Wskazania
Padaczka: napady częściowe proste i złożone; napady uogólnione toniczno-kloniczne (szczególnie wtórnie uogólnione), występujące w czasie snu oraz napady o postaciach mieszanych; idiopatyczny nerwoból nerwu trójdzielnego; idiopatyczny nerwoból nerwu językowo-gardłowego; ból w przebiegu neuropatii cukrzycowej; nerwoból nerwu trójdzielnego w przebiegu stwardnienia rozsianego; profilaktyka zaburzeń afektywnych dwubiegunowych u pacjentów nie reagujących na leczenie litem (produkt leczniczy 200 mg retard lub 400 mg retard); zapobieganie napadom drgawkowym w alkoholowym zespole abstynencyjnym w warunkach szpitalnych. W przypadku zmiany z postaci farmaceutycznej o natychmiastowym uwalnianiu na tabl. o przedłużonym uwalnianiu należy się upewnić, że odpowiednie stężenia karbamazepiny są uzyskiwane w osoczu.
Dawkowanie
Leczenie karbamazepiną należy rozpoczynać od małych dawek dobieranych indywidualnie, w zależności od stanu klinicznego pacjenta. Dawka jest następnie stopniowo zwiększana do uzyskania optymalnej dawki podtrzymującej. Dawka dobowa jest zazwyczaj podawana w kilku dawkach pojedynczych i wynosi 400-1200 mg karbamazepiny. Dawka dobowa nie powinna być większa niż 1600 mg z powodu nasilonego występowania działań niepożądanych po większych dawkach. Dawkę należy określać na podstawie na podstawie stężenia leku w osoczu, zwłaszcza w leczeniu skojarzonym. Stężenie terapeutyczne karbamazepiny wynoszą 4 do 12 µg/ml. W przypadkach indywidualnych wymagana dawka może znacząco różnić się od podawanych dawek początkowych i podtrzymujących (np. z powodu zwiększonego lub zmniejszonego rozkładu leku pod wpływem enzymów indukujących lub odpowiednio hamujących w leczeniu skojarzonym). Zawsze, gdy jest to możliwe, przed podjęciem decyzji o rozpoczęciu leczenia, pacjentów pochodzenia chińskiego lub tajskiego należy zbadać na obecność allelu HLA-B*1502, który silnie prognozuje ryzyko wystąpienia ciężkiego zespołu Stevens-Johnsona (ang. SJS) wywołanego przyjmowaniem karbamazepiny. Jeżeli to możliwe, powinno się stosować leczenie jednym lekiem przeciwpadaczkowym (monoterapia). Leczenie powinno być nadzorowane przez specjalistę. W przypadku zamiany innych preparatów przeciwpadaczkowych na preparaty karbamazepiny, dawkę odstawianego leku należy zmniejszać stopniowo. W leczeniu napadów padaczkowych zalecany jest następujący ogólny schemat dawkowania. Produkt leczniczy 200 mg. Dorośli: dobowa dawka początkowa: 100-200 mg 1-2x/dobę; dobowa dawka podtrzymująca: 200-400 mg 3x/dobę. Dzieci (3-5 jeśli są w stanie połknąć tabl.). Dobowa dawka początkowa: 100 mg 1-2x/dobę; dobowa dawka podtrzymująca: 200 mg 1-2x/dobę. Dzieci 6-10 lat. Dobowa dawka początkowa: 100 mg 2x/dobę; Dobowa dawka podtrzymująca: 200 mg 3x/dobę. Dzieci 11-15 lat. Dobowa dawka początkowa: 100 mg 2-3x/dobę; dobowa dawka podtrzymująca: 200-400 mg 3x/dobę lub 200 mg 3-5x/dobę. Produkt leczniczy 200 mg retard lub 400 mg retard. Dorośli: dobowa dawka początkowa: 100-400 mg wieczorem; dobowa dawka podtrzymująca: 200-600 mg rano, 400-600 mg wieczorem. Dzieci (postaci farmaceutyczne inne niż tabl. o przedłużonym uwalnianiu: zawiesiny, syropy lub uwaga: tabl., są dostępne dla dzieci poniżej 6 lat dla dawkowania początkowego i podtrzymującego) 6-10 lat: dobowa dawka początkowa: 100 mg wieczorem; dobowa dawka podtrzymująca: 200 mg rano, 200-400 mg wieczorem. Dzieci 11-15 lat: dobowa dawka początkowa: 100 mg wieczorem; dobowa dawka podtrzymująca: 200-400 mg rano; 400-600 mg wieczorem. Nie jest zalecane podawanie tabl. o przedłużonym uwalnianiu dzieciom poniżej 6 lat ze względu na brak doświadczenia. Zalecane dawkowanie. Padaczka. Produkt leczniczy 200 mg lub 200 mg retard. W leczeniu padaczki u dorosłych, dawkę początkową 0,5 lub 2 tabl. produktu (równoważne 100 lub 400 mg karbamazepiny/dobę) należy powoli zwiększać do dawki podtrzymującej 3-6 tabl. leku (równoważne 600-1200 mg karbamazepiny). Dawka podtrzymująca u dzieci wynosi 10-20 mg karbamazepiny /kg mc./dobę. Produkt leczniczy 200 lub 400 mg retard. W leczeniu padaczki u dorosłych dawkę początkową 0,5-1 tabl. produktu 200 mg retard lub 0,5 tabl. produktu 400 mg retard (równoważne 100 lub 400 mg karbamazepiny/dobę) należy powoli zwiększać do dawki podtrzymującej 1,5-3 tabl. preparatu 400 mg retard (równoważne 600-1200 mg karbamazepiny). Dawka podtrzymująca u dzieci wynosi 10-20 mg karbamazepiny /kg mc./dobę. Nerwoból nerwu trójdzielnego/nerwoból nerwu językowo-gardłowego. Produkt leczniczy 200 mg lub 200 mg retard. Dawka dobowa karbamazepiny wynosi zwykle 200-400 mg. Dawkę zwiększa się do ustąpienia bólu zwykle do 400 lub 800 mg/dobę w 1 lub 2 dawkach podzielonych. W niektórych przypadkach leczenie można kontynuować zredukowaną dawką podtrzymującą -1 tabl. preparatu przyjmowana 2x/dobę (równoważna 400 mg karbamazepiny). U pacjentów w podeszłym wieku lub szczególnie wrażliwych dawka początkowa - 0,5 tabl. produktu 200 mg (równoważna 100 mg karbamazepiny) przyjmowana w pojedynczej dawce rano lub wieczorem może być wystarczająca lub produktu 200 mg retard 2x/dobę. Produkt leczniczy 200 lub 400 mg retard. Dawka dobowa karbamazepiny wynosi zwykle 200-400 mg. Dawkę zwiększa się do ustąpienia bólu zwykle do 400 lub 800 mg/dobę w 1-2 dawkach podzielonych. W niektórych przypadkach leczenie można kontynuować zredukowaną dawką podtrzymującą tabl. preparatu 200 mg retard lub 0,5 tabl. preparatu 400 mg retard (równoważne 200 mg karbamazepiny) przyjmowana 2x/dobę (równoważne 400 mg karbamazepiny). Po ustąpieniu bólu dawkę można stopniowo zmniejszać i odstawić lek po kilku tyg. leczenia, jeśli nie ma nawrotu bólu. W razie nawrotu bólu należy kontynuować leczenie dawką podtrzymującą. U pacjentów w podeszłym wieku lub szczególnie wrażliwych zalecana dawka początkowa - 0,5 tabl. leku 200 mg retard (równoważna 100 mg karbamazepiny) przyjmowana 2x/dobę. Ból w neuropatii cukrzycowej. Zwykła dawka dobowa to 600 mg (1 tabl. preparatu 200 mg przyjmowana 3x/dobę; 1 tabl. preparatu 200 mg retard i 2 tabl. preparatu 200 mg retard lub 1 tabl. preparatu 400 mg retard wieczorem); w wyjątkowych przypadkach dawkowanie można zwiększyć do 3 tabl. preparatu retard 200 mg lub 1,5 tabl. preparatu 400 mg retard (600 mg) 2x/dobę (1200 mg/dobę). Nerwoból nerwu trójdzielnego w stwardnieniu rozsianym. Produkt leczniczy 200 mg: przeciętna dawka dobowa to 1 tabl. przyjmowana 2-4x/dobę (równoważne 400-800 mg karbamazepiny). Produkt leczniczy 200 mg retard: przeciętna dawka dobowa to 1-2 tabl. przyjmowanych 2x/dobę (równoważne 400-800 mg karbamazepiny). Produkt leczniczy 400 mg retard: przeciętna dawka dobowa to 0,5-1 tabl. przyjmowanych 2x/dobę (równoważne 400-800 mg karbamazepiny). Zapobieganie napadom drgawkowym w alkoholowym zespole abstynencyjnym w warunkach szpitalnych. Produkt leczniczy 200 mg lub 200 mg retard: zwykła dawka dobowa to 1 tabl. preparatu przyjmowana 3x/dobę równoważne 600 mg (200 mg rano, 400 mg wieczorem). W ciężkich przypadkach początkową dawkę można zwiększyć do 3 tabl. przyjmowanych 2x/dobę (równoważne 1200 mg karbamazepiny/dobę). Nie zaleca się skojarzonego stosowania karbamazepiny z lekami uspokajającymi i nasennymi. Możliwe jest stosowanie karbamazepiny z innymi substancjami stosowanymi zwykle w leczeniu alkoholowego zespołu abstynencyjnego. Należy regularnie oznaczać stężenia karbamazepiny we krwi. Wymagana jest szczególna uwaga lekarza, ponieważ mogą wystąpić działania niepożądane ze strony ośrodkowego i obwodowego układu nerwowego. UWAGA: u pacjentów z ciężką chorobą układu sercowo-naczyniowego, chorobami wątroby lub niewydolnością nerek oraz u osób w podeszłym wieku, może wystarczyć zmniejszona dawka. Produkt leczniczy 400 mg retard: zwykła dawka dobowa wynosi 600 mg (200 mg rano, 400 mg wieczorem). W ciężkich przypadkach początkową dawkę można zwiększyć do 1,5 tabl. przyjmowanych 2x/dobę (równoważne 1200 mg karbamazepiny/dobę). Nie zaleca się skojarzonego stosowania karbamazepiny z lekami uspokajającymi i nasennymi. Możliwe jest stosowanie karbamazepiny z innymi substancjami stosowanymi zwykle w leczeniu alkoholowego zespołu abstynencyjnego. Należy regularnie oznaczać stężenia karbamazepiny we krwi. Wymagana jest szczególna uwaga lekarza, ponieważ mogą wystąpić działania niepożądane ze strony ośrodkowego i obwodowego układu nerwowego. Profilaktyka zaburzeń afektywnych dwubiegunowych. Produkt leczniczy 200 mg retard lub 400 mg retard: początkowa dawka wynosi 200-400 mg (1-2 tabl. 200 mg retard; 0,5-1 tabl. 400 mg retard)/dobę. Dawka podtrzymująca odpowiada zwykle dawce początkowej. Dawkę podtrzymującą można w razie potrzeby zwiększyć do 800 mg/dobę. Profilaktyczne leczenie zaburzeń afektywnych jest leczeniem długotrwałym. Uwaga: u pacjentów z ciężką chorobą układu sercowo-naczyniowego, chorobami wątroby lub niewydolnością nerek oraz u osób w podeszłym wieku, może wystarczyć zmniejszona dawka.
Uwagi
Tabl. można rozpuścić w wodzie, gdyż po rozpuszczeniu tabl. o przedłużonym uwalnianiu w wodzie zachowane są właściwości przedłużonego uwalniania w zawiesinie. W niektórych przypadkach wykazano dobrą skuteczność dawki dobowej podzielonej na 4 do 5 dawek. Do takiego celu nadają się jednak inne postacie farmaceutyczne niż tabl. o modyfikowanym uwalnianiu. Czas podawania leku zależy od wskazań i indywidualnej reakcji pacjenta. W żadnych okolicznościach pacjent nie może samowolnie zaprzestać terapii. Leczenie przeciwpadaczkowe jest zwykle długotrwałe. Dawka, długość leczenia i przerwanie terapii są ustalane dla indywidualnych pacjentów przez lekarza specjalistę (neurologa). Zazwyczaj zmniejszenie dawki i przerwanie leczenia można rozważać tylko w przypadku uzyskania okresu 2-3 lat bez wystąpienia napadów. Leczenie przerywa się przez stopniowe zmniejszanie dawki w okresie 1-2 lat. W przypadku dzieci należy w tym okresie kontrolować zwiększenie mc. dziecka. Zmiany patologiczne w zapisie EEG nie powinny się nasilać. W leczeniu nerwobólu należy stosować taką dawkę podtrzymującą, aby zapewniała całkowite uwolnienie od bólu przez kilka tyg. Poprzez ostrożne zmniejszanie dawki należy sprawdzać, czy nie następuje samoistne ustąpienie dolegliwości. W razie nawrotu bólu należy kontynuować leczenie dawką podtrzymującą. W leczeniu bólu w neuropatii cukrzycowej i napadach niepadaczkowych w stwardnieniu rozsianym obowiązują takie same zasady jak w leczeniu nerwobólu. Leczenie karbamazepiną alkoholowego zespołu abstynencyjnego powinno zostać zakończone w ciągu 7-10 dni, przez stopniowe zmniejszanie dawki leku. Profilaktyka choroby maniakalno-depresyjnej jest leczeniem długotrwałym. Czas trwania leczenia jest ustalana przez lekarza prowadzącego.
Przeciwwskazania
Nie należy stosować leku w następujących przypadkach: u pacjentów z zaburzeniem czynności szpiku kostnego, supresją szpiku kostnego w wywiadzie; u pacjentów z blokiem przedsionkowo-komorowym; u pacjentów z nadwrażliwością na karbamazepinę lub inne leki o podobnej budowie chemicznej (np. trójpierścieniowe leki przeciwdepresyjne) lub inne składniki produktu; u pacjentów z ostrą porfirią przerywaną; jednocześnie z inhibitorami MAO, ani przed upływem 14 dni od zakończenia ich podawania; jednocześnie z worykonazolem, gdyż zaburza działanie karbamazepiny.
Ostrzeżenia specjalne / Środki ostrożności
Karbamazepina może powodować lub intensyfikować napady padaczkowe typu absences. Zmiana postaci leku z doustnej na doodbytniczą może wiązać się ze zwiększeniem ryzyka wystąpienia padaczki i dlatego tabl. preparatu nie powinny być podawane pacjentom z tego typu napadami drgawkowymi. W niżej wymienionych przypadkach preparat powinien być podawany po wnikliwej ocenie ryzyka do korzyści i podjęciu niezbędnych środków ostrożności: istniejące lub przebyte choroby hematologiczne, jakiekolwiek reakcje hematologiczne z innymi lekami w wywiadzie; zaburzony metabolizm sodu; zaburzenia serca, wątroby i nerek; dystrofia miotoniczna, gdyż zaburzenia przewodnictwa w mięśniu sercowym współistnieją z tą chorobą. Ostrzeżenia i ogólne uwagi. Produkt leczniczy 200 mg. Preparat można stosować u dzieci powyżej 3 lat a poniżej 6 lat, jeśli są w stanie połknąć tabl. Należy poinformować pacjentów o konieczności zasięgnięcia porady lekarskiej w przypadku wystąpienia reakcji tj.: gorączka, ból gardła, odczyny alergiczne i wysypki z powiększeniem węzłów chłonnych i/lub objawami grypopodobnymi (konieczna kontrola morfologii krwi). Produkt leczniczy 200 mg retard lub 400 mg retard. Lek nie jest odpowiedni do stosowania u dzieci poniżej 6 lat z powodu dużej dawki leku i braku doświadczenia w leczeniu postaciami o przedłużonym uwalnianiu w tej grupie pacjentów. Należy poinformować pacjentów o konieczności zasięgnięcia porady lekarskiej w przypadku wystąpienia reakcji tj.: gorączka, ból gardła, odczyny alergiczne i wysypki z powiększeniem węzłów chłonnych i/lub objawami grypopodobnymi (konieczna kontrola morfologii krwi). Reakcje skórne. Podczas leczenia karbamazepiną zgłaszano ciężkie, a niekiedy śmiertelne, przypadki wystąpienia reakcji skórnych, włączając toksyczne martwicze oddzielanie się naskórka (ang. TEN) oraz zespół Stevens-Johnsona. Jak się szacuje, w krajach zamieszkiwanych głównie przez ludność rasy kaukaskiej działania te występują u 1-6 na 10 000 nowych pacjentów otrzymujących karbamazepinę, ale w niektórych krajach azjatyckich ryzyko jest oceniane na ok. 10 razy większe. Coraz więcej dowodów wskazuje na rolę różnych alleli HLA w predysponowaniu do występowania niepożądanych reakcji ze strony układu immunologicznego. Pacjenci powinni zostać poinformowani o objawach przedmiotowych i podmiotowych sugerujących reakcje nadwrażliwości oraz ściśle obserwowani w celu wykrycia reakcji skórnych. Najczęściej do wystąpienia zespołu Stevens-Johnsona (SJN) lub toksycznej nekrolizy naskórka (TEN) dochodzi w czasie początkowych miesięcy leczenia. W razie wystąpienia objawów przedmiotowych i podmiotowych zespołu SJN lub TEN (np. postępująca wysypka skórna, której często towarzyszy występowanie pęcherzyków lub zmian błony śluzowej), należy przerwać leczenie karbamazepiną. Pacjenci, u których występują ciężkie reakcje dermatologiczne mogą wymagać leczenia szpitalnego, ponieważ reakcje te mogą zagrażać życiu i prowadzić do zgonu. Allel HLA-B*1502 - u pacjentów w populacji chińskiej, tajskiej oraz innej azjatyckiej. Wykazano, że u osób pochodzenia chińskiego (z grupy etnicznej Han) i tajskiego leczonych karbamazepiną występowanie allelu HLA-B*1502 jest silnie powiązane z ryzykiem rozwinięcia się ciężkich, niepożądanych reakcji skórnych, znanych jako zespół Stevens-Johnsona (SJS). Allel HLA-B*1502 występuje u ok. 10% przedstawicieli populacji chińskiej Han oraz tajskiej. Pacjenci ci przed rozpoczęciem leczenia karbamazepiną powinni zostać przebadani jeżeli istnieje taka możliwość, pod kątem nosicielstwa allelu. Jeśli wynik testu będzie dodatni, leczenie karbamazepiną można zastosować jedynie, gdy nie ma innych możliwości terapii. U pacjentów z ujemnym wynikiem testu na obecność allelu HLA-B*1502 ryzyko SJS jest małe, ale reakcja może jednak wystąpić. Niektóre dane sugerują zwiększone ryzyko ciężkich stanów TEN i/lub SJS związanych ze stosowaniem karbamazepiny u pacjentów z pozostałych azjatyckich populacji. Ze względu na powszechne występowanie u nich tego allelu (powyżej 15% na Filipinach i w Malezji), należy rozważyć przeprowadzenie testów genetycznych na obecność allelu HLA-B*1502 u pacjentów z zagrożonych populacji. Częstość występowania allelu HLA-B*1502 jest nieistotna u osób np. pochodzenia europejskiego, afrykańskiego, hiszpańskiego, japońskiego oraz koreańskiego (<1%). Allel HLA-A*3101 - w populacji osób pochodzenia europejskiego oraz u Japończyków. Niektóre dane sugerują związek między występowaniem allelu HLA-A*3101 i zwiększonym ryzykiem wywołanych przez karbamazepinę niepożądanych reakcji skórnych, włączając SJS, TEN, osutkę polekową z eozynofilią i objawami układowymi (ang. DRESS) lub mniej uciążliwą - ostrą uogólnioną osutkę krostkową (ang. AGEP) oraz wysypkę grudkowo-palmistą u osób pochodzenia europejskiego lub Japończyków. Częstość występowania allelu HLA-A*3101 różni się znacznie między poszczególnymi grupami etnicznymi. W populacji Europejczyków wynosi 2-5%, a u Japończyków ok. 10%. Obecność allelu HLA-A*3101 może zwiększać ryzyko wystąpienia reakcji skórnych (głównie lżejszych) z 5% w ogólnej populacji do 26% u osób pochodzenia europejskiego, podczas gdy brak tego allelu może zredukować powyższe ryzyko z 5 do 3.8%. Nie ma wystarczających danych, aby zalecać przeprowadzanie badań przesiewowych na obecność allelu HLA-A*3101 przed rozpoczęciem leczenia karbamazepiną. U pacjentów pochodzenia europejskiego lub japońskiego u których stwierdzono obecność allelu HLA-A*3101, można rozważyć zastosowanie karbamazepiny, gdy korzyści wynikające z leczenia przewyższają ryzyko. Inne reakcje dermatologiczne. Łagodne reakcje skórne podczas leczenia karbamazepiną są zwykle przemijające i nie zagrażają życiu. Zwykle zanikają podczas kilku dni lub tyg. leczenia lub po zmniejszeniu dawkowania. Mimo to, pacjenci powinni być kontrolowani przez lekarza a w razie wystąpienia poważniejszych objawów leczenie powinno być przerwane. Podczas leczenia karbamazepiną pacjenci powinni unikać ekspozycji na słońce ze względu na fotowrażliwość. Nadwrażliwość. Karbamazepina może wywoływać reakcje nadwrażliwości, w tym reakcje nadwrażliwości wielonarządowej, które mogą dotyczyć skóry, wątroby, układu krwiotwórczego i układu chłonnego lub innych narządów, pojedynczo lub razem w kontekście reakcji układowej. Pacjentów, u których wystąpiły reakcje nadwrażliwości na karbamazepinę, należy poinformować, że ok. 25-35% z nich może doświadczyć reakcji nadwrażliwości na okskarbazepinę. Może dojść do nadwrażliwości krzyżowej pomiędzy karbamazepiną a fenytoiną. Na ogół w razie wystąpienia objawów przedmiotowych i podmiotowych sugerujących reakcje nadwrażliwości, podawanie produktu leczniczego należy natychmiast przerwać. Napady drgawkowe. Należy zachować ostrożność podczas stosowania produktu leczniczego u pacjentów z mieszanymi napadami padaczkowymi, do których zalicza się typowe lub nietypowe napady utraty świadomości. W tych wszystkich stanach produkt leczniczy może powodować zaostrzenie napadów. W przypadku ich nasilenia, podawanie produktu leczniczego należy przerwać. Zaburzenia wątrobowe. Należy poinformować pacjentów o konieczności zasięgnięcia porady lekarskiej w razie wystąpienia objawów zapalenia wątroby, tj.: zmęczenie, utrata apetytu, nudności, wymioty, zażółcenie skóry i powiększenie wątroby. Nerki. Podczas leczenia karbamazepiną należy okresowo sprawdzać czynność nerek (oznaczanie stężenia azotu mocznikowego we krwi; analiza moczu). Zaburzenia hematologiczne. Istnieją podejrzenia, że leczenie karbamazepiną może powodować agranulocytozę i anemię aplastyczną, jednakże ze względu na rzadkość występowania tych schorzeń trudno jednoznacznie określić stopień ryzyka. Morfologię krwi należy skontrolować przed rozpoczęciem terapii, w 1-szym m-cu w odstępach tyg. i później raz w m-cu. Po 6 m-cach leczenia wystarczające są 2-4 kontroli rocznie. Należy przerwać leczenie, jeżeli wystąpi leukopenia (głównie neutropenia), trombocytopenia również z towarzyszącymi objawami alergii, gorączką, bólem gardła, sińcami na skórze lub wybroczynami. Z powodu działań niepożądanych wspomnianych powyżej oraz reakcji nadwrażliwości, należy kontrolować morfologię krwi, czynność nerek, wątroby, stężenie karbamazepiny we krwi oraz stężenia innych leków przeciwdrgawkowych w terapii skojarzonej, szczególnie w leczeniu długotrwałym. Działanie antycholinergiczne. Karbamazepina wykazuje działanie antycholinergiczne dlatego u pacjentów z jaskrą należy regularnie badać ciśnienie śródgałkowe. Działanie na układ endokrynny. U kobiet przyjmujących jednocześnie hormonalne środki antykoncepcyjne i karbamazepinę obserwowano krwawienia międzymiesiączkowe. Preparat może zmniejszać skuteczność działania hormonalnych środków antykoncepcyjnych. Dlatego kobiety w wieku rozrodczym powinny rozważyć stosowanie alternatywnych metod antykoncepcji podczas leczenia karbamazepiną. Z powodu indukcji enzymów, produkt leczniczy może spowodować, że stosowane preparaty zawierające estrogen i/lub gestagen są nieskuteczne (np. niepowodzenie antykoncepcji). Kontrola stężenia leku w osoczu. Chociaż związek pomiędzy stężeniem karbamazepiny w osoczu a jej dawkowaniem, skutecznością kliniczną i tolerancją leku nie jest wyraźny, to monitorowanie leku w osoczu może być użyteczne w następujących sytuacjach: znacznego zwiększenia częstości napadów, sprawdzania czy pacjent przestrzega zaleceń i regularnie przyjmuje lek, w czasie ciąży, podczas leczenia dzieci i młodzieży, w przypadku podejrzenia zaburzeń wchłaniania, w razie podejrzenia działania toksycznego terapii złożonej. Zmniejszenie dawki/odstawienie leku. W razie konieczności zmniejszenia dawki lub zmiany karbamazepiny na inny lek przeciwdrgawkowy u pacjentów z padaczką, należy unikać nagłego odstawienia leku, a dawkę zmniejszać stopniowo. Jeśli nagłe odstawienie karbamazepiny jest konieczne, zamianę na inny lek przeciwpadaczkowy należy przeprowadzić z pomocą odpowiednich leków (np. diazepam w podaniu doodbytniczym lub dożylnym albo fenytoina w podaniu dożylnym). Zaburzenia psychiczne. U pacjentów, u których stosowano leki przeciwpadaczkowe w poszczególnych wskazaniach, odnotowano przypadki myśli i zachowań samobójczych. Meta-analiza randomizowanych kontrolowanych placebo badań leków przeciwpadaczkowych również wskazuje na niewielkie zwiększenie ryzyka myśli i zachowań samobójczych. Nie jest znany mechanizm powstawania tego ryzyka, a dostępne dane nie wykluczają możliwości, że zwiększone ryzyko występuje także podczas stosowania karbamazepiny. W związku z tym należy uważnie obserwować, czy u pacjenta nie występują oznaki myśli i zachowań samobójczych i w razie konieczności rozważyć zastosowanie odpowiedniego leczenia. Pacjentów (oraz ich opiekunów) należy poinformować, że w razie wystąpienia oznak myśli lub zachowań samobójczych należy poradzić lekarza. Należy pamiętać o możliwości uaktywnienia się objawów psychotycznych a także (u starszych pacjentów) dezorientacji lub pobudzenia podczas leczenia karbamazepiną. Ostrzeżenie: jeśli preparat jest przyjmowany ze wskazania ”zapobieganie napadom drgawkowym w alkoholowym zespole abstynencyjnym” powinien być zawsze stosowany w warunkach szpitalnych. Należy wziąć pod uwagę, że działania niepożądane karbamazepiny mogą być podobne do objawów odstawienia alkoholu i należy o tym pamiętać podczas leczenia preparatem pacjentów z alkoholowym zespołem abstynencyjnym. Jeśli w wyjątkowych sytuacjach lek musi być podawany z litem w profilaktyce napadów maniakalno-depresyjnych (może wystąpić taka konieczność jeśli terapia litem jest mało skuteczna), należy unikać interakcji poprzez kontrolę stężenia karbamazepiny w osoczu. Stężenie karbamazepiny powinno wynosić 8 µg/ml poziom litu powinien zawierać się w wąskim przedziale terapeutycznym 0,3-0,8 mval/l, a pacjent nie powinien był być leczony neuroleptykami w poprzednich 8 tyg. i nie jest nimi leczony obecnie. Badanie krwi w krótkich odstępach czasu (co tydzień) wymagane jest w przypadku wystąpienia: gorączki, zakażenia, wysypki skórnej, zmęczenia, bólów gardła, owrzodzeń jamy ustnej, łatwego powstawania siniaków, zwiększenia aktywności aminotransferaz, zmniejszenia liczby leukocytów poniżej 3000/mm3 lub granulocytów poniżej 1500/mm3, zmniejszenia liczby trombocytów poniżej 125000/mm3, zmniejszenia liczby retikulocytów poniżej 0,3% = 20000/mm3, zwiększenia stężenia żelaza w osoczu powyżej 150 µg %. Odstawienie karbamazepiny wymagane jest w przypadku: krwawień wybroczynowych lub plamicowych, niewydolności wątroby, zmniejszenia liczby erytrocytów poniżej 4 milionów/mm3, zmniejszenia hematokrytu poniżej 32 %, zmniejszenia stężenia hemoglobiny poniżej 11 g %, zmniejszenia liczby leukocytów poniżej 2000/mm3 i odpowiednio granulocytów poniżej 1000/mm3 lub trombocytów poniżej 80000/mm3, symptomatycznych zaburzeń hemopoezy. Z powodu działań niepożądanych ze strony układu nerwowego tj.: zawroty głowy i senność na początku terapii, po większych dawkach leku i w skojarzeniu z innymi lekami wpływającymi na układ nerwowy, karbamazepina stosowana nawet zgodnie z zaleceniami, może niezależnie od objawów choroby zmniejszać zdolność szybkiego reagowania w stopniu uniemożliwiającym prowadzenie pojazdów, obsługę maszyn i urządzeń w ruchu. Należy pamiętać, że spożycie alkoholu jeszcze bardziej osłabia czujność i wydłuża czas reakcji.
Interakcje
Głównym enzymem biorącym udział w metabolizowaniu karbamazepiny jest układ cytochromu P-450 (głównie izoenzym CYP3A4). Podawanie związków zmniejszających aktywność CYP 3A4 może prowadzić do zwiększenia stężenia karbamazepiny w surowicy i w efekcie do wystąpienia działań niepożądanych. Podawanie związków aktywujących CYP 3A4 może prowadzić do przyspieszenia metabolizmu karbamazepiny i zmniejszenia efektów terapeutycznych. Analogicznie, przerwanie podawania związków aktywujących CYP 3A4 może doprowadzić do zwolnienia tempa metabolizmu karbamazepiny, co prowadzi do zwiększenia stężenia karbamazepiny w surowicy. Z powodu możliwych interakcji, szczególnie podczas skojarzonego leczenia kilkoma lekami przeciwpadaczkowymi, konieczne jest oznaczanie stężeń leku w surowicy i ustalenie odpowiedniego dawkowania. Leki, które mogą zwiększać stężenie karbamazepiny w osoczu. Zwiększenie stężenia karbamazepiny w osoczu może wywołać działania niepożądane (np. zawroty głowy, senność, ataksja, podwójne widzenie), dlatego należy odpowiednio dostosować dawkę leku i monitorować stężenie leku w osoczu, gdy jest podawany z wymienionymi poniżej substancjami: leki przeciwbólowe, przeciwzapalne: dekstropropoksyfen, ibuprofen; leki o działaniu androgennym: danazol; antybiotyki: antybiotyki makrolidowe (np. erytromycyna, troleandomycyna, josamycyna, klarytromycyna); leki przeciwdepresyjne: np. dezypramina, fluoksetyna, fluwoksamina, nefazodon, paroksetyna, trazodon, wiloksazyna; leki przeciwpadaczkowe: styrypentol, wigabatryna; leki przeciwgrzybicze: azole (np. itrakonazol, ketokonazol, flukonazol, worykonazol); leki przeciwhistaminowe: loratadyna, terfenadyna; leki przeciwpsychotyczne: loksapina, olanzapina, kwetiapina; leki przeciwgruźlicze: izoniazyd; leki przeciwwirusowe: inhibitory proteazy w leczeniu HIV (np. rytonawir); inhibitory anhydrazy węglanowej: acetazolamid; leki sercowo-naczyniowe: diltiazem, werapamil; leki stosowane w chorobie wrzodowej: cymetydyna, omeprazol; leki zwiotczające mięśnie: oksybutynina, dantrolen; inhibitory agregacji płytek krwi: tyklopidyna; inne interakcje: sok grejpfrutowy, nikotynamid (u dorosłych, tylko w dużych dawkach). Leki, które mogą zwiększać stężenie czynnego metabolitu 10,11-epoksydu karbamazepiny w osoczu. Zwiększenie stężenia karbamazepiny w osoczu może spowodować objawy niepożądane (np. zawroty głowy, zmęczenie, niepewny chód, podwójne widzenie). W przypadku pojawienia się takich objawów, należy oznaczyć stężenie i w razie konieczności dostosować dawkę karbamazepiny. Dotyczy to następujących leków: loksapina, kwetiapina, prymidon, progabid, kwas walproinowy, walnoktamid i walpromid. Leki, które mogą zmniejszać stężenie karbamazepiny w osoczu. Może zajść konieczność dostosowania dawki gdy jest stosowany z poniżej wymienionym lekami: leki przeciwpadaczkowe: felbamat, metsuksamid, okskarbazepina, fenobarbital, fensuksymid, fenytoina, fosfenytoina, prymidon, oraz, choć dane są częściowo sprzeczne, klonazepam; leki przeciwnowotworowe: cisplatyna, doksorubicyna; leki przeciwgruźlicze: ryfampicyna; leki rozszerzające oskrzela: teofilina, aminofilina; leki dermatologiczne: izotretynoina; inne: preparaty zawierające ziele dziurawca. Wpływ karbamazepiny na stężenie w osoczu jednocześnie stosowanych leków. Karbamazepina indukuje układ cytochromu P-450 (głównie izoenzym CYP3A4) co powoduje, że stężenie substancji metabolizowanych przez cytochrom P-450 jest zmniejszone lub nawet zniesione. Może zajść konieczność dostosowania dawki następujących leków w zależności od wymagań klinicznych: leki przeciwbólowe i przeciwzapalne: metadon, paracetamol, tramadol, fenazon (antypiryna); antybiotyki: doksycyklina; leki przeciwzakrzepowe: doustne leki przeciwzakrzepowe (np. warfaryna, fenprokumon, dikumarol, acenokumarol); leki przeciwdepresyjne: bupropion, cytalopram, trazodon, trójpierścieniowe leki przeciwdepresyjne (np. imipramina, amitryptylina, nortryptylina, klomipramina). Nie zaleca się stosowania leku w skojarzeniu z inhibitorami IMAO, których podawanie należy zaprzestać co najmniej 2 tyg. przed podaniem leku, jeżeli pozwala na to sytuacja kliniczna; leki przeciwpadaczkowe: klobazam, klonazepam, etosuksymid, felbamat, lamotrygina, okskarbazepina, prymidon, tiagabina, topiramat, kwas walproinowy, zonisamid; donoszono, że pod wpływem karbamazepiny stężenia fenytoiny w osoczu zarówno zwiększały się, jak i zmniejszały się; istnieją rzadkie doniesienia o zwiększeniu stężenia mefenytoiny w osoczu; leki przeciwgrzybicze: itrakonazol; leki przeciwpasożytnicze: prazykwantel; leki przeciwnowotworowe: imatynib; leki przeciwpsychotyczne: klozapina, haloperydol, bromperydol, olanzapina, kwetiapina, rysperydon, zyprazydon; leki przeciwwirusowe: inhibitory proteazy w leczeniu HIV (np. indynawir, rytonawir, sakwinavir); leki anksjolityczne: alprazolam, midazolam; leki rozszerzające oskrzela lub przeciwastmatyczne: teofilina; leki antykoncepcyjne: hormonalne leki antykoncepcyjne zawierające estrogeny i/lub progestageny (należy rozważyć stosowanie alternatywnych metod antykoncepcji); leki sercowo-naczyniowe: blokery kanału wapniowego (pochodne dihydropirydyny, np. felodypina), digoksyna; kortykosteroidy (leki stosowane w łagodzeniu stanów zapalnych): prednizolon, deksametazon; leki immunosupresyjne: cyklosporyna, ewerolimus; leki stosowane w chorobach tarczycy: lewotyroksyna. Leczenie skojarzone wymagające szczególnej uwagi. Donoszone, że jednoczesne stosowanie karbamazepiny i lewetiracetamu zwiększa toksyczne działanie karbamazepiny na wątrobę. Donoszone, że jednoczesne stosowanie karbamazepiny i izoniazydu zwiększa jego toksyczne działanie na wątrobę. Równoczesne podawanie karbamazepiny i soli litu lub metoklopramidu oraz karbamazepiny i neuroleptyków (np. haloperydol, tiorydazyna) może prowadzić do nasilenia niepożądanych objawów neurologicznych (w przypadku neuroleptyków nawet w razie terapeutycznych stężeń w osoczu). Równoczesne stosowanie karbamazepiny i niektórych leków moczopędnych (hydrochlorotiazydu, furosemidu) może powodować objawową hiponatremię (zmniejszenie stężenia sodu we krwi). Karbamazepina może antagonizować działanie leków zwiotczających mięśnie, nie powodujących depolaryzacji (np. pankuronium). W razie potrzeby należy stosować je w większych dawkach równocześnie dokładnie obserwując pacjentów z powodu szybszej niż zwykle możliwości ustąpienia blokady nerwowo-mięśniowej. Karbamazepina może zmniejszać tolerancję alkoholu. Jest zatem wskazane, by w czasie leczenia chorzy wstrzymali się od picia alkoholu. Inne interakcje. Należy podkreślić, że działanie neurotoksyczne może zwiększyć się w przypadku jednoczesnego stosowania karbamazepiny i soli litu. Niezbędne jest dokładne monitorowanie stężeń obydwóch leków. Pacjenci nie powinni przyjmować neuroleptyków 8 tyg. przed rozpoczęciem leczenia karbamazepiną, ani w trakcie leczenia karbamazepiną. Szczególną uwagę należy zwrócić na następujące objawy neurotoksyczności: niestabilny chód, ataksja, oczopląs poziomy, wygórowane odruchy mięśniowe, skurcze mięśni. W literaturze występują doniesienia, że przyjmowanie karbamazepiny przez pacjentów leczonych neuroleptykami zwiększa ryzyko występowania złośliwego zespołu neuroleptycznego lub syndromu Stevens-Johnsona. Karbamazepina może zwiększać eliminację hormonów tarczycy, powodując zwiększenie zapotrzebowania na te hormony u pacjentów z niedoczynnością tarczycy. Niezbędne są oznaczenia stężenia hormonów tarczycowych na początku i pod koniec leczenia u pacjentów, u których stosuje się uzupełniającą terapię hormonami tarczycy. Może być wymagana zmiana dawkowania hormonów. Czynność tarczycy może zostać zmieniona w szczególności podczas jednoczesnego podawania karbamazepiny i innych leków przeciwpadaczkowych (tj.: fenobarbital). W przypadku jednoczesnego stosowania karbamazepiny z inhibitorami wychwytu zwrotnego serotoniny (np. fluoksetyny) może rozwinąć się zespół serotoninowy. Preparat nie powinien być stosowany w połączeniu z nefazodonem (środek przeciwdepresyjny) ponieważ może spowodować znaczne zmniejszenie stężenia nefazodonu w osoczu i całkowitą utratę jego skuteczności. Jednoczesne podawanie nefazodonu i produktu leczniczego zwiększa stężenie karbamazepiny w osoczu i zmniejsza stężenie jego aktywnego metabolitu, 10,11- epoksydu karbamazepiny. Jednoczesne przyjmowanie karbamazepiny z lekami przeciwarytmicznymi, cyklicznymi lekami antydepresyjnymi lub erytromycyną zwiększa ryzyko wystąpienia zaburzeń przewodnictwa mięśnia sercowego.
Ciąża i laktacja
Karbamazepinę można zastosować w okresie ciąży i laktacji tylko po dokładnym rozważeniu korzyści terapeutycznej wobec ryzyka. Kobiety w wieku rozrodczym powinny być poinformowane o konieczności planowania i zwiększonej kontroli lekarskiej ciąży. Podczas ciąży karbamazepina powinna być stosowana w monoterapii, ze względu na zwiększenie ryzyka rozwoju wad wrodzonych leczeniu skojarzonym z innymi lekami przeciwpadaczkowymi. Jeśli podczas leczenia karbamazepiną pacjentka zajdzie w ciążę lub jeśli leczenie karbamazepiną będzie wskazane podczas ciąży, lekarz powinien wnikliwie ocenić konieczność kontroli napadów drgawkowych podczas ciąży, a ryzykiem związanym z terapią dla nienarodzonego dziecka. Podczas I trymestru ciąży, gdy ryzyko rozwoju wad wrodzonych jest największe, a szczególnie pomiędzy 20-40 dniu po zapłodnieniu, najmniejsza dawka skuteczna powinna być stosowana, ponieważ wady wrodzone powodowane są przez wysokie stężenia w osoczu. Zaleca się możliwie regularne oznaczanie stężeń leku w osoczu i utrzymywanie ich w najniższym zakresie terapeutycznym (3-7 µg/ml). W żadnym przypadku nie należy przerywać leczenia bez konsultacji z lekarzem, ponieważ napady drgawkowe mogą okaleczyć dziecko. Skutki stosowania karbamazepiny w I trymestrze ciąży opisano na podstawie ponad 500 przypadków. Opisano liczne zniekształcenia po ekspozycji macicy na stężenia karbamazepiny. Połączone anomalie występują często (dysmorfia twarzowo-czaszkowa, hipoplazja paznokcia, opóźnienie rozwoju). Badania epidemiologiczne wykazują, że 1% ryzyko występowania wady - rozszczepu kręgosłupa jest 10 razy wyższe. Pozostaje wciąż niejasne do jakiego stopnia leczenie karbamazepiną ma wpływ na rozwój tych zniekształceń, ponieważ nie można wykluczyć związku z chorobą podstawową i czynnikiem genetycznym. Pacjenci powinni być informowani o zwiększonym ryzyku wad wrodzonych i możliwości badań prenatalnych. Dodatkowym czynnikiem powstawania zaburzeń rozwojowych płodu może być niedobór kwasu foliowego, spowodowany indukcją enzymatyczną wywołaną przez karbamazepinę i dlatego zalecane jest przyjmowanie kwasu foliowego przed zajściem w ciążę i w czasie jej trwania. Aby zapobiec powikłaniom krwotocznym, zaleca się profilaktyczne podawanie wit. K matce w ostatnich dniach ciąży i noworodkowi zaraz po urodzeniu. Opisano kilka przypadków drgawek i/lub depresji ośrodka oddechowego u noworodków, jak również przypadki wymiotów, biegunki i/lub zmniejszonym pobieraniu pokarmu w powiązaniu z przyjmowaniem preparatu i innych leków przeciwdrgawkowych. Mogą to być również objawy zespołu odstawiennego u noworodków. Po stosowaniu dawek terapeutycznych, karbamazepina i jej farmakologicznie aktywne metabolity przenikają do mleka matki w niewielkich stężeniach (mleko/stężenie w osoczu: 0,24-0,69). Preparat może być przyjmowany podczas karmienia piersią. Odstawienie od piersi jest zalecane jedynie wtedy, kiedy nie ma prawidłowego przyrostu mc. lub gdy dziecko wykazuje nadmierne uspokojenie i zwiększoną potrzebę snu.
Działania niepożądane
Działania niepożądane zależne od dawki zwykle zanikają w ciągu kilku dni od rozpoczęcia leczenia lub po zmniejszeniu dawki. Reakcje dotyczące układu nerwowego mogą świadczyć o przedawkowaniu leku lub znacznych wahaniach stężenia leku w surowicy. W takim wypadku zaleca się monitorowanie stężenia leku i podzielenie dawki całkowitej. Występowanie działań niepożądanych jest większe w przypadku leczenia skojarzonego niż monoterapii. Coraz więcej dowodów wskazuje na związek między markerami genetycznymi, a występowaniem niepożądanych reakcji skórnych tj.: SJS, TEN, DRESS, AGEP oraz wysypka grudkowo-plamista. U pacjentów pochodzenia japońskiego oraz europejskiego, odnotowano takie reakcje po zastosowaniu karbamazepiny u nosicieli allelu HLA-A*3101. Innym markerem, który wykazuje silny związek z wystąpieniem SJS oraz TEN, jest allel HLA-B*1502 u osób pochodzenia chińskiego (grupa etniczna Han), tajskiego oraz z innych krajów azjatyckich. Często występować mogą zawroty głowy, senność, uspokojenie, zmęczenie, ataksja móżdżkowa, bóle głowy, podwójne widzenie, złe samopoczucie, wymioty czy reakcje alergiczne. U pacjentów podeszłym wieku może wystąpić niepokój i stany dezorientacji. W czasie leczenia karbamazepiną mogą wystąpić wymienione działania niepożądane. Zaburzenia krwi i układu chłonnego: (bardzo często) leukopenia; (często) trombocytopenia, eozynofilia; (rzadko) leukocytoza, limfadenopatia, niedobór kwasu foliowego; (bardzo rzadko) agranulocytoza, niedokrwistość aplastyczna, pancytopenia, aplazja szpiku, niedokrwistość, niedokrwistość megaloblastyczna, porfiria, retikulocytoza, niedokrwistość hemolityczna. Zaburzenia układu immunologicznego: (rzadko) nadwrażliwość typu późnego z gorączką, wysypką skórną, zapaleniem naczyń, obrzękiem węzłów chłonnych, bolesnością stawów (artralgią), zmianą liczby leukocytów, eozynofilią, powiększeniem wątroby i śledziony lub zmianami wyników testów wątrobowych, a także działanie na inne narządy tj.: płuca, nerki, trzustkę, mięsień sercowy i okrężnicę; (bardzo rzadko) aseptyczne zapalenie opon mózgowych z drgawkami klonicznymi i eozynofilią, reakcje anafilaktyczne i obrzęk naczynioruchowy. Zaburzenia endokrynologiczne: (często) hiponatremia, która powoduje zatrzymanie płynów, obrzęki, zwiększenie mc. i zmniejszoną osmolarność osocza. W rzadkich przypadkach prowadziło to do wystąpienia wymiotów, bólów głowy i rzadko - dezorientacji, letargu i innych anomalii neurologicznych (tzw. zatrucie wodne); (bardzo rzadko) zwiększenie wydzielania prolaktyny z objawami (lub bezobjawowo) mlekotoku, ginekomastii, zaburzeniami czynności tarczycy (zmniejszenie aktywności FT4, T3, T4) i zwiększenie aktywności TSH; zaburzenia metabolizmu kostnego (zmniejszenie stężenia wapnia i 25-hydroksycholekalcyferolu w surowicy), co w rzadkich przypadkach prowadzi do uszkodzenia kości (osteoporoza/osteomalacja); zwiększenie stężenia cholesterolu, HDL i trójglicerydów. Pojedyncze przypadki: zmniejszenie stężenia kwasu foliowego, wit. B12 i homocysteiny w surowicy krwi. Zaburzenia psychiczne: (rzadko) omamy akustyczne i wizualne, depresja, fobia, zachowania agresywne, pobudzenie, dezorientacja; (bardzo rzadko) uaktywnienie się utajonego zespołu psychotycznego. Zaburzenia układu nerwowego: (bardzo często) zawroty głowy, ataksja, senność, złe samopoczucie; (często) bóle głowy; (niezbyt często) ruchy mimowolne (drżenia trzepoczące, dystonia, tiki), oczopląs; (rzadko) zaburzenia myślenia, zaburzenia mowy, mimowolne ruchy twarzy przypominające grymasy (dyskineza ustno-twarzowa), niekontrolowane ruchy ciała z żywą gestykulacją (choreoatetoza), zapalenie nerwów obwodowych, parestezje, niedowład kończyn; (bardzo rzadko) zaburzenia smaku, złośliwy zespół neuroleptyczny. Istnieją doniesienia, że karbamazepina zaostrza objawy chorobowe stwardnienia rozsianego. Karbamazepina może zwiększać częstość napadów padaczkowych. Napady padaczkowe typu „absences” (specjalna postać napadu padaczkowego mająca początek w obydwu półkulach mózgowych) mogą być intensyfikowane lub wyzwalane. Zaburzenia oka: (często) podwójne widzenie, zaburzenia akomodacji (nieostre widzenie); (rzadko) zaburzenia ruch gałek ocznych; (bardzo rzadko) utrata przezroczystości soczewek, zapalenie spojówek, wzrost ciśnienia wewnątrzgałkowego. Zaburzenia ucha i błędnika: (bardzo rzadko) zaburzenia słuchu (szumy uszne, zwiększenie lub zmniejszenie wrażliwości słuchowej, zmiany percepcji tonów). Zaburzenia serca: (rzadko) zaburzenia przewodnictwa, nadciśnienie lub niedociśnienie; (bardzo rzadko) bradykardia, arytmia, blok przedsionkowo-komorowy niekiedy z utratą przytomności (omdleniem), zapaść, zastoinowa niewydolność serca, zaostrzenie choroby wieńcowej, zakrzepowe zapalenie żył, epizody zakrzepowo-zatorowe. Zaburzenia układu oddechowego, klatki piersiowej i śródpiersia: (bardzo rzadko) reakcje nadwrażliwości ze strony płuc z gorączką, dusznością, także zapalenia albo zwłóknienia płuc (w razie wystąpienia tych reakcji leczenie karbamazepiny należy przerwać). Zaburzenia żołądka i jelit: (bardzo często) złe samopoczucie, wymioty; (często) suchość błon śluzowej jamy ustnej, brak apetytu; (niezbyt często) biegunka lub zaparcie; (rzadko) ból brzucha; (bardzo rzadko) zapalenie jamy ustnej, dziąseł, języka; zapalenie trzustki. Zaburzenia wątroby i dróg żółciowych: (bardzo często) zwiększenie aktywności γ-glutamylotranspeptydazy (zwykle nieistotne klinicznie); (często) zwiększnie aktywności fosfatazy zasadowej; (niezbyt często) zwiększenie aktywności aminotransferaz; (rzadko) różne postacie zapalenia wątroby (cholestatyczne, wątrobowokomórkowe, typu mieszanego), żółtaczka; (bardzo rzadko) ziarniniakowe zapalenie wątroby, niewydolność wątroby. Zaburzenia skóry i tkanki podskórnej: (bardzo często) alergiczne zapalenie skóry, pokrzywka (także ciężkie postacie); (niezbyt często) złuszczające zapalenie skóry, erytrodermia; (rzadko) toczeń rumieniowaty układowego, świąd; (bardzo rzadko) donoszono o występowaniu ciężkich reakcji dermatologicznych: zespół Stevens-Johnsona (SJS) i toksyczna nekroliza naskórka (TEN), nadwrażliwość na światło, rumień wielopostaciowy i guzowaty, zmiany w pigmentacji skóry, plamica, łysienie, obfite pocenie, trądzik, hirsutyzm. Zaburzenia mięśniowo-szkieletowe i tkanki łącznej: (rzadko) osłabienie mięśniowe; (bardzo rzadko) bóle stawów, bóle mięśnie, skurcze mięśni. Istnieją doniesienia o zmniejszeniu gęstości mineralnej kości, osteopenii, osteoporozie oraz o złamaniach u pacjentów stosujących karbamazepinę w długoterminowej terapii. Mechanizm działania karbamazepiny wpływający na metabolizm kostny nie został ustalony. Zaburzenia nerek i dróg moczowych: (bardzo rzadko) śródmiąższowe zapalenie nerek, niewydolność nerek, białkomocz, krwiomocz, skąpomocz, zwiększenie stężenia azotu mocznikowego we krwi, częste oddawanie moczu, zatrzymanie moczu. Zaburzenia układu rozrodczego i piersi: (bardzo rzadko) zaburzenia spermatogenezy (zmniejszenie liczebności plemników i/lub zmniejszenie ruchliwości), zaburzenia płodności u mężczyzn, zaburzenia libido, impotencja.
Przedawkowanie
Podczas każdego zatrucia należy brać pod uwagę możliwość przedawkowania różnych leków, np. w próbie samobójczej. Objawy przedawkowania karbamazepiny obserwowano tylko po bardzo dużych dawkach (4-10 g). Stężenie leku w surowicy zawsze było większe niż 20 µg/ml. Po przypadkowym zażyciu lub przyjęciu w celu samobójczym, osiągnięte stężenie w osoczu - 38 µg/ml, nie było śmiertelne. W piśmiennictwie podaje się przypadki zatrucia (po próbie samobójczej lub przypadkowym przyjęciu), czasem zakończone zejściem śmiertelnym. W przypadku zatrucia lekiem nasilają się objawy: zawroty głowy, ataksja, senność, otępienie, nudności, wymioty, niepokój, stany dezorientacji, ruchy mimowolne, rozszerzenie źrenic, oczopląs, zaczerwienienie, zatrzymanie moczu, hiponatremia, sinica, opistotonus, zaburzenia odruchów (odruchy wygórowane lub osłabione). Dodatkowo mogą wystąpić: drżenia, pobudzenie, drgawki toniczno-kloniczne, zaburzenia czynności układu oddechowego i sercowo-naczyniowego, zazwyczaj z niedociśnieniem (ale możliwe również podwyższone ciśnienie), tachykardia, blok przedsionkowo-komorowy, dezorientacja, zaburzenia świadomości, czasem zatrzymanie oddechu i serca. Mogą wystąpić zaburzenia rytmu w badaniu EEG - zwolnienie czynności podstawowej i obecność fal wolnych, zmiany w EKG (zaburzenia rytmu i przewodzenia). Obserwowano przypadki leukocytozy, leukopenii, neutropenii, glukozurii i ketonurii. Leczenie zatruć: jak dotąd brak swoistej odtrutki. Przedawkowanie karbamazepiny należy leczyć objawowo; jak najszybciej usunąć substancję szkodliwą przez wywoływanie wymiotów i/lub płukanie żołądka oraz zmniejszenie wchłaniania przez podanie węgla aktywowanego lub środków przeczyszczających. Należy podtrzymywać czynności życiowe na oddziale intensywnej terapii, monitorować pracę serca, badać stężenia leku w surowicy krwi, wyrównywać zaburzenia elektrolitowe, jeśli stan pacjenta tego wymaga. Uwagi. W przypadku drgawek należy rozpocząć leczenie odpowiednim lekiem przeciwdrgawkowym (zwykle stosuje się benzodwuazepiny np. diazepam). Zgodnie z danymi z piśmiennictwa, nie zaleca się podawania barbituranów z powodu hamowania czynności układu oddechowego, szczególnie u dzieci. W przypadku niedociśnienia zwykle zalecana jest dopamina lub dobutamina (iv). W przypadku wystąpienia hiponatremii (zatrucie wodne) należy ograniczyć płyny i podawać ostrożnie 0.9% NaCl (iv). Może to zapobiec uszkodzeniu mózgu. Wymuszana diureza, hemodializa i dializa otrzewnowa nie są skuteczne w usuwaniu leku z powodu dużego stopnia związania karbamazepiny z białkami osocza. Ze względu na opóźnione wchłanianie leku należy spodziewać się pogorszenia stanu pacjenta w drugiej i trzeciej dobie po przedawkowaniu.
Działanie
Karbamazepina jest pochodną iminostylbenu. Wykazuje pewne chemiczne podobieństwo do trójpierścieniowych leków przeciwdepresyjnych i farmakologiczne do fenytoiny. Dokładny mechanizm działania karbamazepiny nie jest znany. Efekt terapeutyczny jest przede wszystkim przypisywany blokowaniu przewodzenia synaptycznego i w ten sposób zmniejszeniu przewodzenia wyładowań drgawkowych. W większych stężeniach karbamazepina zmniejsza poskurczowe nasilenie reakcji na bodziec. Ograniczenie bólu w neuralgii nerwu trójdzielnego jest prawdopodobnie spowodowane zahamowaniem przewodzenia impulsów nerwowych w jądrach rdzeniowych nerwu trójdzielnego.
Skład
1 tabl. zawiera 200 mg karbamazepiny. 1 tabl. o przedłużonym uwalnianiu zawiera 200 lub 400 mg karbamazepiny.
Alkohol
Grejpfrut
Światło
Ciąża - trymestr 1 - Kategoria D
Ciąża - trymestr 2 - Kategoria D
Ciąża - trymestr 3 - Kategoria D
Wykaz B
Upośledza !
B
