Preparat wskazany jest do stosowania jako osmotyczny lek moczopędny w następujących przypadkach: zwiększanie diurezy w zapobieganiu i/lub leczeniu fazy skąpomoczu w ostrej niewydolności nerek, zanim dojdzie do nieodwracalnej, trwałej niewydolności nerek; zmniejszanie ciśnienia śródczaszkowego i obrzęku mózgu, gdy bariera krew-mózg jest nieuszkodzona; zmniejszanie podwyższonego ciśnienia śródgałkowego, jeżeli nie można go obniżyć stosując inne środki; przyspieszanie eliminacji wydalanych przez nerki substancji toksycznych w zatruciach.

Wybór odpowiedniego stężenia mannitolu, dawkowanie oraz szybkość wlewu zależy od wieku, mc. i stanu klinicznego pacjenta oraz od stosowanego jednocześnie leczenia. Dorośli i młodzież. Ostra niewydolność nerek. Zakres zazwyczaj podawanych dawek u dorosłych wynosi 50-200 g mannitolu (330 do 1320 ml) w ciągu 24 h, z zaleceniem nieprzekraczania dawki jednorazowej 50 g mannitolu (330 ml). W większości przypadków do uzyskania właściwej reakcji wystarczy dawka 50-100 g mannitolu/dobę (330-660 ml). Szybkość podawania zazwyczaj jest dostosowywana do utrzymania przepływu moczu na poziomie, co najmniej 30-50 ml/h. Wyłącznie w sytuacjach krytycznych, maks. szybkość wlewu może wynosić 200 mg/kg mc. podane w inf. w ciągu 5 minut. Po 5 minutach szybkość wlewu należy dostosować do utrzymania wypływu moczu przynajmniej 30-50 ml/h, przy dawce maks. 200 g/24 h. Stosowanie u pacjentów z oligurią lub zaburzeniami czynności nerek. Pacjentom ze znaczną oligurią lub podejrzeniem niewłaściwej czynności nerek należy najpierw podać dawkę testową około 200 mg mannitolu/kg mc. (1,3 ml/kg) we wlewie trwającym 3-5 minut; np. dla pacjenta o mc. 70 kg: około 100 ml 15% roztw. Reakcję na dawkę testową można uznać za odpowiednią, jeżeli przez 2-3 h wydalane jest przynajmniej 30-50 ml moczu/h. Jeżeli reakcja nie jest odpowiednia, można podać kolejną dawkę testową. Jeżeli nie uzyska się odpowiedniej reakcji na drugą dawkę testową, należy przerwać podawanie mannitolu i ponownie ocenić stan zdrowia pacjenta gdyż mogło dojść do trwałej niewydolności nerek. Zmniejszenie ciśnienia śródczaszkowego, objętości mózgowej i ciśnienia śródgałkowego. Zazwyczaj podawana dawka wynosi 1,5-2 g/kg mc. (10-13 ml/kg mc.) we wlewie trwającym 30-60 min. W przypadku stosowania przed operacją, dawkę preparatu należy podać 1-1,5 h przed zabiegiem chirurgicznym, w celu uzyskania maks. efektu. Pobudzanie eliminacji toksycznych substancji wydalanych przez nerki w przypadku zatrucia. W przypadku wymuszonej diurezy dawkę mannitolu należy dostosować w celu utrzymania wydalania moczu na poziomie co najmniej 100 ml/h. Należy dążyć do dodatniego bilansu płynów wynoszącego 1-2 l. Można podać wstępną dawkę nasycającą ok. 25 g (165 ml). Dzieci i młodzież. W niewydolności nerek dawka testowa powinna wynosić 200 mg mannitolu/kg mc. (1,3 ml/kg mc.) w ciągu 3-5 minut. Dawka lecznicza wynosi 0,5-1,5 g/kg mc. (3-10 ml/kg mc.). W razie konieczności dawkę tę można powtórzyć 1-2 razy, zachowując odstęp 4-8 h. Przy zwiększonym ciśnieniu śródczaszkowym i śródgałkowym, tę dawkę można podać w ciągu 30-60 min. Osoby w podeszłym wieku. Dawkowanie zależy od mc., stanu klinicznego i biologicznego pacjenta oraz od stosowanego jednocześnie leczenia. Zakres zazwyczaj podawanych dawek jest taki sam, jak u dorosłych, 50-200 g mannitolu w ciągu 24 h (330-1320 ml/dobę) z zaleceniem nieprzekraczania dawki jednorazowej 50 g mannitolu (330 ml). Ze względu na możliwość występowania początkowego stadium niewydolności nerek, należy uważnie ocenić stan pacjenta przed ustaleniem dawki.

Podawać dożylnie, stosując jałowe i apirogenne wyposażenie. Zestaw do wlewu powinien być wyposażony w filtr. Roztw. hipertoniczne powinny być podawane do dużych żył obwodowych lub najlepiej do żyły centralnej.

Roztw. do inf. jest przeciwwskazany u pacjentów, u których stwierdzono: hiperosmolarność osocza przed podaniem leku, ciężkie odwodnienie, trwały bezmocz, ciężką niewydolność serca, ciężki zastój krwi w płucach lub obrzęk płuc, czynne krwawienie śródczaszkowe, z wyjątkiem kraniotomii, uszkodzenie bariery krew-mózg, nadwrażliwość na mannitol.

Należy zachować szczególną ostrożność przy podawaniu mannitolu pacjentom z poważnie upośledzoną czynnością nerek. Należy wykonać próbę z dawką testową i kontynuować leczenie mannitolem tylko, jeśli uzyska się właściwy poziom wydalania moczu. Pacjenci z wcześniej istniejącymi chorobami nerek lub przyjmujący leki potencjalnie nefrotoksyczne są bardziej narażeni na wystąpienie niewydolności nerek w następstwie podania mannitolu. Należy dokładnie kontrolować przerwę osmolalną osocza i czynność nerek, a w przypadku wystąpienia objawów pogorszenia czynności nerek podjąć odpowiednie działania. Pacjentom we wstrząsie i z zaburzeniami czynności nerek nie należy podawać mannitolu dopóki nie doprowadzi się do wyrównania objętości (płyny, krew) i stężenia elektrolitów. Pacjenci otrzymujący mannitol powinni być poddawani badaniom pozwalającym wykryć pogorszenie czynności nerek, serca i czynności oddechowej. W przypadku wystąpienia działań niepożądanych leczenie należy przerwać. Przed szybkim podaniem preparatu roztwór do infuzji należy dokładnie ocenić wydolność układu sercowo-naczyniowego pacjenta, ponieważ nagłe zwiększenie objętości płynu pozakomórkowego może prowadzić do nagłej zastoinowej niewydolności krążenia. Przeniesienie płynu wewnątrzkomórkowego o niskiej zawartości sodu do przestrzeni pozakomórkowej po wlewie mannitolu może obniżyć stężenie sodu w surowicy i zaostrzyć już istniejącą hiponatremię. Sód może być tracony w moczu. Mannitol może utrudniać zdiagnozowanie i nasilać niedostateczne nawodnienie organizmu i hipowolemię. Należy dokładnie monitorować wydalanie moczu, równowagę płynów, centralne ciśnienie żylne i równowagę elektrolitową (zwłaszcza stężenie sodu i potasu w surowicy). Stałe zmniejszanie się wydalania moczu podczas podawania leku może prowadzić do akumulacji mannitolu, co może nasilić objawy istniejącej lub ukrytej zastoinowej niewydolności krążenia.

Jednoczesne stosowanie innych leków moczopędnych może nasilać efekty działania mannitolu i wymaga odpowiedniego dostosowania dawki. Mannitol zwiększa eliminację produktów leczniczych wydalanych z moczem (np. litu i metotreksatu) i dlatego jednoczesne stosowanie mannitolu może zaburzać odpowiedź na te leki. Pacjenci przyjmujący jednocześnie cyklosporynę powinni być dokładnie monitorowani w kierunku objawów nefrotoksyczności. Inne leki, które mogą wywołać potencjalne interakcje, to aminoglikozydy (nasilenie ich działania ototoksycznego przez mannitol), depolaryzujące leki blokujące płytkę nerwowo-mięśniową (nasilenie ich działania przez mannitol), doustne leki przeciwzakrzepowe (mannitol może osłabiać ich działanie na skutek zwiększania stężeń czynników krzepnięcia, wtórnie do odwodnienia) i digoksyna (jeżeli na skutek leczenia mannitolem dojdzie do hipokaliemii, zwiększa się ryzyko zatrucia digoksyną); dowody na występowanie takich interakcji u ludzi są jednak ograniczone.

Brak jest opublikowanych danych dotyczących stosowania mannitolu u kobiet w ciąży. Brak jest opublikowanych, właściwych danych z badań na zwierzętach doświadczalnych, dotyczących wpływu mannitolu na przebieg ciąży i/lub rozwój zarodka i płodu i/lub poród i/lub rozwój pourodzeniowy. Lek powinien być stosowany u kobiet w ciąży, o ile nie jest to bezwzględnie konieczne. Brak jest informacji dotyczących przenikania mannitolu do mleka kobiecego. Nie należy stosować mannitolu u kobiet w trakcie karmienia piersią, o ile nie jest to bezwzględnie konieczne.

Niezbyt często zgłaszano zaburzenia równowagi wodno-elektrolitowej przy wysokich dawkach, spadek ciśnienia krwi i zapalenie zakrzepowe żył. Rzadziej zgłaszano występowanie w trakcie lub po wlewie mannitolu następujących działań niepożądanych: zastój krwi w płucach lub obrzęk płuc przy wysokich dawkach, nadciśnienie, suchość w ustach, pragnienie, odwodnienie, wydalanie dużych ilości moczu, ogniskowa nefroza osmotyczna, zatrzymanie moczu, ból głowy, niewyraźne widzenie, drgawki, nudności, wymioty, nieżyt nosa, skurcze, obrzęki, martwica skóry, dreszcze, zawroty głowy, reakcje alergiczne, takie jak pokrzywka lub wstrząs anafilaktyczny, zaburzenia rytmu serca, gorączka i bóle w klatce piersiowej przypominające bóle dławicowe. Z podawaniem mannitolu były powiązane pojedyncze przypadki ostrej niewydolności nerek i zastoinowej niewydolności krążenia. Wysokie dawki mannitolu mogą prowadzić do otwarcia bariery krew-mózg, czego wynikiem może być ponowny wzrost ciśnienia śródczaszkowego. Zaburzenia metabolizmu i odżywiania: (niezbyt często) zaburzenia równowagi płynowo- elektrolitowej. Zaburzenia naczyń: (niezbyt często) niedociśnienie, zakrzepowe zapalenie żył. Zaburzenia układu immunologicznego: (rzadko) reakcje alergiczne, wstrząs anafilaktyczny. Zburzenia metabolizmu i odżywiania: (niezbyt często) odwodnienie, obrzęki. Zaburzenia układu nerwowego: (niezbyt często) bóle głowy, drgawki, zawroty głowy; (rzadko) wzrost ciśnienia śródczaszkowego. Zaburzenia oka: (rzadko) niewyraźne widzenie. Zaburzenia serca: (rzadko) arytmia; (bardzo rzadko) zastoinowa niewydolność krążenia. Zaburzenia naczyń: (rzadko) nadciśnienie. Zaburzenia oddechowe, klatki piersiowej i śródpiersia: (rzadko) przekrwienie płuc. Zaburzenia oddechowe, klatki piersiowej i śródpiersia: (rzadko) brzęk płuc, nieżyt nosa. Zaburzenia żołądkowo-jelitowe: (rzadko) suchość w ustach, pragnienie, nudności, wymioty. Zaburzenia skóry i tkanki podskórnej: (rzadko) martwica skóry, pokrzywka. Zaburzenia mięśniowo-szkieletowe i tkanki łącznej: (rzadko) skurcze. Zaburzenia nerek i dróg moczowych: (rzadko) nadmierna diureza, nerczyca osmotyczna, zatrzymanie moczu; (bardzo rzadko) ostra niewydolność nerek. Zaburzenia ogólne i stany w miejscu podania: (rzadko) dreszcze, bóle w klatce piersiowej (bóle typu dławicowego), gorączka.

W przypadku podejrzenia przedawkowania należy natychmiast przerwać wlew mannitolu. Długotrwałe podawanie lub szybki wlew dużych objętości roztworów hiperosmotycznych może doprowadzić do przeciążenia krążenia i kwasicy. Ból głowy, nudności i dreszcze bez zmiany temp. ciała mogą stanowić wstępne objawy przedmiotowe/podmiotowe. Następnie wystąpić może splątanie, stan letargu, drgawki, osłupienie i śpiączka. Leczenie jest objawowe i podtrzymujące, z kontrolą równowagi wodno-elektrolitowej. Pomocne może być zastosowanie hemodializy.

Mannitol jest węglowodanem, który ulega dystrybucji jedynie w przestrzeni pozakomórkowej. Wywiera efekt osmotyczny, co powoduje przenikanie płynu z przestrzeni wewnątrzkomórkowej do pozakomórkowej. Mannitol łatwo ulega przesączaniu w kłębuszkach nerkowych; w kanalikach nerkowych jest wchłaniane zwrotnie mniej niż 10%. Pozostając w świetle kanalika mannitol wywiera działanie osmotyczne, co przeciwdziała zwrotnemu wchłanianiu wody z moczu pierwotnego i powoduje diurezę. W ten sposób możliwe jest zwiększenie wydalania moczu w przypadku skąpomoczu/bezmoczu lub w sytuacjach, gdy u pacjenta istnieje ryzyko wystąpienia ostrej niewydolności nerek. Mannitol zwiększa przy tym wydalanie elektrolitów, zwłaszcza sodu, potasu i chlorków. Zwiększone jest także wydalanie substancji toksycznych wydalanych przez nerki, takich jak ASA i barbiturany. W prawidłowych warunkach mannitol nie przenika przez barierą krew-mózg. Pozostający w osoczu mannitol wytwarza ciśnienie osmotyczne, powodując przenikanie płynu z tkanki mózgowej do naczyń oraz zmniejszenie objętości mózgu i ciśnienia śródczaszkowego. Mannitol nie przenika do oka. Mannitol ułatwia wydzielanie cieczy wodnistej oka i w ten sposób zmniejsza ciśnienie śródgałkowe.

1 ml roztw. zawiera 200 mg mannitolu.

Obrzęk mózgu G93.6

Podejrzenie jaskry H40.0

Ostra niewydolność nerek N17

Bezmocz i skąpomocz R34

B05BC01 - Mannitol

Ciąża - trymestr 1 - Kategoria C

Badania na zwierzętach wykazały działanie teratogenne lub zabójcze dla płodu, ale nie przeprowadzono badań z grupą kontrolną kobiet, lub nie przeprowadzono odpowiednich badań ani na zwierzętach, ani u ludzi.

Ciąża - trymestr 2 - Kategoria C

Badania na zwierzętach wykazały działanie teratogenne lub zabójcze dla płodu, ale nie przeprowadzono badań z grupą kontrolną kobiet, lub nie przeprowadzono odpowiednich badań ani na zwierzętach, ani u ludzi.

Ciąża - trymestr 3 - Kategoria C

Badania na zwierzętach wykazały działanie teratogenne lub zabójcze dla płodu, ale nie przeprowadzono badań z grupą kontrolną kobiet, lub nie przeprowadzono odpowiednich badań ani na zwierzętach, ani u ludzi.

Wykaz B

Produkt leczniczy zawierający substancję czynną silnie działającą.