwierdzono zależność następujących reakcji od podanej dawki: nasilone pocenie się, suchość w jamie ustnej, bezsenność, senność, biegunka, nudności i uczucie zmęczenia. Zaburzenia krwi i układu chłonnego: (nieznana) małopłytkowość. Zaburzenia układu immunologicznego: (nieznana) nadwrażliwość, reakcja anafilaktyczna. Zaburzenia endokrynologiczne: (nieznana) nieprawidłowe wydzielanie hormonu antydiuretycznego. Zaburzenia metabolizmu i odżywiania: (często) zmniejszenie łaknienia, zmniejszenie mc.; (niezbyt często) zwiększenie łaknienia, zwiększenie mc.; (rzadko) hiponatremia; (nieznana) hipokaliemia. Zaburzenia psychiczne: (często) pobudzenie, osłabione libido, lęk, nerwowość, stan splątania, zaburzenia orgazmu (u kobiet), nieprawidłowe marzenia senne; (niezbyt często) agresja, depersonalizacja, omamy, mania; (nieznana) napady paniki, bruksizm, niepokój ruchowy, myśli samobójcze, zachowania samobójcze - przypadki myśli i zachowań samobójczych opisywano w trakcie leczenia cytalopramem lub wkrótce po jego przerwaniu. Zaburzenia układu nerwowego: (bardzo często) senność, bezsenność, ból głowy; (często) drżenie, parestezje, zawroty głowy, zaburzenia uwagi; (niezbyt często) omdlenie; (rzadko) drgawki grand mal, dyskinezy, zaburzenia smaku; (nieznana) drgawki, zespół serotoninowy, zaburzenia pozapiramidowe, akatyzja, zaburzenia ruchu. Zaburzenia oka: (niezbyt często) rozszerzenie źrenic; (nieznana) zaburzenia widzenia. Zaburzenia ucha i błędnika: (często) szumy uszne. Zaburzenia serca: (niezbyt często) bradykardia, tachykardia; (nieznana) wydłużenie odstępu QT w EKG, komorowe zaburzenia rytmu serca, w tym typu torsade de pointes. Zaburzenia naczyniowe: (rzadko) krwawienie; (nieznana) niedociśnienie ortostatyczne. Zaburzenia układu oddechowego, klatki piersiowej i śródpiersia: (często) ziewanie; (nieznana) krwawienie z nosa. Zaburzenia żołądka i jelit: (bardzo często) suchość w jamie ustnej, nudności; (często) biegunka, wymioty, zaparcie; (nieznana) krwawienie z przewodu pokarmowego (w tym krwotok odbytniczy). Zaburzenia wątroby i dróg żółciowych: (rzadko) zapalenie wątroby; (nieznana) nieprawidłowe wyniki badań czynnościowych wątroby. Zaburzenia skóry i tkanki podskórnej: (bardzo często) nasilone pocenie się; (często) świąd; (niezbyt często) pokrzywka, łysienie, wysypka, plamica, reakcja nadwrażliwości na światło; (nieznana) wybroczyny, obrzęk naczynioruchowy. Zaburzenia mięśniowoszkieletowe i tkanki łącznej: (często) ból mięśni, ból stawów. Zaburzenia nerek i dróg moczowych: (niezbyt często) zatrzymanie moczu. Zaburzenia układu rozrodczego i piersi: (często) impotencja, zaburzenia wytrysku; (niezbyt często) u kobiet: nadmierne krwawienie; (nieznana) u kobiet: plamienie międzymiesiączkowe, u mężczyzn: priapizm, mlekotok. Zaburzenia ogólne i stany w miejscu podania: (często) uczucie zmęczenia; (niezbyt często) obrzęk; (rzadko) gorączka. Badania epidemiologiczne, przeprowadzone głównie u osób w wieku co najmniej 50 lat, wykazały zwiększone ryzyko złamań kości u pacjentów otrzymujących selektywne inhibitory wychwytu zwrotnego serotoniny i trójpierścieniowe leki przeciwdepresyjne. Mechanizm powstawania tego ryzyka nie jest znany. W okresie po wprowadzeniu produktu leczniczego do obrotu notowano przypadki wydłużenia odstępu QT i komorowych zaburzeń rytmu serca, w tym zaburzeń typu torsade de pointes (częstoskurcz komorowy wielokształtny). Dotyczyły one głównie kobiet, pacjentów z hipokaliemią, z istniejącym wydłużeniem odstępu QT lub pacjentów z innymi chorobami serca. Przerwanie leczenia cytalopramem (zwłaszcza nagłe) często prowadzi do wystapienia objawów odstawienia. Do najczęstszych reakcji należą: zawroty głowy, zaburzenia czucia (w tym również parestezje), zaburzenia snu (w tym bezsenność i intensywne marzenia senne), pobudzenie lub lęk, nudności i (lub) wymioty, drżenie, splątanie, pocenie się, ból głowy, biegunka, kołatanie serca, chwiejność emocjonalna, drażliwość i zaburzenia widzenia. Na ogół objawy te są łagodne i ustępują samoistnie, ale u niektórych pacjentów mogą być ciężkie i (lub) przedłużone. Dlatego jeśli leczenie nie jest już dłużej konieczne, zaleca się stopniowe zmniejszanie dawki leku.
Przedawkowanie
Dane kliniczne dotyczące przedawkowania cytalopramu są ograniczone, a wiele przypadków obejmuje jednoczesne przedawkowanie innych leków i/lub alkoholu. Istnieją doniesienia o zakończonym zgonem przedawkowaniu samego cytalopramu, jednak większość przypadków przedawkowania zakończonego zgonem dotyczyła zażycia również innych leków. Opisywano następujące objawy: drgawki, tachykardia, senność, wydłużenie odstępu QT, śpiączka, wymioty, drżenie, niedociśnienie tętnicze, zatrzymanie czynności serca, nudności, zespół serotoninowy, pobudzenie, bradykardia, zawroty głowy, blok lewej odnogi pęczka przedsionkowokomorowego, szeroki zespół QRS, nadciśnienie tętnicze, rozszerzenie źrenic, zaburzenia rytmu serca typu torsade de pointes, osłupienie, pocenie się, sinica, hiperwentylacja i komorowe oraz przedsionkowe zaburzenia rytmu serca. Nie jest znana specyficzna odtrutka na cytalopram. Należy zastosować leczenie objawowe i podtrzymujące. Należy rozważyć podanie węgla aktywowanego, osmotycznego leku przeczyszczającego (np. siarczanu sodu) oraz opróżnienie żołądka. W razie zaburzeń świadomości należy zastosować intubację. Zaleca się monitorowanie EKG i czynności życiowych. Należy kontrolować zapis EKG po przedawkowaniu produktu leczniczego przez pacjentów z zastoinową niewydolnością serca i/lub bradyarytmią, pacjentów stosujących jednocześnie leki wydłużające odstęp QT lub pacjentów z zaburzeniami metabolizmu, np. z zaburzeniami czynności wątroby.
Działanie
Długotrwałe leczenie cytalopramem nie wywołuje tolerancji na hamowanie wychwytu 5-HT. Działanie przeciwdepresyjne jest prawdopodobnie związane z wybiórczym hamowaniem wychwytu serotoniny w neuronach mózgu. Cytalopram działa min. lub w ogóle nie działa na wychwyt noradrenaliny, dopaminy oraz kwasu γ-aminomasłowego. Nie ma lub ma bardzo niewielkie powinowactwo do receptorów cholinergicznych, histaminowych oraz różnych receptorów adrenergicznych, serotoninergicznych i dopaminergicznych. Cytalopram jest bicykliczną pochodną izobenzofuranu, niezwiązaną chemicznie ani z trój i czteropierścieniowymi, ani z innymi dostępnymi lekami przeciwdepresyjnymi. Główne metabolity cytalopramu należą również do selektywnych inhibitorów wychwytu zwrotnego serotoniny, ale siła i selektywność ich działania jest mniejsza niż cytalopramu. Metabolity nie przyczyniają się do ogólnego działania przeciwdepresyjnego leku.
Skład
1 tabl. powl. zawiera 20 mg lub 40 mg cytalopramu.
Alkohol
Laktacja
Ciąża - trymestr 1 - Kategoria C
Ciąża - trymestr 2 - Kategoria C
Ciąża - trymestr 3 - Kategoria C
Wykaz B
Upośledza !
