Wskazania
Cukrzyca typu 2. (insulinoniezależna) w przypadkach, gdy właściwego stężenia glukozy we krwi nie można uzyskać za pomocą odpowiedniej diety i wysiłku fizycznego.
Dawkowanie
Podobnie jak w przypadku wszystkich substancji powodujących hipoglikemię, dawkę należy dobrać indywidualnie. Krótkotrwałe podawanie glipizydu może być wystarczające u pacjentów, którzy przejściowo utracili kontrolę glikemii za pomocą prawidłowo prowadzonej diety. W celu określenia minimalnej skutecznej dawki glipizydu, jak również wykrycia oporności na produkt leczniczy, należy systematycznie kontrolować stężenie glukozy we krwi na czczo i oznaczyć stężenie hemoglobiny glikowanej. Dawka początkowa. Zaleca się rozpoczynanie leczenia od dawki 5 mg glipizydu (1 tabl.)/dobę, podawanej 30 minut przed śniadaniem lub posiłkiem spożywanym w ciągu dnia. U pacjentów z łagodną cukrzycą, osób w podeszłym wieku lub pacjentów szczególnie zagrożonych hipoglikemią zaleca się rozpoczynanie leczenia od dawki 2,5 mg (1/2 tabl.), ze względu na możliwość wystąpienia hipoglikemii. Dostosowanie dawkowania. Zazwyczaj dawkę zwiększa się o 2,5-5 mg glipizydu, w zależności od stężenia glukozy we krwi. Pomiędzy kolejnymi zmianami w dawkowaniu powinno upłynąć minimum kilka dni. Leczenie podtrzymujące. U niektórych pacjentów wyrównanie glikemii występuje po podaniu produktu leczniczego /dobę. Maksymalna dawka jednorazowa wynosi 15 mg. Jeżeli dawka dobowa jest większa niż 15 mg, należy ją podawać w dawkach podzielonych przed posiłkami (zwykle 2x/dobę). Na ogół stężenie glukozy we krwi normalizuje się po dawkach od 2,5-20 mg glipizydu /dobę. Maks. zalecana dawka dobowa wynosi 20 mg. Dzieci i młodzież. Nie określono dotychczas bezpieczeństwa stosowania ani skuteczności produktu leczniczego u dzieci. Nie zaleca się stosowania glipizydu u dzieci. Pacjenci w podeszłym wieku i szczególnie zagrożeni hipoglikemią. W celu uniknięcia hipoglikemii u pacjentów w podeszłym wieku, osłabionych lub niedożywionych, którzy nieregularnie przyjmują posiłki oraz pacjentów z zaburzeniami czynności wątroby i/lub nerek, dawki początkowa i podtrzymująca powinny być zmniejszone. Pacjenci leczeni insuliną. W niektórych przypadkach glipizyd zmniejsza dobowe zapotrzebowanie na insulinę. Podobnie jak w przypadku innych leków przeciwcukrzycowych, pochodnych sulfonylomocznika, wielu pacjentom z cukrzycą insulinoniezależną (typu 2.) otrzymującym insulinę można bezpiecznie podawać glipizyd. W razie zmiany insuliny na produkt leczniczy należy przestrzegać opisanych poniżej zasad. U pacjentów z zapotrzebowaniem na insulinę do 20 j.m./dobę, można odstawić insulinę i rozpocząć leczenie zaleconą dawką glipizydu. Dawkę należy modyfikować co kilka lub kilkanaście dni. U pacjentów z zapotrzebowaniem na insulinę powyżej 20 j.m. /dobę, dawkę insuliny należy zmniejszyć o połowę i rozpocząć podawanie glipizydu w zaleconej dawce. Dalsze zmniejszanie dawkowania insuliny zależy od indywidualnej reakcji pacjenta na leczenie. Dawkę należy modyfikować co kilka lub kilkanaście dni. W okresie zmniejszania dawki insuliny pacjent powinien przynajmniej trzy razy na dobę samodzielnie badać stężenie glukozy we krwi. Pacjentów należy poinformować, że powinni natychmiast skontaktować się z lekarzem, jeżeli wyniki tych badań są nieprawidłowe. Gdy pacjent przyjmuje ponad 40 j.m. insuliny/dobę wskazana jest hospitalizacja w okresie zmiany leczenia. Pacjenci leczeni uprzednio innymi doustnymi lekami hipoglikemizującymi. Dawkowanie jest uzależnione od stanu klinicznego pacjenta i dotychczasowego leczenia. Zaleca się rozpoczęcie leczenia od małych dawek glipizydu, następnie można zwiększać je stopniowo, aż do uzyskania prawidłowego stężenia glukozy we krwi. Pacjenci powinni pozostawać pod ścisłą kontrolą lekarza. W razie zmiany innych pochodnych sulfonylomocznika na glipizyd, nie jest konieczny okres przejściowy. W czasie zamiany innej pochodnej sulfonylomocznika (zwłaszcza o wydłużonym okresie półtrwania, np. chlorpropamid) na glipizyd, należy uważnie obserwować pacjentów ze względu na ryzyko hipoglikemii (np. obserwacja objawów klinicznych lub monitorowanie stężenia glukozy we krwi), co najmniej przez 2 tyg. i zachować ostrożność podczas zmiany dawkowania. Pacjenci leczeni jednocześnie innymi lekami hipoglikemizującymi. U pacjentów, u których nie uzyskano zadowalającej kontroli glikemii podczas stosowania tylko glipizidu, lub u których jest on wtórnie nieskuteczny, powinno się dołączyć do leczenia inny doustny hipoglikemizujący produkt leczniczy. W takim przypadku zaleca się utrzymanie dotychczasowych dawek glipizydu, a stosowanie innego doustnego hipoglikemizującego produktu leczniczego należy rozpocząć od najmniejszej zalecanej dawki. Pacjentów należy starannie obserwować, czy nie występuje u nich hipoglikemia. Jeżeli glipizyd dodajemy do innego produktu leczniczego obniżającego poziom glukozy we krwi, należy rozpocząć od dawki glipizydu 5 mg/dobę. U pacjentów wrażliwych na leki hipoglikemizujące można rozpocząć leczenie od mniejszej dawki. Zwiększanie dawki zależy od oceny stanu klinicznego pacjenta.
Uwagi
Produkt leczniczy powinien być przyjmowany 30 minut przed posiłkiem w celu uzyskania maks. redukcji hiperglikemii występującej po posiłku.
Przeciwwskazania
Nadwrażliwość na glipizyd, inne pochodne sulfonylomocznika i sulfonamidy lub na którąkolwiek substancję pomocniczą, cukrzyca insulinozależna typu 1, cukrzycowa kwasica ketonowa, śpiączka cukrzycowa.
Ostrzeżenia specjalne / Środki ostrożności
Ponieważ glipizyd należy do pochodnych sulfonylomocznika, należy zachować ostrożność u pacjentów z niedoborem G6PD. Leczenie pochodnymi sulfonylomocznika pacjentów z niedoborem G6PD może prowadzić do niedokrwistości hemolitycznej i dlatego konieczne jest rozważenie zastosowania innych produktów leczniczych niż pochodnych sulfonylomocznika. Wszystkie pochodne sulfonylomocznika, w tym glipizyd, mogą wywołać ostrą hipoglikemię, która może spowodować śpiączkę i wymaga hospitalizacji pacjenta. W celu jej uniknięcia należy starannie dobierać pacjentów i odpowiednio dawkować produkt leczniczy. Hipoglikemia może wystąpić wskutek opóźniania przyjmowania posiłków, dostarczania niewystarczającej ilości pożywienia oraz niezrównoważonego przyjmowania węglowodanów. Systematyczne spożywanie węglowodanów, o odpowiednich porach, jest konieczne do utrzymania właściwego stężenia glukozy we krwi. U pacjentów ze znaczną hipoglikemią należy zastosować odpowiednie leczenie glukozą i obserwować stan pacjenta przez co najmniej 24-48 h. Niewydolność nerek lub wątroby może powodować zwiększenie stężenia glipizydu we krwi i ograniczać wydajność glukoneogenezy. W stanach tych zwiększone stężenie produktu leczniczego we krwi może prowadzić do ciężkiej hipoglikemii ze śpiączką, drgawkami lub objawami neurologicznymi, wymagającymi hospitalizacji pacjenta. Prawdopodobieństwo wystąpienia hipoglikemii jest większe w przypadku stosowania niskokalorycznej diety, po ciężkim i długotrwałym wysiłku, po spożyciu alkoholu oraz gdy stosuje się więcej niż jeden lek hipoglikemizujący. Najbardziej narażeni na wystąpienie hipoglikemii są pacjenci w podeszłym wieku, pacjenci niedożywieni, pacjenci z niewydolnością nadnerczy i przysadki mózgowej. Hipoglikemia może być trudna do rozpoznania u pacjentów w podeszłym wieku i u pacjentów stosujących leki beta-adrenolityczne lub inne leki sympatykolityczne. Utrata kontroli nad glikemią może wystąpić, gdy pacjent, u którego za pomocą leczenia przeciwcukrzycowego wyrównano glikemię, poddany jest działaniu takich czynników jak: gorączka, uraz, zakażenie lub zabieg chirurgiczny. W takich przypadkach może być konieczne odstawienie produktu leczniczego i okresowe podanie insuliny. U wielu pacjentów z czasem zmniejsza się skuteczność każdego doustnego leku hipoglikemizującego, również glipizydu. Może się to wiązać z postępem cukrzycy lub zmniejszoną reakcją na produkt leczniczy, czyli tzw. zjawiskiem wtórnej oporności na produkt leczniczy. Należy regularnie kontrolować stężenie glukozy we krwi. Należy również dokonywać pomiarów stężenia hemoglobiny glikowanej, a zalecenia dotyczące leczenia powinny być zgodne z obowiązującymi standardami. U pacjentów z zaburzeniami czynności wątroby lub nerek może zmieniać się farmakokinetyka i farmakodynamika glipizydu. Jeżeli u takich pacjentów wystąpi hipoglikemia, może się ona przedłużyć. W przypadku jej wystąpienia należy podjąć właściwe postępowanie. Pacjenci leczeni glipizydem powinni ściśle przestrzegać zaleceń dotyczących diety, dawkowania i sposobu podawania produktu leczniczego oraz regularnie kontrolować stężenie glukozy we krwi. Powinni nauczyć się rozpoznawać wczesne objawy hipoglikemii, takie jak: ból głowy, pobudliwość, zaburzenia snu, drżenie, pocenie się, aby mogli zgłosić się do lekarza w odpowiednim czasie. Członkom rodzin pacjentów należy zwrócić uwagę na zagrożenie hipoglikemią, wyjaśnić sposób postępowania w przypadku pojawienia się objawów hipoglikemii oraz przedstawić jakie stany sprzyjają ich występowaniu. Należy również wyjaśnić na czym polega pierwotna i wtórna oporność na produkt leczniczy. Nie badano wpływu glipizydu na zdolność prowadzenia pojazdów i obsługiwania maszyn. Brak jednak danych, które wskazywałyby na to, że glipizyd może mieć wpływ na zdolność prowadzenia pojazdów i obsługiwania maszyn. Pacjent powinien być świadomy ryzyka wystąpienia hipoglikemii i zachować ostrożność podczas prowadzenia pojazdów i obsługiwania maszyn. Dotyczy to szczególnie sytuacji, gdy wyrównanie glikemii nie zostało osiągnięte, na przykład podczas zmiany leków przeciwcukrzycowych lub w przypadku nieregularnego zażywania produktu leczniczego.
Interakcje
Działanie hipoglikemizujące glipizydu mogą nasilać następujące substancje. Leki przeciwgrzybicze: mikonazol: wzmocnienie działania hipoglikemizującego, może prowadzić do wystąpienia objawów hipoglikemii, aż po śpiączkę hipoglikemiczną. Flukonazol: zgłaszano przypadki hipoglikemii po jednoczesnym podawaniu glipizydu z flukonazolem, prawdopodobnie spowodowane przez wydłużenie okresu półtrwania w fazie rozpadu glipizydu. Worykonazol: chociaż nie zostało to zbadane, worykonazol może zwiększać stężenie w osoczu pochodnych sulfonylomocznika (np. tolbutamidu, glipizydu i gliburidu), tym samym powodować hipoglikemię. Podczas jednoczesnego stosowania worykonazolu i glipizydu zaleca się staranne monitorowanie stężenia glukozy we krwi. Niesteroidowe leki przeciwzapalne (NLPZ) (np. fenylbutazon): zwiększają działanie hipoglikemizujące pochodnych sulfonylomocznika (wypierają pochodne sulfonylomocznika z wiązań z białkami osocza i/lub zmniejszają wydalanie pochodnych sulfonylomocznika). Salicylany (kwas acetylosalicylowy): po podaniu dużych dawek kwasu acetylosalicylowego zwiększa się działanie hipoglikemizujące glipizydu (hipoglikemizujące działanie kwasu acetylosalicylowego). Alkohol: nasila działanie hipoglikemizujące, które może doprowadzić do śpiączki. Leki beta-adrenolityczne: wszystkie leki beta-adrenolityczne maskują objawy hipoglikemii, takie jak na przykład kołatanie serca lub tachykardia. Większość niekardioselektywnych leków betaadrenolitycznych zwiększa częstość występowania i nasilenie objawów hipoglikemii. Inhibitory konwertazy angiotensyny: stosowanie inhibitorów ACE u pacjentów z cukrzycą leczonych pochodnymi sulfonylomocznika, w tym glipizydem, może prowadzić do nasilenia działania hipoglikemizującego. Może być konieczne zmniejszenie dawki glipizydu. Antagoniści receptora H2: zastosowanie antagonistów receptora H2 (tj. cymetydyna) może nasilić działanie pochodnych sulfonylomocznika, w tym glipizydu. Hipoglikemizujące działanie pochodnych sulfonylomocznika mogą nasilać inhibitory monoaminooksydazy i leki silnie wiążące się z białkami, np. sulfonamidy, chloramfenikol, probenecyd i kumaryny. Jeżeli pacjent przyjmuje glipizyd łącznie z którąkolwiek z tych substancji (lub planowane jest jej odstawienie), pacjent powinien być uważnie obserwowany w celu ewentualnego wykrycia wystąpienia hipoglikemii (lub utraty kontroli nad glikemią). Wyniki badań in vitro, dotyczących wiązania glipizydu z białkami ludzkiego osocza wykazują, że glipizyd wiąże się w inny sposób z białkami niż tolbutamid oraz że nie dochodzi do interakcji glipizydu z salicylanami ani z dikumarolem. Przenoszenie wyników tych badań do warunków klinicznych powinno być przeprowadzone ostrożnie. Podobnie, wymagana jest ostrożność przy równoczesnym stosowaniu tych substancji z glipizydem. Działanie hipoglikemizujące glipizydu mogą osłabiać następujące substancje: pochodne fenotiazyny (np. chlorpromazyna) w dużych dawkach (>100 mg chlorpromazyny /dobę): zwiększenie stężenia glukozy we krwi (w wyniku zmniejszenia wydzielania insuliny). Kortykosteroidy: zwiększenie stężenia glukozy we krwi. Leki sympatykomimetyczne (np. rytodryna, salbutamol, terbutalina): zwiększenie stężenia glukozy we krwi na skutek pobudzenia receptorów beta2-adrenergicznych. Produkty lecznicze mogące wywoływać hiperglikemię i prowadzić do utraty kontroli nad glikemią: niektóre leki moczopędne, w tym tiazydowe, leki stosowane w leczeniu chorób tarczycy, estrogeny, progestageny, doustne środki antykoncepcyjne, fenytoina, kwas nikotynowy, antagoniści kanału wapniowego i izoniazyd. Jeżeli u pacjenta, który przyjmuje glipizyd łącznie z którąkolwiek z tych substancji planowane jest jej odstawienie (lub planowane jest jej stosowanie), pacjent powinien być uważnie obserwowany w celu ewentualnego wykrycia wystąpienia hipoglikemii (lub utraty kontroli nad glikemią).
Ciąża i laktacja
W badaniach nad wpływem glipizydu na reprodukcję u szczurów, wykazano niewielki toksyczny wpływ na płód. W badaniach na szczurach i królikach nie wykazano działania teratogennego. W czasie ciąży glipizyd może być stosowany jedynie w sytuacji, gdy potencjalne korzyści z jego stosowania przewyższają możliwe ryzyko dla płodu. Występowanie źle wyrównanej cukrzycy (ciężarnych lub przewlekłej) stanowi ryzyko rozwoju wad wrodzonych oraz zwiększonej śmiertelności okołoporodowej. W okresie planowania zajścia w ciążę i w okresie ciąży u pacjentek z cukrzycą lekiem z wyboru jest insulina, która zapewnia optymalną kontrolę stężenia glukozy we krwi. Zgłaszano przypadki długotrwałej ciężkiej hipoglikemii (od 4-10 dni) u noworodków, których matki w ciąży stosowały pochodne sulfonylomocznika. Jeżeli w czasie ciąży podawany jest glipizyd, należy go odstawić na co najmniej jeden miesiąc przed przewidywanym terminem porodu. Powinien zostać zastosowany inny sposób leczenia, w celu utrzymania jak najbardziej prawidłowego stężenia glukozy we krwi. Nie wiadomo czy glipizyd przenika do mleka kobiet karmiących piersią, jednak niektóre pochodne sulfonylomocznika przenikają do mleka. Ze względu na ryzyko wystąpienia hipoglikemii u dziecka, należy przerwać karmienie piersią lub zaprzestać stosowania produktu leczniczego. Jeżeli produkt leczniczy zostanie odstawiony, a kontrolowanie poziomu glukozy we krwi za pomocą diety jest niewystarczajace, należy rozważyć leczenie insuliną.
Działania niepożądane
Działania niepożądane w większości związane są z wielkością dawki glipizydu, mają charakter przemijający oraz ustępują po zmniejszeniu dawki lub odstawieniu produktu leczniczego. Podobnie jak w przypadku stosowania innych pochodnych sulfonylomocznika mogą wystąpić ciężkie reakcje nadwrażliwości, w niektórych przypadkach kończące się zgonem. Zaburzenia krwi i układu chłonnego: (nieznana) agranulocytoza, leukopenia, małopłytkowość, niedokrwistość hemolityczna, pancytopenia. Zaburzenia metabolizmu i odżywiania: (często) hipoglikemia; (nieznana) hiponatremia. Zaburzenia psychiczne: (nieznana) splątanie. Zaburzenia układu nerwowego: (niezbyt często) zawroty głowy, senność, drżenia; (nieznana) bóle głowy. Zaburzenia oka: (niezbyt często) niewyraźne widzenie; (nieznana) podwójne widzenie, zaburzenia widzenia, osłabione widzenie. Zaburzenia żołądka i jelit: (często) nudności, biegunka, ból w nadbrzuszu, ból brzucha; (niezbyt często) wymioty; (nieznana) zaparcia. Zaburzenia wątroby i dróg żółciowych: (niezbyt często) żółtaczka cholestatyczna (wymagająca odstawienia produktu leczniczego); (nieznana) zaburzenia czynności wątroby, zapalenie wątroby. Zaburzenia skóry i tkanki podskórnej: (niezbyt często) wypryski; (nieznana) skórne reakcje alergiczne, rumień, wysypka plamisto-grudkowa, pokrzywka, świąd, nadwrażliwość na światło. Wady wrodzone, choroby rodzinne i genetyczne: (nieznana) przewlekła porfiria. Zaburzenia ogólne i stany w miejscu podania: (nieznana) złe samopoczucie. Badania diagnostyczne: (nieznana) zwiększona aktywność aminotransferazy asparaginianowej, zwiększona aktywność dehydrogenazy mleczanowej we krwi, zwiększona aktywność fosfatazy zasadowej we krwi, zwiększony poziom mocznika i kreatyniny we krwi. Po zastosowaniu innych pochodnych sulfonylomocznika odnotowano przypadki niedokrwistości aplastycznej oraz reakcji disulfiramowych. Szczegóły patrz ChPL.
Przedawkowanie
Przedawkowanie pochodnych sulfonylomocznika, w tym glipizydu, może spowodować hipoglikemię. W przypadku łagodnych objawów hipoglikemii bez utraty przytomności czy objawów neurologicznych należy doustnie podawać glukozę. Należy zmodyfikować dawkowanie glipizydu i/lub zmienić pory posiłków. Należy monitorować stan pacjenta do czasu, gdy minie zagrożenie nawrotu hipoglikemii. Ciężka hipoglikemia ze śpiączką, drgawkami lub innymi zaburzeniami neurologicznymi występuje rzadko, lecz zagraża życiu i wymaga niezwłocznej hospitalizacji. W przypadku podejrzenia lub rozpoznania śpiączki hipoglikemicznej, pacjentowi należy szybko podać dożylnie 50% roztwór glukozy. Następnie w ciągłym dożylnym wlewie należy podawać 10% roztwór glukozy z szybkością pozwalającą utrzymać stężenie glukozy we krwi powyżej 5,55 mmol/l (100 mg/dl). Pacjentów należy uważnie obserwować co najmniej 24-48 h, ponieważ mimo ustąpienia objawów klinicznych istnieje ryzyko nawrotu hipoglikemii. U pacjentów z chorobami wątroby może występować spowolniona eliminacja glipizydu z osocza. Z uwagi na silne wiązanie glipizydu z białkami hemodializa nie jest skuteczna po jego przedawkowaniu.
Działanie
Lek jest lekiem doustnym z grupy pochodnych sulfonylomocznika zmniejszającym stężenie glukozy we krwi. Głównym działaniem glipizydu jest pobudzanie wydzielania insuliny przez komórki beta wysepek trzustki. Najważniejsze jest pobudzanie przez glipizyd sekrecji insuliny w odpowiedzi na posiłek. Stężenie insuliny na czczo nie zwiększa się nawet podczas długotrwałego podawania glipizydu. Poposiłkowa sekrecja insuliny pozostaje zwiększona przynajmniej przez 6 m-cy leczenia. U pacjentów chorych na cukrzycę działanie produktu leczniczego w odpowiedzi na posiłek występuje w ciągu 30 minut po doustnym podaniu glipizydu, ale zwiększone stężenie insuliny nie utrzymuje się poza okresem pobudzenia wywołanego posiłkiem. Udowodniono, że glipizyd wywiera także wpływ pozatrzustkowy - wzmagając działanie insuliny. Prawidłowe stężenie glukozy we krwi utrzymuje się aż do 24 h po podaniu pojedynczej dawki glipizydu, nawet gdy stężenie w osoczu w tym czasie znacznie zmniejszyło się w stosunku do stężenia maksymalnego.
Skład
1 tabl. zawiera 5 mg glipizydu.
Ciąża - trymestr 1 - Kategoria C
Ciąża - trymestr 2 - Kategoria C
Ciąża - trymestr 3 - Kategoria C
Wykaz B
A
C
