Wskazania
W leczeniu ciężkich zakażeń wywołanych przez bakterie Gram(+), oporne na inne leki przeciwbakteryjne, oraz u pacjentów ze znaną nadwrażliwością na penicyliny i cefalosporyny. Głównymi wskazaniami do podawania leku są ciężkie zakażenia wywołane przez gronkowce (zwłaszcza metycylinooporne), enterokoki i paciorkowce (w tym szczepy oporne na penicylinę): zapalenie wsierdzia, posocznica, zapalenie szpiku, zakażenia OUN, zakażenia dolnych dróg oddechowych (zapalenie płuc), zakażenie skóry i tkanek miękkich. W przypadku ciężkich zakażeń enterokokowych i gronkowcowych stosuje się w skojarzeniu z aminoglikozydami. Wskazania do doustnego podawania preparatu: rzekomobłoniaste zapalenie okrężnicy o ciężkim przebiegu, wywołane przez Clostridium difficile (potwierdzone mikrobiologicznie), gronkowcowe zapalenie jelita cienkiego i grubego (potwierdzone mikrobiologicznie).
Dawkowanie
W odpowiednich przypadkach wankomycyna powinna być stosowana w skojarzeniu z innymi produktami przeciwbakteryjnymi. Podanie dożylne. Dawka początkowa powinna być ustalona w oparciu o całkowitą mc. Kolejne modyfikacje dawki powinny być uzależnione od stężenia w surowicy z zamiarem osiągnięcia docelowego stężenia terapeutycznego. Przy ustalaniu kolejnych dawek i odstępów pomiędzy nimi należy też wziąć pod uwagę czynność nerek. Pacjenci w wieku 12 i więcej lat. Zalecana dawka to 15-20 mg/kg mc. co 8-12 h (nie należy stosować więcej niż 2 g na dawkę). W przypadku pacjentów w ciężkim stanie można zastosować dawkę nasycającą 25-30 mg/kg mc., aby ułatwić szybkie osiągnięcie docelowego minimalnego stężenia wankomycyny w surowicy. Noworodki w wieku od pierwszego m-ca życia i dzieci w wieku poniżej 12 lat. Zalecana dawka to 10-15 mg/kg mc. co 6 h. Noworodki urodzone o czasie (od urodzenia do 27 dni wieku pourodzeniowego) oraz wcześniaki (od urodzenia do oczekiwanej daty porodu plus 27 dni). W celu ustalenia schematu dawkowania dla noworodków należy zwrócić się o poradę do lekarza doświadczonego w leczeniu noworodków. Jeden z możliwych schematów dawkowania wankomycyny u noworodków - szczegóły patrz ChPL. Okołooperacyjna profilaktyka bakteryjnego zapaleniu wsierdzia we wszystkich grupach wiekowych. Zalecana dawka to dawka początkowa 15 mg/kg mc. podana przed indukcją znieczulenia. W zależności od czasu trwania operacji konieczne może być podanie drugiej dawki wankomycyny. Czas trwania leczenia. Sugerowany czas trwania leczenia podany jest poniżej. W każdym przypadku czas leczenia powinien być dostosowany do typu i ciężkości zakażenia oraz do indywidualnej odpowiedzi klinicznej. Powikłane zakażenia skóry i tkanek miękkich: bez martwicy: 7-14 dni; - z martwicą: 4-6 tyg. Zakażenia kości i stawów: 4-6 tyg. Pozaszpitalne zapalenie płuc: 7-14 dni. Szpitalne zapalenie płuc, w tym respiratorowe zapalenie płuc: 7-14 dni. Zakaźne zapalenie wsierdzia: 4-6 tyg. Ostre bakteryjne zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych: 10-21 dni - szczegóły patrz ChPL. Pacjenci w podeszłym wieku. Ze względu na związane z wiekiem ograniczenie czynności nerek konieczne może być stosowanie mniejszych dawek podtrzymujących. Pacjenci z zaburzeniami czynności nerek. U pacjentów dorosłych i u dzieci z zaburzeniami czynności nerek należy brać pod uwagę wstępną dawkę początkową, a następnie oznaczenia minimalnego stężenia wankomycyny w surowicy, zamiast zaplanowanego schematu leczenia, zwłaszcza u pacjentów z ciężkimi zaburzeniami czynności nerek lub przechodzącym leczenie nerkozastępcze (ang. RRT) ze względu na liczne zmienne czynniki wpływające na stężenie wankomycyny u takich pacjentów. U pacjentów z łagodnymi lub umiarkowanymi zaburzeniami czynności nerek nie wolno zmniejszać dawki początkowej. U pacjentów z ciężkimi zaburzeniami czynności nerek preferowane jest wydłużenie odstępów między kolejnymi dawkami zamiast podawania mniejszych dawek. Należy właściwie ocenić jednocześnie podawane inne produkty lecznicze, które mogą zmniejszyć klirens wankomycyny i/lub nasilić jej działania niepożądane. Wankomycyna jest w niewielkim stopniu usuwana przez hemodializę przerywaną. Jednak zastosowanie błon filtracyjnych o dużej przepuszczalności lub ciągłego leczenia nerkozastępczego (ang. CRRT) zwiększa klirens wankomycyny i zasadniczo konieczne jest podawanie dawek uzupełniających (zwykle po sesji hemodializy w przypadku hemodializy przerywanej). Pacjenci dorośli. Modyfikacje dawki u dorosłych pacjentów mogą być oparte na szybkości filtracji kłębuszkowej oszacowanej (ang. eGFR) na podstawie następującego wzoru: mężczyźni: [masa (kg) x 140 - wiek (lata)] /72 x stężenie kreatyniny w surowicy (mg/dl). Kobiety: 0,85 x wartość wyliczona wg powyższego wzoru. Zwykła dawka początkowa dla dorosłych pacjentów to 15-20 mg/kg mc.; dawkę tę można podawać co 24 h pacjenci z ClCr w zakresie 20-49 ml/min. W przypadku pacjentów z ciężkimi zaburzeniami czynności nerek (ClCr poniżej 20 ml/min) lub pacjentów przechodzących terapię nerkozastępczą odpowiednie odstępy między dawkami i wielkość kolejnych dawek w dużym stopniu zależą od stosowanej procedury RRT i powinny być ustalone w oparciu o wartości minimalnego stężenia wankomycyny w surowicy oraz przetrwałą czynność nerek. W zależności od sytuacji klinicznej, można rozważyć wstrzymanie kolejnej dawki do czasu oznaczenia stężenia wankomycyny we krwi. U pacjentów w stanie krytycznym z zaburzeniami czynności nerek nie należy zmniejszać wstępnej dawki nasycającej (25-30 mg/kg mc.). Dzieci i młodzież. Modyfikacje dawki u dzieci w wieku 1 roku i starszych oraz u młodzieży mogą być oparte na szybkości filtracji kłębuszkowej oszacowanej (eGFR) na podstawie zmodyfikowanego wzoru Schwartza: eGFR (ml/min/1,73 m2) = (wzrost w cm x 0,413) / stężenie kreatyniny w surowicy (mg/dl); eGFR (ml/min/1,73 m2) = (wzrost w cm x 36,2 / stężenie kreatyniny w surowicy (µmol/l). W przypadku noworodków i niemowląt w wieku poniżej 1. roku należy zwrócić się o poradę eksperta, bowiem wzór Schwartza nie ma zastosowania u takich pacjentów. Orientacyjne zalecenia dotyczące dawkowania u dzieci i młodzieży podane poniżej podlegają tym samym zasadom, co zalecenia dla dorosłych pacjentów - szczegóły patrz ChPL. Pacjenci z zaburzeniami czynności wątroby. Nie ma konieczności dostosowania dawki u pacjentów z niewydolnością wątroby. Ciąża. W przypadku kobiet w ciąży konieczne może być znaczne zwiększenie dawek w celu osiągnięcia terapeutycznego stężenia wankomycyny w surowicy. Pacjenci otyli. U pacjentów otyłych dawkę początkową należy dostosować indywidualnie wg całkowitej mc., tak samo jak u pacjentów o prawidłowej mc. Podanie doustne. Pacjenci w wieku 12 lat i starsi. Leczenie zakażeń spowodowanych przez Clostridium difficile (ang.CDI). W przypadku pierwszego epizodu nieciężkiego CDI zalecana dawka wankomycyny to 125 mg co 6 h przez 10 dni. Dawka ta może być zwiększona do 500 mg co 6 h przez 10 dni w przypadku ciężkiej lub powikłanej choroby. Maksymalna dawka dobowa nie powinna przekraczać 2 g. U pacjentów z wielokrotnymi nawrotami można rozważyć leczenie aktualnego epizodu CDI wankomycyną w dawce 125 mg 4x/dobę przez 10 dni, a następnie stopniowe zmniejszenie dawki aż do 125 mg/dobę lub stosowanie schematu pulsacyjnego, tzn. 125-500 mg/dobę co 2-3 dni przez co najmniej 3 tyg. Noworodki, niemowlęta i dzieci w wieku poniżej 12 lat. Zalecana dawka wankomycyny to 10 mg/kg mc. co 6 h przez 10 dni. Maks. dawka dobowa nie powinna być większa niż 2 g. Konieczne może być dostosowanie czasu trwania leczenia wankomycyną do klinicznego przebiegu choroby w danym przypadku. W miarę możliwości należy przerwać stosowanie produktu przeciwbakteryjnego podejrzewanego o spowodowanie CDI. Należy zapewnić odpowiednie uzupełnienie płynów i elektrolitów. Kontrolowanie stężenia wankomycyny w surowicy. Częstość kontroli terapeutycznego stężenia leku (ang. TDM) należy dostosować indywidualnie do sytuacji klinicznej i reakcji na leczenie; częstość pobierania próbek może wynosić od codziennego pobierania u niektórych niestabilnych hemodynamicznie pacjentów do co najmniej raz/tydz. u stabilnych pacjentów z widoczną reakcją na leczenie. U pacjentów poddawanych hemodializie przerywanej stężenie wankomycyny należy oznaczyć przed rozpoczęciem sesji hemodializy. Kontrolowanie stężenie wankomycyny w surowicy po podaniu doustnym należy wykonać u pacjentów z zapalnymi chorobami jelit. Minimalne terapeutyczne stężenie wankomycyny we krwi powinno wynosić 10-20 mg/l, w zależności od miejsca zakażenia i wrażliwości patogenu. Laboratoria kliniczne zwykle zalecają stężenie minimalne 15-20 mg/l, zapewniające lepsze pokrycie mikroorganizmów zakwalifikowanych jako wrażliwe z wartością MIC ≥1 mg/l. W przewidywaniu indywidualnego dawkowania koniecznego do osiągnięcia odpowiedniej wartości AUC, przydatne mogą być metody oparte na modelach. Podejście oparte na modelach można zastosować przy wyliczaniu indywidualnej dawki początkowej, jak i przy modyfikacji dawek w oparciu o wyniki TDM.
Przeciwwskazania
Nadwrażliwość na wankomycynę.
Ostrzeżenia specjalne / Środki ostrożności
Wankomycynę należy podawać w rozcieńczonym roztworze, w ciągu co najmniej 60 min. Szybkie, kilkuminutowe, podanie może powodować podciśnienie, a nawet w rzadkich przypadkach, zatrzymanie akcji serca. Ze względu na potencjalną nefro- i ototoksyczność należy zachować szczególną ostrożność u pacjentów z zaburzeniami słuchu lub czynności nerek. U chorych z upośledzoną czynnością nerek oraz u osób powyżej 60 rż., należy prowadzić monitorowanie stężenia wankomycyny w surowicy krwi oraz kontrolować słuch. W celu zminimalizowania ryzyka zakrzepowego zapalenia żył, lek należy rozpuszczać we właściwy sposób w roztworze glukozy lub soli fizjologicznej oraz zmieniać miejsce wstrzyknięcia.
Interakcje
Równoczesne użycie leków neuro- i/lub nefrotoksycznych, zwłaszcza kwasu etakrynowego, antybiotyków aminoglikozydowych, polimyksyny B, środków zwiotczających i cis-platyny, wymaga ścisłego monitorowania. Jednoczesne podanie wankomycyny i środków znieczulających, może zwiększyć ryzyko wystąpienia nadciśnienia, rumienia, pokrzywki, świądu oraz reakcji anafilaktycznej. Jeśli roztwór z wankomycyną ma niskie pH oraz zawiera inne składniki, może okazać się niestabilny pod względem fizycznym i chemicznym.
Ciąża i laktacja
Kategoria C. Podawanie wankomycyny w ciąży powinno być ograniczone do absolutnie wyjątkowych wskazań. Niezbędne jest przy tym dokładne monitorowanie stężenia wankomycyny w surowicy pacjentki aby zminimalizować niebezpieczeństwo działania toksycznego na płód. Wankomycyna przechodzi do mleka matki, dlatego też u kobiet karmiących decyzja co do podania leku powinna być podjęta ze szczególną ostrożnością.
Działania niepożądane
Podczas szybkiego wlewu dożylnego może rozwinąć się reakcja anafilaktyczna, połączona z wykwitami skórnymi. Szybki wlew może być także przyczyną nagłego zaczerwienienia górnej połowy ciała oraz skurczów mięśni klatki piersiowej i pleców. Tego rodzaju reakcje zazwyczaj ustępują w ciągu 20 minut, lecz mogą także utrzymywać się przez kilka godzin. Przypadki takie nie są częste, jeśli wankomycyna podawana jest we wlewie trwającym ponad 60 minut. Najpoważniejszym działaniem niepożądanym związanym z podaniem wankomycyny jest oto- i nefrotoksyczność. Zmiany te mogą być nieodwracalne, dlatego też w przypadku wystąpienia szumów w uszach należy natychmiast przerwać podawanie leku. Ciężka niewydolność nerek występuje rzadko, tylko przy podaniu dużych dawek wankomycyny. Manifestuje się wzrostem stężenia kreatyniny i azotu mocznikowego (BUN) w surowicy krwi. Rzadkie przypadki śródmiąższowego zapalenia nerek były opisywane przy równoczesnym podaniu aminoglikozydów, lub u pacjentów z uprzednio istniejącymi zaburzeniami funkcji nerek. U większości pacjentów, po odstawieniu wankomycyny, ustępuje azotemia i powraca prawidłowa funkcja nerek. Wankomycyna może powodować odwracalną neutropenię, leukopenię, eozynofilię, trombocytopenię, rzadko agranulocytozę. Bardzo rzadko mogą występować zawroty głowy i zaburzenia równowagi. W miejscu wstrzyknięcia może powstać zapalenie zakrzepowe żyły
Przedawkowanie
W przypadku przedawkowania wankomycyna może być usunięta z organizmu przez hemofiltrację.
Działanie
Antybiotyk glikopetydowy. Hamuje syntezę ściany komórkowej działając bakteriobójczo na bakterie Gram(+). Działa na gronkowce, w tym na Staphylococcus aureus i Staphylococcus epidermidis (łącznie ze szczepami opornymi na metycylinę), paciorkowce (Streptococcus pyogenes, S. pneumoniae, S. agalactiae), enterokoki (E. faecalis) oraz na Listeria spp., Corynebacterium, Clostridium spp. Wankomycyna nie działa na bakterie Gram(-), mykobakterie i grzyby. Stosuje się dożylnie w leczeniu zakażeń stanowiących zagrożenie dla życia. Leku nie należy podawać domięśniowo ze względu na bolesność i możliwość wystąpienia martwicy w miejscu wstrzyknięcia. Wankomycyna bardzo słabo wchłania się po podaniu doustnym, dlatego też tą drogą może być podana wyłącznie w leczeniu gronkowcowego zapalenia jelit oraz rzekomobłoniastego zapalenia okrężnicy wywołanego przez Clostridium difficile. Oporność gronkowcowa na wankomycynę rzadko rozwija się w przebiegu leczenia. Nie występuje zjawisko oporności krzyżowej wankomycyny z antybiotykami innych grup. Wartość MIC dla większości szczepów wrażliwych wynosi poniżej 5 µg/ml. W 2 h po podaniu 1 g wankomycyny, stężenie w surowicy osiąga wartość 25 µg/ml; biologiczny okres półtrwania wynosi ok. 6 h. W ciągu pierwszej doby 75% podanej dawki jest wydalane z moczem na drodze przesączania kłębuszkowego. Upośledzenie czynności nerek zwalnia proces wydalania wankomycyny. W takich przypadkach, aby uniknąć toksycznego stężenia leku, należy skorygować jego dawkę. Redukcja dawki lub wydłużenie odstępów między dawkami są także zalecane u wcześniaków, bądź pacjentów w podeszłym wieku. W tej grupie chorych należy prowadzić dokładne monitorowanie stężenia leku w surowicy krwi, aby uniknąć ryzyka kumulacji.
Skład
1 fiolka zawiera 0,5 g lub 1 g wankomycyny w postaci chlorowodorku.
Ciąża - trymestr 1 - Kategoria C
Ciąża - trymestr 2 - Kategoria C
Ciąża - trymestr 3 - Kategoria C
Wykaz B
