Wskazania
Lek stosowany do krótkotrwałego, objawowego leczenia bólu o lekkim i umiarkowanym nasileniu (ból głowy, ból zęba, bole menstruacyjne) i/lub gorączki (wysokiej temp.). Lek stosowany do leczenia bólu o lekkim i umiarkowanym nasileniu i/lub gorączki u dzieci (starszych niż 3 m-ce), dzieci i dorosłych (włączając osoby w wieku podeszłym).
Dawkowanie
Lek stosowany do leczenia bólu o lekkim i umiarkowanym nasileniu i/lub gorączki u dzieci (starszych niż 3 m-ce), dzieci i dorosłych (włączając osoby w wieku podeszłym). U dzieci poniżej 3 m-ca życia: tylko po zaleceniu lekarza. Szczególnie ważne jest przestrzeganie sposobu dawkowania określonego mc. dziecka i wybranie odpowiedniej objętości leku w ml zaw. doustnej. Zalecana dawka dobowa paracetamolu to ok. 60 mg/kg/dzień podzielone na 4-6 dawek dziennie, to jest 15 mg/kg co 6 h lub 10 mg/kg co 4 h. Instrukcja dla przykładowego dawkowania 15 mg/kg mc. co 6 h - szczegóły patrz ChPL. Alternatywnie, tę zawiesinę doust. można podawać w następujący sposób. Przybliżony wiek wyznaczony na podstawie mc. ma charakter orientacyjny: 0-6 m-cy: 1.5 ml, 6-24 m-cy: 3 ml, 2-3 lata: 4.5 ml, 4-6 lat: 6 ml, 7-9 lat: 9 ml, 10-12 lat: 12.5 ml - 4 x w ciągu 24 h. Przy powyższym schemacie dawkowanie odstęp pomiędzy dwoma dawkami powinien wynosić minimum 6 h. Nie wolno przekraczać maks. dawki dobowej z powodu ryzyka ciężkiego uszkodzenia wątroby. But. należy dobrze wstrząsnąć przez użyciem. Dokładna ilość leku powinna być podana przy użyciu doustnej strzykawki dozującej dołączonej do opakowania. Doustną strzykawkę dozującą po użyciu powinno się kilkukrotnie ręcznie opłukać aż po jej wylot (wypełniając ją wodą). W przypadku wysokiej gorączki, objawów wtórnego zakażenia lub przedłużających się objawów trwających dłużej niż 2 dni, pacjentowi/opiekunowi powinien zostać polecony kontakt z lekarzem. U dzieci o mc. mniejszej niż 7 kg (6 m-c życia) powinno się rozważyć podawanie czopków, jeśli są dostępne i podawanie tej formy farmaceutycznej nie jest niemożliwe ze względów klinicznych (np. biegunka). U dzieci o mc. większej niż 41 kg (starsze niż 12 lat), ludzi młodych i dorosłych inne formy podawania paracetamolu mogą zostać rozważone, jako bardziej właściwe. Preparat jest lekiem gotowym i może być przyjmowany wraz z jedzeniem i napojami. Spożywanie jedzenia nie wykazało wpływu na efektywność leku, jednak przyjmowanie tego leku po posiłku może opóźnić wystąpienie efektów jego działania. Ciężka niewydolność wątroby. Należy stosować z ostrożnością u pacjentów z ciężką niewydolnością wątroby. Lekka do umiarkowanej niewydolność wątroby. U pacjentów z lekką do umiarkowanej niewydolnością wątroby lub z zespołem Gilbert’a (rodzinna żółtaczka niehemolityczna) dobowa dawka efektywna nie powinna przekraczać 60 mg/kg/dzień (do maks. 2 g/dzień). Niewydolność nerek. Paracetamol należy stosować z ostrożnością w przypadku występowania niewydolności nerek i zaleca się w przypadku ciężkiej niewydolności nerek wydłużenie odstępu pomiędzy dawkami. W przypadku ClCr <10 ml/min, min. odstęp pomiędzy dwoma podaniami powinien wynosić 8 h. Pacjenci dializowani: po hemodializie, ale nie po dializie otrzewnowej, powinna zostać podana dawka podtrzymująca leku. Osoby starsze: zgodnie z danymi farmakokinetycznymi dawkowanie nie wymaga zmian. Należy jednak pamiętać, iż tacy pacjenci są bardziej podatni na sytuacje niewydolności nerek i/lub wątroby.
Przeciwwskazania
Nadwrażliwość na substancję czynną lub na którąkolwiek substancję pomocniczą.
Ostrzeżenia specjalne / Środki ostrożności
Długotrwałe lub częste stosowanie. Należy unikać przedłużonego lub częstego stosowania. Należy poinformować pacjenta, aby nie przyjmował jednocześnie innych produktów leczniczych zawierających paracetamol. Przyjmowanie wielokrotnych dawek dobowych w pojedynczej dawce może spowodować ciężkie uszkodzenia wątroby; w takim przypadku nie występuje utrata przytomności. Jednak należy niezwłocznie zwrócić się po pomoc medyczną. Przedłużone przyjmowanie z wyjątkiem stosowania pod nadzorem lekarza, może być szkodliwe. Po leczeniu długoterminowym (ponad 3 m-ce) lekami przeciwbólowymi stosowanymi co drugi dzień lub częściej, może wystąpić lub nasilić się ból głowy. Ból głowy związany z nadużywaniem leków przeciwbólowych nie powinien być leczony poprzez zwiększenie dawki. W takich przypadkach stosowanie leków przeciwbólowych należy przerwać w porozumieniu z lekarzem. Nagłe odstawienie po długotrwałym, w dużych dawkach, nieprawidłowym stosowaniu leków przeciwbólowych może prowadzić do bólów głowy, zmęczenia, bólu mięśni, nerwowości i objawów wegetatywnych. Te objawy z odstawienia ustępują w ciągu kilku dni. Do tego czasu należy unikać dalszego przyjmowania leków przeciwbólowych i nie należy rozpoczynać ponownie ich stosowania bez wcześniejszej konsultacji z lekarzem. Należy zachować ostrożność podczas stosowania paracetamolu u pacjentów z umiarkowaną i ciężką niewydolnością nerek, łagodną do umiarkowanej niewydolnością wątroby (w tym zespół Gilbert'a), ciężką niewydolnością wątroby (>9 wg skali Child-Pugh), ostrym zapaleniem wątroby, jednoczesnego leczenia produktami leczniczymi, które wpływają na czynność wątroby|, niedoborem dehydrogenazy glukozo-6-fosforanowej, niedokrwistością hemolityczną, uzależnieniem od alkoholu, odwodnieniem i przewlekłym niedożywieniem. Ryzyko przedawkowania jest większe u pacjentów z alkoholową chorobą wątroby bez cech marskości wątroby. Należy zachować ostrożność w przypadku przewlekłego alkoholizmu. Dawka dobowa nie powinna przekraczać w takim przypadku 2 g. W przypadku przedawkowania należy niezwłocznie zwrócić się po pomoc medyczną, nawet, jeśli pacjent czuje się dobrze, ponieważ istnieje ryzyko nieodwracalnego uszkodzenia wątroby(patrz. Nie należy spożywać alkoholu podczas leczenia paracetamolem. Należy zachować ostrożność u pacjentów z astmą wrażliwych na ASA, ponieważ obserwowano łagodne reakcje skurczu oskrzeli po paracetamolu (reakcja krzyżowa). Należy skonsultować się z lekarzem w przypadku wysokiej temp. ciała, objawów wtórnego zakażenia lub przedłużających się innych objawów. U dzieci i młodzieży leczonej dawką paracetamolu 60 mg/kg mc./dobę, jednoczesne stosowanie innych produktów przeciwgorączkowych nie jest uzasadnione, z wyjątkiem przypadków nieskuteczności. Zawiera sacharozę. Nie należy stosować u pacjentów z rzadko występującą dziedziczną nietolerancją fruktozy, zaburzonym wchłanianiem glukozy-galaktozy lub niedoborem sacharazy-izomaltazy. Dawki powyżej 10 ml zaw. doustnej zawierają więcej niż 5 g sacharozy w dawce, co powinno być rozważone u pacjentów chorujących na cukrzycę. Sacharoza może być szkodliwa dla zębów. Zawiera parahydroksybenzoesan metylu (E218) oraz parahydroksybenzoesan propylu (E216). Mogą one powodować reakcje alergiczne (także opóźnione). Paracetamol nie wpływa na zdolność prowadzenia pojazdów i obsługiwania maszyn. Jednakże należy rozważyć, iż w trakcie terapii przy użyciu paracetamolu można zaobserwować takie działania niepożądane jak lekka senność i zawroty głowy.
Interakcje
Paracetamol jest intensywnie metabolizowany w wątrobie i dlatego może wchodzić w interakcje z innymi produktami leczniczymi, które korzystają z tej samej drogi metabolicznej lub które mogą hamować lub indukować takie drogi. Niektóre jego metabolity są hepatotoksyczne i dlatego jednoczesne stosowanie substancji indukujących enzymy (ryfampicyna, pewne leki przeciwpadaczkowe, itp.) może powodować reakcje hepatotoksyczne, zwłaszcza, gdy stosowane są wyższe dawki paracetamolu. Jednoczesne stosowanie paracetamolu z alkoholem etylowym nasila toksyczność paracetamolu, najprawdopodobniej przez indukowanie wątrobowego tworzenia hepatotoksycznych metabolitów paracetamolu. Jednoczesne stosowanie paracetamolu z lekami antychilinergicznymi (glikopironium, propantelina) obniża wchłanianie paracetamolu, z możliwym zahamowanej jego efektywności poprzez zmniejszenie tempa opróżniania żołądka. Jednoczesne stosowanie paracetamolu z hormonalnymi środkami antykoncepcyjnymi/estrogenami obniżają stężenie paracetamolu w osoczu z możliwym zahamowaniem jego efektywności przez możliwą indukcję jego metabolizmu. Jednoczesne stosowanie paracetamolu z lekami przeciwpadaczkowymi (fenytoina, fenobarbital, metylfenobarbital, prymidon) zmniejszają biodostępność paracetamolu jak i nasilają hepatotoksyczność w przypadku przedawkowania poprzez indukowanie metabolizmu wątrobowego. Węgiel aktywowany zmniejsza wchłanianie paracetamolu, gdy jest przyjęty szybko po lub w za dużej dawce. Izoniazyd zmniejszenie klirensu paracetamolu, z możliwym nasileniem jego aktywności i/lub toksyczności poprzez zahamowanie jego metabolizmu w wątrobie. Metoklopramid i domeperidon zwiększają wchłanianie paracetamolu w jelicie cienkim poprzez wpływ tych leków na opróżnianie żołądka. Probenecyd zwiększa T0,5 paracetamolu w osoczu, poprzez zmniejszenie jego rozpadu oraz wydalania z moczem jego metabolitów. Propranolol zwiększa osoczowe stężenie paracetamolu, najpewniej przez hamowanie jego metabolizmu w wątrobie. Żywice jonowymienne (cholestyramina) zmniejszają wchłanianie paracetamolu, z możliwym zahamowaniem jego efektywności poprzez adsorpcję paracetamolu w jelicie. Ryfampicyna zwiększa klirens paracetamolu i tworzenie jego hepatotoksycznych metabolitów wyniku możliwej indukcji jego metabolizmu w wątrobie. Poniżej niektóre z potencjalnie najbardziej znaczących interakcji wpływające na klinicznie istotne zmiany w stosowaniu innych produktów leczniczych. Jednoczesne stosowanie paracetamolu z doustnymi antykoagulantami (acenokumarol, warfaryna): działanie przeciwzakrzepowe może być nasilone, poprzez hamujący wpływ na wątrobową produkcję czynników krzepnięcia. Jednak, z powodu najwyraźniej niskiego klinicznego znaczenia tej interakcji u większości pacjentów, inna terapia przeciwbólowa przy użyciu salicylanów jest rozważana u pacjentów przyjmujących leki przeciwzakrzepowe. Pomimo to, dawka i długość terapii powinna być tak krótka jak to możliwe z okresową kontrolą INR. Nasilona toksyczność chloramfenikolu, najpewniej poprzez zahamowanie jego metabolizmu w wątrobie. Lamotrygina zmniejsza biodostępność lamotryginy z możliwym osłabieniem jej działania, z powodu prawdopodobnego indukowania jej metabolizmu wątrobowego. Pomimo, iż możliwy wzrost toksyczności zydowudyny (neutropenia, hepatotoksyczność) był opisywany w pojedynczych przypadkach, wydaje się, że nie ma interakcji tylu kinetycznego pomiędzy tymi dwoma lekami. Interakcje z badaniami diagnostycznymi: krew: wzrost (biologiczny) aminotransferaz (AlAT/AspAT), fosfatazy zasadowej, amoniaku, bilirubiny, kreatyniny, dehydrogenazy mleczanowej (LDH) i mocznika; wzrost (interferencja z badaniem) poziomu glukozy, teofiliny oraz kwasu moczowego. Wzrost czasu protrombinowego (u pacjentów stosujących przewlekłe leczenie warfaryną, jednak bez znaczenia klinicznego). Obniżenie poziomu glukozy (interferencja z badaniem) oznaczanej przy użyciu metody oksydaza-peroksydaza. Mocz: może wystąpić fałszywy wzrost metadrenaliny oraz kwasu moczowego. Paracetamol może powodować fałszywie pozytywne wyniki oceny jakościowej testów przesiewowych wykorzystujących odczynnik nitrozonaftolowy. Test ilościowy jest niezaburzony. Paracetamol, podobnie jak bentiromid, jest także metabolizowany do arylaminy, i w ten sposób ujawniona ilość odzyskanego kwasu paraaminobenzoesowego (PABA) wzrasta; zaleca się przerwanie leczenia paracetamolem na co najmniej 3 dni przed podaniem bentiromidu.
Ciąża i laktacja
Dane z badań epidemiologicznych dotyczących doustnego stosowania paracetamolu w dawkach terapeutycznych nie wskazują na niepożądane działania w ciąży lub na zdrowie płodu lub noworodka. Dane prospektywne dotyczące przedawkowania podczas ciąży nie wskazują na zwiększone ryzyko występowania wad rozwojowych. Badania dotyczące wpływu na reprodukcję po podaniu doustnym nie wykazały żadnych oznak występowania wad rozwojowych ani fetotoksyczności. Paracetamol jest uważany za bezpieczny w zwykłych dawkach terapeutycznych do krótkoterminowego stosowania i może być stosowany podczas ciąży po ocenie stosunku korzyści i ryzyka. W trakcie ciąży paracetamol nie powinien być przyjmowany przez długi czas, w wysokich dawkach czy w połączeniu z innymi produktami leczniczymi gdyż bezpieczeństwo stosowania w takich przypadkach nie zostało potwierdzone. Po podaniu doustnym paracetamol przenika do mleka kobiecego w niewielkich ilościach. Nie donoszono o niepożądanym wpływie na niemowlęta. Paracetamol może być stosowany przez kobiety karmiące piersią, tak długo jak zalecane dawkowanie nie zostanie przekroczone.
Działania niepożądane
Zaburzenia krwi i układu limfatycznego: (bardzo rzadko) trombocytopenia, leukopenia, pancytopenia. Zaburzenia układu nerwowego: (często) lekka senność; (niezbyt często) zawroty głowy, senność, nerwowość. Zaburzenia układu oddechowego, klatki piersiowej i śródpiersia: (niezbyt często) uczucie palenia w gardle; (bardzo rzadko) skurcz oskrzeli u pacjentów predysponowanych. Zaburzenia żołądkowo-jelitowe: (często) nudności, wymioty; (niezbyt często) biegunka, ból brzucha, zaparcie. Zaburzenia wątroby i dróg żółciowych: biologiczne objawy hepatotoksyczności mogą zostać zaobserwowane poprzez wzrost poziomu transaminaz po terapii wysokimi dawkami paracetamolu. Zaburzenia skóry i tkanki podskórnej: (rzadko) alergiczne zapalenie skóry, włączając reakcje nadwrażliwości (mianowicie pokrzywka, świąd), rumień i obrzęk naczynioruchowy; (niezbyt często) skutki nefrotoksyczne. Nie były one opisywane w przypadku stosowania dawek terapeutycznych, za wyjątkiem, jako wynik przedłużonego podawania; (bardzo rzadko) zgłaszano poważne reakcje skórne. Biologiczne objawy hepatotoksyczności mogą zostać zaobserwowane poprzez wzrost poziomu transaminaz po terapii wysokimi dawkami acetaminofenu.
Przedawkowanie
Przyjęcie wysokich dawek paracetamolu może prowadzić do objawów zatrucia z opóźnieniem 24-48 h. U pacjentów może rozwinąć się dysfunkcja wątroby, martwica komórek wątroby i śpiączka wątrobowa (która może być śmiertelna). Może wystąpić ostra niewydolność nerek jako następstwo niewydolności wątroby lub, rzadziej, w sytuacji jej niewystępowania. Pacjenci otrzymujący terapię lekami indukującymi enzymy lub z alkoholizmem w wywiadzie mają podwyższoną podatność na rozwój hepatotoksyczności. Uszkodzenie wątroby jest możliwe u dorosłych, którzy przyjęli 10 g lub więcej paracetamolu. Spożycie 5 g lub więcej paracetamolu może doprowadzić do uszkodzenia wątroby u pacjentów z czynnikami ryzyka. Czynniki ryzyka: jeśli pacjent jest długotrwale leczony karbamazepiną, fenobarbitalem, fenytoiną, prymidonem, ryfampicyną, zielem dziurawca lub innym lekiem indukującym enzymy wątrobowe lub regularnie spożywa alkohol etylowy w ilościach przewyższających zalecane lub jest najpewniej w stanie niedoboru glutationu np. zaburzenia jedzenia, mukowiscydoza, infekcja HIV, wygłodzenie, wyniszczenie. Następujące objawy przedawkowania paracetamolu mogą wystąpić: w fazie I, która trwa 12-14 h po przedawkowaniu, pacjenci mogą, często, przejawiać bladość, nudności, wymioty, potliwość, senność i złe samopoczucie. W fazie II, po 24-48 h, jest obserwowana subiektywna poprawa objawów, lecz pierwsze oznaki uszkodzenia wątroby zaczynają się pojawiać: lekki ból brzucha, powiększenie wątroby, wzrost poziomów aminotransferaz oraz bilirubiny, wydłużony czas protrombinowy oraz skąpomocz. W fazie III, po 48 h, poziom aminotransferaz osiąga maks., z żółtaczką, zaburzenia krzepnięcia krwi, hypoglikemia, rozwój śpiączki wątrobowej. Donoszono o występowaniu arytmii serca. U dorosłych hepatotoksyczność może wystąpić po spożyciu dawki pojedynczej 10-15 g (150-250 mg/kg) paracetamolu; dawki 20-25 g lub wyższe są potencjalnie śmiertelne. Przypadki śmiertelne są rzadkie przy dawkach mniejszych niż 15 g paracetamolu. Leczenie: właściwa kontrola przedawkowania paracetamolu wymaga natychmiastowego leczenia. Pomimo braków wczesnych objawów, pacjenci powinni zostać zabrani na ostry dyżur do szpitala w celu natychmiastowego leczenia. Natychmiastowe leczenie w przypadku przedawkowania paracetamolu polega na opróżnieniu żołądka poprzez jego odessanie lub płukanie oraz podanie węgla aktywowanego (tylko jeśli antidotum jest podawane dożylnie, gdyż węgiel aktywowany zatrzyma wchłanianie antidotum podanego doustnie), kiedy zatrucie zdarzyło się mniej niż 4 h temu i w dawce równej lub większej niż 10 g. Jako że ilość przyjętego paracetamolu jest zazwyczaj nieznana, niemiarodajna dla podejścia terapeutycznego, oznaczenie stężenia paracetamolu w osoczu powinno zostać wykonane jak najszybciej, jednak nigdy przed upływem 4 h od przyjęcia (aby zapewnić, że maks. stężenie zostało już osiągnięte). Właściwa terapia z antidotum, acetylocysteiną, powinna zostać podana jak najszybciej (nie powinno się czekać na wyniki badań laboratoryjnych z rozpoczęciem terapii zatrucia) jeśli nie minęło więcej niż 24 h od przyjęcia. Wyniki są bardzo dobre, jeśli acetylocysteina jest podana w ciągu pierwszych 16 h, a zwłaszcza pierwszych 8 h. Jakkolwiek, są doniesienia o sukcesach terapeutycznych nawet, gdy podanie acetylocysteiny zostało rozpoczęte 36 h po przyjęciu paracetamolu. Jeśli pacjent nie jest w stanie przyjąć acetylocysteiny z powodu wymiotów, umieszczenie sondy dwunastniczej umożliwi jej podanie. Inną możliwością jest podanie doustne metioniny, jeśli pacjent nie wymiotuje i jest przytomny. U pacjentów z niewydolnością wątroby powinien zostać podany dożylnie roztw. glukozy w celu prewencji hipoglikemii.
Działanie
Paracetamol ma farmakologiczne właściwości, o udowodnionej skuteczności, jako środek przeciwbólowy i przeciwgorączkowy, dodatkowo wykazuje słaby efekt przeciwzapalny. Mechanizm działania przeciwbólowego nie został w pełni określony. Główny mechanizm działania paracetamolu może polegać na hamowaniu syntezy prostaglandyn w OUN oraz, w mniejszym stopniu, poprzez aktywność obwodową polegającą na blokowaniu tworzenia impulsów bólowych. Aktywność obwodowa może być także efektem hamowania syntezy prostaglandyn lub hamowania syntezy lub aktywności innych substancji, które uwrażliwiają receptory bólowe na stymulację mechaniczną czy chemiczną. Paracetamol prawdopodobnie działa przeciwgorączkowo poprzez bezpośrednie działanie na ośrodek regulacji ciepła w podwzgórzu, który powoduje obwodowe rozszerzenie naczyń powodujące zwiększony przepływ krwi w skórze, pocenie oraz utratę ciepła. Wpływ ośrodkowy prawdopodobnie polega na hamowaniu syntezy prostaglandyn w podwzgórzu.
Skład
1 ml zawiera 40 mg paracetamolu.
Alkohol
Antykoncepcja
Ciąża - trymestr 1 - Kategoria B
Ciąża - trymestr 2 - Kategoria B
Ciąża - trymestr 3 - Kategoria B
Coca-cola, napoje energetyzujące
A
