Wskazania
Metronidazol jest wskazany do stosowania u dorosłych i dzieci w przedstawionych niżej wskazaniach. Leczenie zakażeń bakteriami beztlenowymi z rodzaju Bacteroides, Fusobacterium, Clostridium, Eubacterium, ziarniaki beztlenowe i Gardnerella vaginalis, a także pierwotniakami Trichomonas, Entamoeba histolytica, Giardia lamblia i Balantidium. Zapobieganie zakażeniom pooperacyjnym wywołanym bakteriami beztlenowymi, szczególnie gatunkami z rodzaju Bacteroides i Streptococcus. Leczniczo w zakażeniach wywołanych bakteriami beztlenowymi (posocznica, bakteriemia, zapalenie otrzewnej, ropień mózgu, zapalenie płuc, zapalenie szpiku, gorączka połogowa, ropień w obrębie miednicy mniejszej, zapalenie przymacicza, zakażenia ran po zabiegach chirurgicznych). Rzęsistkowica układu moczowo-płciowego zarówno u kobiet, jak i u mężczyzn. Bakteryjne zapalenie pochwy. Pełzakowica (ameboza). Giardiaza (lamblioza). Ostre wrzodziejące zapalenie dziąseł. Ostre zakażenia okołozębowe. Owrzodzenia kończyn dolnych i odleżyny (zakażenia bakteriami beztlenowymi). W skojarzeniu z innymi zalecanymi produktami leczniczymi w leczeniu wrzodu trawiennego z jednoczesnym zakażeniem Helicobacter pylori. Należy wziąć pod uwagę oficjalne wytyczne dotyczące właściwego stosowania leków przeciwbakteryjnych.
Dawkowanie
Zapobieganie zakażeniom pooperacyjnym wywołanym przez bakterie beztlenowe. Dorośli i młodzież powyżej 12 lat: początkowo 1000 mg (4 tabl.) w dawce jednorazowej, następnie 250 mg 3x/dobę, do czasu głodówki przedoperacyjnej. Dzieci poniżej 12 lat: 20-30 mg/kg mc. w postaci pojedynczej dawki podanej 1-2 h przed zabiegiem. Noworodki urodzone przed 40. tyg. ciąży: 10 mg/kg mc. w dawce pojedynczej przed operacją. Zakażenia bakteriami beztlenowymi. Leczniczo metronidazol można stosować jako jedyny produkt lub łącznie z innymi produktami przeciwbakteryjnymi. Przeciętny okres leczenia nie powinien trwać dłużej niż 7 dni. Dorośli i młodzież powyżej 12 lat: 1-2 tabl. 3x/dobę. Dzieci powyżej 8 tyg. do 12 lat: zwykle dawka dobowa wynosi 20-30 mg/kg mc. jako dawka pojedyncza lub podzielona na dawki wynoszące 7,5 mg/kg mc. podawane co 8 h. Dawka dobowa może być zwiększona do 40 mg/kg mc., w zależności od nasilenia zakażenia. Czas trwania leczenia wynosi zwykle 7 dni. Dzieci poniżej 8 tyg. życia: 15 mg/kg mc./dobę jako dawka pojedyncza lub podzielona na dawki wynoszące 7,5 mg/kg mc. podawane co 12 h. U noworodków urodzonych przed 40. tyg. ciąży podczas 1-szego tyg. życia może wystąpić kumulacja metronidazolu, dlatego po kilku dniach stosowania należy kontrolować stężenie metronidazolu w surowicy. Rzęsistkowica. Dorośli i dzieci powyżej 10 lat: 2000 mg w pojedynczej dawce lub 250 mg 3x/dobę przez 7 dni lub 500 mg 2x/dobę przez 5-7 dni. Uwaga: leczenie przeprowadza się równocześnie u obojga partnerów seksualnych. Dzieci poniżej 10 lat: 40 mg/kg mc. doustnie w dawce pojedynczej lub 15-30 mg/kg mc./dobę podzielone na 2-3 dawki przez 7 dni. Pojedyncza dawka nie powinna przekraczać 2000 mg. Bakteryjne zapalenie pochwy. Dorośli: 500 mg rano i wieczorem przez 7 dni lub 2000 mg w dawce pojedynczej (jednorazowo). Młodzież: 2000 mg w dawce pojedynczej (jednorazowo). Pełzakowica (ameboza). Dorośli: 750 mg 3x/dobę przez 5-10 dni. Młodzież i dzieci powyżej 10 lat: 500-750 mg 3x/dobę przez 5-10 dni. Dzieci w wieku 7-10 lat: 250 mg 3x/dobę przez 5-10 dni. Alternatywny sposób dawkowania w tym wskazaniu (dawka wyrażona w mg/kg mc.): 35-50 mg/kg mc./dobę w 3 dawkach podzielonych przez 5-10 dni, nie przekraczając 2400 mg/dobę. Giardiaza (lamblioza). Dorośli: 250 mg 3x/dobę przez 5-7 dni lub 2000 mg raz/dobę przez 3 dni. Młodzież i dzieci powyżej 10 lat: 2000 mg raz/dobę przez 3 dni lub 500 mg 2x/dobę przez 7-10 dni. Dzieci w wieku 7-10 lat: 1000 mg raz/dobę przez 3 dni. Dzieci w wieku 3-7 lat: 750 mg raz/dobę przez 3 dni. Dzieci w wieku 1-3 lat: 500 mg raz/dobę przez 3 dni. Alternatywny sposób dawkowania w tym wskazaniu (dawka wyrażona w mg/kg mc.): 15-40 mg/kg mc./dobę podzielone na 2-3 dawki. Eradykacja Helicobacter pylori. Metronidazol stosuje się przez co najmniej 7 dni w skojarzeniu z innymi produktami leczniczymi zalecanymi w leczeniu zakażeń Helicobacter pylori. Dorośli: 500 mg 2-3x/dobę przez 7-14 dni. Dzieci i młodzież: 20 mg/kg mc./dobę, nie więcej niż 500 mg 2x/dobę przez 7-14 dni. Przed rozpoczęciem leczenia należy zapoznać się z oficjalnymi wytycznymi. Ostre wrzodziejące zapalenie dziąseł. Dorośli: 250 mg 2-3x/dobę przez 3 dni. Dzieci: 35-50 mg/kg mc./dobę w 3 dawkach podzielonych przez 3 dni. Ostre zakażenia okołozębowe. Dorośli: 250 mg 2-3x/dobę przez 3-7 dni. Niemowlętom i dzieciom o mc. mniejszej niż 10 kg należy podawać proporcjonalnie mniejsze dawki. Owrzodzenia kończyn dolnych i odleżyny. Dorośli: 500 mg 2x/dobę przez 7 dni. Stosowanie u pacjentów z niewydolnością wątroby. Metronidazol jest metabolizowany głównie na drodze utleniania w wątrobie. U pacjentów z ciężką niewydolnością wątroby metronidazol metabolizowany jest powoli, czego skutkiem może być kumulowanie się metronidazolu i jego metabolitów w organizmie. Produkt może kumulować się w znacznym stopniu u pacjentów z encefalopatią wątrobową, a osiągane duże stężenia metronidazolu w osoczu mogą wywołać objawy encefalopatii. U pacjentów z ciężką niewydolnością wątroby należy zmniejszyć całkowitą dobową dawkę metronidazolu do 1/3 i podawać ją w jednorazowej dawce dobowej. Stosowanie u pacjentów z niewydolnością nerek. W niewydolności nerek biologiczny T0,5 metronidazolu nie zmienia się. Zmniejszenie dawek produktu nie jest więc konieczne. U pacjentów poddawanych hemodializie metronidazol i jego metabolity są usuwane w ciągu 8 h trwania dializy. Natychmiast po dializie metronidazol należy podać pacjentowi powtórnie. U pacjentów poddawanych dializie otrzewnowej przerywanej lub ambulatoryjnej ciągłej nie ma konieczności modyfikacji dawkowania. Stosowanie u pacjentów w podeszłym wieku. U pacjentów w podeszłym wieku produkt leczniczy należy stosować ostrożnie, szczególnie podczas podawania dużych dawek.
Uwagi
UWAGA! Tabl. można rozkruszyć, aby ułatwić podawanie dzieciom. Produkt leczniczy można przyjmować niezależnie od posiłków.
Przeciwwskazania
Nadwrażliwość na substancję czynną, inne pochodne 5-nitroimidazolu lub na którąkolwiek substancję pomocniczą. I trymestr ciąży.
Ostrzeżenia specjalne / Środki ostrożności
Metronidazol nie wykazuje bezpośredniego działania bakteriobójczego w stosunku do bakterii tlenowych i względnych beztlenowców. Zakażenie dwoinką rzeżączki może nadal się utrzymywać, mimo eliminacji zakażenia Trichomonas vaginalis. Należy poinformować pacjenta, że przyjmowanie metronidazolu może spowodować ciemniejsze zabarwienie moczu. Ze względu na niewystarczające dowody dotyczące ryzyka mutagenności u ludzi, należy dokładnie rozważyć, czy konieczne jest stosowanie metronidazolu przez okres dłuższy niż zwykle zalecany. Podczas stosowania metronidazolu zgłaszano przypadki ciężkich pęcherzowych reakcji skórnych, czasami śmiertelnych, takich jak zespół Stevens-Johnsona (ang. SJS) lub toksycznego martwiczego oddzielania się naskórka (ang. TEN). Większość zgłoszonych przypadków SJS wystąpiła w okresie 7 tyg. od rozpoczęcia leczenia metronidazolem. Należy poinformować pacjenta o objawach i uważnie obserwować u niego reakcje skórne. Jeśli wystąpią objawy SJS lub TEN (np. objawy grypopodobne, postępująca wysypka, często z pęcherzami lub zmianami na błonach śluzowych), należy przerwać leczenie. Metronidazol należy ostrożnie stosować u pacjentów z czynną lub przewlekłą chorobą ośrodkowego i obwodowego układu nerwowego, ze względu na ryzyko zaostrzenia objawów neurologicznych. Należy kontrolować, czy u pacjenta nie występują takie objawy niepożądane, jak obwodowa lub uogólniona neuropatia (m.in. parestezje, ataksja, zawroty głowy, napady drgawkowe). Jeśli u pacjenta w czasie leczenia wystąpiły zaburzenia neurologiczne (drętwienie, mrowienie kończyn lub drgawki), można kontynuować podawanie produktu leczniczego tylko wtedy, gdy korzyści z jego stosowania przewyższają ryzyko powikłań. Produkt należy ostrożnie stosować u pacjentów z ciężką niewydolnością wątroby oraz encefalopatią wątrobową. Produkt należy ostrożnie stosować u pacjentów z niewydolnością nerek. Metronidazol należy stosować ostrożnie u pacjentów leczonych kortykosteroidami oraz podatnych na występowanie obrzęków. Jeśli u pacjenta przed rozpoczęciem i po zakończeniu leczenia metronidazolem stwierdzono znaczne nieprawidłowości w obrazie krwi i wzorze odsetkowym, należy go pozostawić pod obserwacją, jeśli konieczne będzie u niego powtórne zastosowanie metronidazolu. W czasie leczenia należy kontrolować u pacjenta obraz krwi, szczególnie liczbę leukocytów. Jeśli produkt leczniczy stosuje się dłużej niż przez 10 dni, kontrola taka jest bezwzględnie konieczna. Po zastosowaniu metronidazolu może wystąpić kandydoza w obrębie jamy ustnej, pochwy i przewodu pokarmowego i konieczne jest wtedy zastosowanie odpowiedniego leczenia. Pacjenta należy poinformować, że nie należy spożywać alkoholu podczas i przez co najmniej 48 h po zakończeniu leczenia metronidazolem, gdyż może wystąpić reakcja disulfiramowa. Metronidazol może wpływać na wyniki niektórych badań laboratoryjnych (AspAT, AlAT, LDH, trójglicerydy, glukoza). Po rozpoczęciu leczenia metronidazolem w postaci do podawania ogólnoustrojowego u pacjentów z zespołem Cockayne'a, odnotowano przypadki ciężkiej hepatotoksyczności lub ostrej niewydolności wątroby, w tym o bardzo szybkim przebiegu, zakończone zgonem. Dlatego w tej grupie pacjentów metronidazol można stosować jedynie po dokładnej analizie stosunku korzyści do ryzyka oraz jeśli alternatywne sposoby leczenia nie są dostępne. Przed rozpoczęciem terapii, a także w trakcie jej trwania oraz po jej zakończeniu należy wykonać testy wątrobowe, aby upewnić się, że czynność wątroby mieści się w granicach normy lub że został osiągnięty poziom wartości początkowych. Jeśli parametry czynności wątroby będą znacznie podwyższone, należy zaprzestać stosowania produktu. Pacjentom z zespołem Cockayne'a należy doradzić, aby natychmiast przerwali przyjmowanie metronidazolu oraz zgłosili swojemu lekarzowi wszelkie objawy, mogące świadczyć o uszkodzeniu wątroby. Produkt zawiera glukozę. 1 tabl. zawiera 6,60 mg glukozy. Pacjenci z zespołem złego wchłaniania glukozy-galaktozy, nie powinni przyjmować produktu leczniczego. Należy ostrzec pacjentów o możliwości wystąpienia senności, zawrotów głowy, dezorientacji, omamów, drgawek lub przemijających zaburzeń widzenia. Zaleca się, aby nie prowadzić pojazdów ani nie obsługiwać maszyn, jeśli wystąpią takie objawy.
Interakcje
Metronidazol nasila toksyczne działanie alkoholu. Spożycie alkoholu w czasie leczenia tym produktem leczniczym może wywołać niepożądane reakcje, takie jak: uczucie gorąca, poty, bóle głowy, nudności, wymioty, bóle w nadbrzuszu. Należy poinformować pacjenta, że nie należy spożywać alkoholu podczas i przez co najmniej 48 h po zakończeniu leczenia metronidazolem, gdyż może wystąpić reakcja disulfiramowa (uderzenia gorąca, wymioty, tachykardia). Notowano nasilenie działania leków przeciwzakrzepowych typu warfaryny podczas jednoczesnego stosowania z metronidazolem. Może być konieczne zmniejszenie dawki leków przeciwzakrzepowych. Należy kontrolować czas protrombinowy. Nie stwierdzono interakcji z heparyną. Leki aktywujące enzymy mikrosomalne wątroby, jak np. fenytoina i fenobarbital, przyspieszają wydalanie metronidazolu, skracając T0,5 do ok. 3 h, co prowadzi do zmniejszenia jego stężenia w surowicy, natomiast leki zmniejszające aktywność enzymów wątrobowych (np. cymetydyna) mogą wydłużać T0,5 metronidazolu. Podczas stosowania soli litu razem z metronidazolem obserwowano zatrzymanie soli litu w organizmie z jednoczesną możliwością uszkodzenia nerek. Przed rozpoczęciem stosowania metronidazolu należy odstawić sole litu lub zmniejszyć ich dawki. U pacjentów stosujących sole litu, należy podczas leczenia metronidazolem kontrolować stężenie litu, kreatyniny i elektrolitów w osoczu. Metronidazol może wchodzić w interakcje z terfenadyną i astemizolem i wywołać działania niepożądane dotyczące układu krążenia (w zapisie ekg wydłużenie odstępu QT, arytmie itp.). Jednoczesne podawanie metronidazolu i disulfiramu może niekiedy wywołać ostre psychozy i dezorientację. Leczenie metronidazolem można rozpocząć dopiero po upływie 2 tyg. po zakończeniu leczenia disulfiramem. Metronidazol może zwiększać stężenie busulfanu w osoczu, co może prowadzić do ciężkiej toksyczności busulfanu. Metronidazol należy do inhibitorów cytochromu P450 3A4 (CYP 3A4) i z tego względu może zmniejszać metabolizm produktów, które są metabolizowane przez ten enzym. Metronidazol zmniejsza klirens 5-FU, przez to może zwiększać jego toksyczność. U pacjentów otrzymujących cyklosporynę występuje ryzyko wzrostu stężenia cyklosporyny w surowicy. Jeżeli jednoczesne stosowanie cyklosporyny z metronidazolem jest konieczne, należy ściśle kontrolować stężenia cyklosporyny i kreatyniny w surowicy. Metronidazol może wchodzić w interakcje z lekami wydłużającymi odstęp QT, takimi jak: amiodaron, cyprofloksacyna, lewofloksacyna, sparfloksacyna, erytromycyna, klarytromycyna, meflokina, ketokonazol, cyzapryd, tamoksyfen, donepezil, haloperydol, pimozyd, tiorydazyna, mezorydazyna.
Ciąża i laktacja
Dostępne są tylko ograniczone dane dotyczące stosowania metronidazolu u kobiet w ciąży. Metronidazol przenika barierę łożyska. Stosowanie metronidazolu jest przeciwwskazane w I trymestrze ciąży. W II i III trymestrze ciąży produkt leczniczy można stosować tylko wtedy, gdy potencjalne korzyści z jego stosowania u matki przewyższają ryzyko szkodliwego wpływu na płód. Metronidazol przenika do mleka kobiecego, osiągając stężenia bliskie stężeniom leku w osoczu. W okresie karmienia piersią nie należy podawać produktu. Jeśli jednak leczenie jest konieczne, należy podjąć decyzję o zaprzestaniu karmienia.
Działania niepożądane
Częstość występowania, rodzaj i nasilenie działań niepożądanych u dzieci są takie same, jak u dorosłych. Ciężkie działania niepożądane występują rzadko przy stosowaniu zalecanych schematów leczenia. Jeśli lekarz chce stosować długotrwałą terapię w leczeniu stanów przewlekłych, przez okresy dłuższe niż zalecane, powinien rozważyć stosunek ewentualnych korzyści terapeutycznych do ryzyka neuropatii obwodowej. Zaburzenia krwi i układu chłonnego: (bardzo rzadko) agranulocytoza, neutropenia, trombocytopenia, pancytopenia; (nieznana) leukopenia. Zaburzenia układu immunologicznego: (rzadko) anafilaksja; (nieznana) obrzęk naczynioruchowy, pokrzywka, gorączka. Zaburzenia metabolizmu i odżywiania: (nieznana) jadłowstręt. Zaburzenia psychiczne: (bardzo rzadko) zaburzenia psychotyczne, w tym stany splątania i omamy; (nieznana) nastrój depresyjny. Zaburzenia układu nerwowego: (bardzo rzadko) encefalopatia (np. stany splątania, gorączka, ból głowy, omamy, porażenie, wrażliwość na światło, zaburzenia widzenia i ruchu, sztywność karku) i podostry zespół móżdżkowy (np. zaburzenia koordynacji ruchowej, zaburzenia mowy, zaburzenia chodu, oczopląs i drżenie), mogące ustąpić po zaprzestaniu podawania produktu, senność, zawroty głowy, drgawki, bóle głowy; (nieznana) obwodowa neuropatia czuciowa lub przemijające napady padaczkopodobne notowane podczas intensywnego i/lub długotrwałego leczenia metronidazolem (w większości przypadków neuropatia ustępowała po odstawieniu lub zmniejszeniu dawki metronidazolu), aseptyczne zapalenie opon mózgowych. Zaburzenia oka: (bardzo rzadko) zaburzenia widzenia, takie jak podwójne widzenie i krótkowzroczność, w większości przypadków przemijające; (nieznana) neuropatia nerwu wzrokowego lub zapalenie nerwu wzrokowego. Zaburzenia żołądka i jelit: (nieznana) zaburzenia smaku, zapalenie błony śluzowej jamy ustnej, włochaty język, nudności, wymioty, zaburzenia żołądkowo-jelitowe, takie jak ból w nadbrzuszu i biegunka. Zaburzenia wątroby i dróg żółciowych; (bardzo rzadko) zwiększenie aktywności enzymów wątrobowych (AspAT, AlAT, fosfatazy zasadowej), cholestatyczne lub mieszane zapalenie wątroby, uszkodzenia komórek wątroby, żółtaczka i zapalenie trzustki, ustępujące po odstawieniu produktu (notowano przypadki niewydolności wątroby z koniecznością przeszczepienia narządu u pacjentów leczonych metronidazolem w połączeniu z innymi antybiotykami). Zaburzenia skóry i tkanki podskórnej: (bardzo rzadko) wysypka, wykwity krostkowe, świąd, zaczerwienienie; (nieznana) rumień wielopostaciowy, zespół Stevens-Johnsona, toksyczne martwicze oddzielanie się naskórka. Zaburzenia mięśniowo-szkieletowe i tkanki łącznej: (bardzo rzadko) bóle mięśni, bóle stawów. Zaburzenia nerek i dróg moczowych: (bardzo rzadko) ciemniejsze zabarwienie moczu (spowodowane przez metabolity metronidazolu). Zaburzenia układu rozrodczego i piersi: (nieznana) ból w pochwie i zakażenie drożdżakami.
Przedawkowanie
Dawka metronidazolu śmiertelna dla ludzi nie jest znana. W pojedynczych przypadkach po zastosowaniu doustnym metronidazolu w dawce 6-10,4 g co 2. dzień przez 5-7 dni obserwowano objawy neurotoksyczności, w tym również stany drgawkowe i neuropatie obwodowe. Po zastosowaniu jednorazowym 15 g metronidazolu występowały nudności, wymioty i bezład ruchowy. W razie zatrucia stosować leczenie objawowe i podtrzymujące czynności życiowe.
Działanie
Metronidazol łatwo przenika do organizmów jednokomórkowych, pierwotniaków i bakterii, nie przenika do komórek ssaków. Potencjał oksydoredukcyjny metronidazolu jest niższy niż ferredoksyny, białka transportującego elektrony. Białko to występuje w organizmach beztlenowych i ubogich w tlen. Różnica potencjałów powoduje redukcję grupy nitrowej metronidazolu. Zredukowana postać metronidazolu powoduje z kolei rozerwanie łańcucha DNA w tych organizmach. Działa na Trichomonas vaginalis, Giardia lamblia, Entamoeba histolytica i Balantidium coli. Metronidazol działa również silnie bakteriobójczo na bakterie beztlenowe: Gram-(-) pałeczki: Bacteroides species, w tym Bacteroides (B. fragilis, B. distasonis, B. ovatus, B. thetaiotaomicron, B. vulgatus), Fusobacterium species, Gram-(+) pałeczki: Eubacterium, Clostridium, Gram-(+) ziarniaki: Peptococcus species, Peptostreptococcus species. Metronidazol nie działa bakteriobójczo na większość bakterii tlenowych i względnie beztlenowych, grzyby i wirusy.
Skład
1 tabl. zawiera 250 mg metronidazolu.
Alkohol
Antykoncepcja
Laktacja
Światło
Ciąża - trymestr 1 - Kategoria B
Ciąża - trymestr 2 - Kategoria B
Ciąża - trymestr 3 - Kategoria B
Wykaz B
Upośledza !
