Wskazania
Leczenie: epizodu dużej depresji, zaburzenia obsesyjno-kompulsyjnego, zaburzenia lękowego z napadami lęku, z agorafobią lub bez agorafobii, fobii społecznej, zaburzenia lękowego uogólnionego, zaburzenia stresowego pourazowego.
Dawkowanie
Epizod dużej depresji. Zalecana dawka wynosi 20 mg/dobę. Poprawa stanu zdrowia pacjenta rozpoczyna się przeważnie po 1 tyg., ale widoczna staje się od 2-go tygodnia leczenia. Podobnie jak w przypadku wszystkich leków przeciwdepresyjnych, dawkowanie należy weryfikować i w razie konieczności dostosować do potrzeb klinicznych w ciągu 3-4 tyg. od rozpoczęcia leczenia, a następnie modyfikować w zależności od wyników leczenia. U niektórych pacjentów, u których reakcja na dawkę 20 mg jest niewystarczająca, dawkę leku można stopniowo zwiększać o 10 mg w zależności od reakcji pacjenta, do maks. dawki 50 mg/dobę. Pacjenci z depresją powinni być leczeni dostatecznie długo (co najmniej przez 6 m-cy), aby zapewnić ustąpienie objawów. Zaburzenia obsesyjno-kompulsyjne. Zalecana dawka wynosi 40 mg/dobę. Pacjenci powinni rozpoczynać leczenie od dawki 20 mg/dobę. Dawkę tę można zwiększać stopniowo o 10 mg do dawki zalecanej. Jeśli po kilku tyg. stosowania zalecanej dawki reakcja na leczenie jest niewystarczająca, niektórzy pacjenci mogą odnieść korzyść ze stopniowego zwiększenia dawki, aż do maksymalnej dawki 60 mg/dobę. Pacjenci z zaburzeniem obsesyjno-kompulsyjnym powinni być leczeni dostatecznie długo, aby zapewnić ustąpienie objawów. Leczenie może trwać kilka m-cy lub nawet dłużej. Zaburzenia lękowe z napadami lęku. Zalecana dawka wynosi 40 mg/dobę. Leczenie należy rozpoczynać od dawki 10 mg/dobę i zwiększać ją stopniowo o 10 mg w zależności od reakcji pacjenta, aż do dawki zalecanej. Zaleca się rozpoczynanie leczenia od małej dawki początkowej w celu zredukowania do minimum ryzyka zaostrzenia objawów lęku napadowego, które, jak się ogólnie uznaje, występuje na początku leczenia. Jeżeli po kilku tyg. stosowania zalecanej dawki reakcja na leczenie jest niewystarczająca, niektórzy pacjenci mogą odnieść korzyść ze stopniowego zwiększenia dawki, aż do maks. dawki 60 mg/dobę. Pacjenci z zaburzeniem lękowym z napadami lęku powinni być leczeni dostatecznie długo, aby zapewnić ustąpienie objawów. Leczenie może trwać kilka m-cy lub nawet dłużej. Fobia społeczna/Zaburzenia lekowe uogólnione. Zalecana dawka wynosi 20 mg/dobę. Jeśli po kilku tyg. stosowania zalecanej dawki odpowiedź jest niewystarczająca, niektórzy pacjenci mogą odnieść korzyść ze stopniowego zwiększania dawki o 10 mg, aż do maks. dawki 50 mg/dobę. Długotrwałe leczenie należy oceniać regularnie. Zaburzenie stresowe pourazowe. Zalecana dawka wynosi 20 mg/dobę. Jeśli po kilku tyg. stosowania zalecanej dawki odpowiedź na leczenie jest niewystarczająca, niektórzy pacjenci mogą odnieść korzyść ze stopniowego zwiększania dawki o 10 mg, aż do maks. dawki 50 mg/dobę. Długotrwałe leczenie należy oceniać regularnie. Objawy obserwowane podczas odstawiania paroksetyny. Należy unikać nagłego przerwania leczenia. W badaniach klinicznych stosowano schemat stopniowego odstawiania leku, w którym zmniejszano dobową dawkę paroksetyny co tydzień o 10 mg. Jeżeli po zmniejszeniu dawki lub przerwaniu leczenia wystąpią objawy, które nie są tolerowane przez pacjenta, należy rozważyć powrót do poprzednio stosowanej dawki, a następnie kontynuować bardziej stopniowe zmniejszanie dawki. Osoby w podeszłym wieku. U osób w podeszłym wieku stężenie paroksetyny w osoczu jest zwiększone, ale jego zakres pokrywa się z przedziałem stężeń obserwowanym u osób młodszych. Leczenie należy rozpoczynać od dawki początkowej zalecanej u dorosłych. U niektórych pacjentów korzystne może być zwiększenie dawki, ale maks. dawka nie powinna przekraczać 40 mg/dobę. Dzieci i młodzież (7-17 lat): paroksetyny nie należy stosować w leczeniu dzieci i młodzieży, gdyż jak wykazano w kontrolowanych badaniach klinicznych, leczenie paroksetyną wiąże się ze zwiększeniem ryzyka zachowań samobójczych i wrogości. Ponadto badania te nie dowiodły dostatecznie skuteczności leku. Nie badano stosowania paroksetyny u dzieci w wieku poniżej 7 lat. Paroksetyny nie należy stosować u pacjentów z tej grupy wiekowej do czasu ustalenia bezpieczeństwa stosowania i skuteczności. U pacjentów z ciężką niewydolnością nerek (ClCr mniejszy niż 30 ml/min) lub u pacjentów z niewydolnością wątroby stwierdza się zwiększone stężenia paroksetyny w osoczu. Z tego powodu dawkowanie powinno być ograniczone do dolnego zakresu dawek.
Uwagi
Zaleca się, aby paroksetyna była podawana jeden raz/dobę, rano, w trakcie posiłku. Tabl. należy połykać bez rozgryzania.
Przeciwwskazania
Nadwrażliwość na substancję czynną lub na którąkolwiek substancję pomocniczą. Stosowanie paroksetyny w skojarzeniu z inhibitorami MAO jest przeciwwskazane. W wyjątkowych wypadkach paroksetynę można stosować w skojarzeniu z linezolidem (antybiotyk, który jest odwracalnym niewybiórczym IMAO) pod warunkiem, że możliwa jest ścisła obserwacja pacjenta pod kątem objawów zespołu serotoninowego i kontrolowanie ciśnienia tętniczego. Leczenie paroksetyną można rozpocząć: po 2 tygodniach od zakończenia stosowania nieodwracalnego inhibitora MAO lub co najmniej po 24 h od zakończenia stosowania odwracalnego inhibitora MAO (np. moklobemidu, linezolidu, chlorku metylotioninowego [błękitu metylenowego - barwnika stosowanego w przedoperacyjnej wizualizacji tkanek, który jest odwracalnym niewybiórczym IMAO]). Co najmniej 1 tydz. powinien upłynąć od przerwania leczenia paroksetyną do rozpoczęcia leczenia którymkolwiek inhibitorem MAO. Paroksetyny nie należy stosować jednocześnie z tiorydazyną, gdyż, podobnie jak inne leki hamujące aktywność enzymu wątrobowego CYP2D6 układu cytochromu P450, paroksetyna może zwiększać stężenie tiorydazyny w osoczu. Podanie samej tiorydazyny może prowadzić do wydłużenia odstępu QTc i związanych z tym ciężkich komorowych zaburzeń rytmu, takich jak torsade de pointes oraz do nagłego zgonu. Paroksetyny nie należy stosować w skojarzeniu z pimozydem.
Ostrzeżenia specjalne / Środki ostrożności
Leczenie paroksetyną należy ostrożnie rozpoczynać dwa tygodnie po zakończeniu leczenia nieodwracalnymi IMAO lub 24 h po zakończeniu leczenia odwracalnym inhibitorem MAO. Dawkę paroksetyny należy zwiększać stopniowo, aż do uzyskania optymalnej odpowiedzi na leczenie. Paroksetyny nie należy stosować w leczeniu dzieci i młodzieży poniżej 18 lat. Zachowania samobójcze (próby samobójcze oraz myśli samobójcze) oraz wrogość (szczególnie agresję, zachowania buntownicze i przejawy gniewu) obserwowano częściej w badaniach klinicznych u dzieci i młodzieży otrzymujących leki przeciwdepresyjne niż otrzymujących placebo. Jeśli na podstawie istniejącej potrzeby klinicznej podjęta jednak zostanie decyzja o leczeniu, pacjent powinien być uważnie obserwowany, czy nie występują u niego objawy samobójcze. Ponadto brak danych dotyczących bezpieczeństwa długotrwałego stosowania leku u dzieci i młodzieży oraz jego wpływu na wzrastanie, dojrzewanie, rozwój poznawczy i behawioralny. Depresja związana jest ze zwiększonym ryzykiem wystąpienia myśli samobójczych, samookaleczenia oraz samobójstwa (zdarzeń związanych z samobójstwem). Ryzyko to utrzymuje się do czasu uzyskania znaczącej remisji. Ponieważ poprawa może nie nastąpić w ciągu kilku 1-szych tyg. leczenia lub dłużej, pacjentów należy poddać ścisłej obserwacji do czasu wystąpienia poprawy. Z doświadczeń klinicznych wynika, że ryzyko samobójstwa może zwiększyć się we wczesnym etapie powrotu do zdrowia. Inne zaburzenia psychiczne, w których przepisywana jest paroksetyna, mogą być również związane ze zwiększonym ryzykiem zdarzeń związanych z samobójstwem. Ponadto zaburzenia te mogą współistnieć z ciężkimi zaburzeniami depresyjnymi. W związku z tym u pacjentów leczonych z powodu innych zaburzeń psychicznych należy podjąć takie same środki ostrożności, jak u pacjentów z ciężkimi zaburzeniami depresyjnymi. Pacjenci z zachowaniami samobójczymi w wywiadzie lub pacjenci wykazujący przed rozpoczęciem leczenia znacznego stopnia skłonności samobójcze, należą do grupy zwiększonego ryzyka myśli samobójczych lub prób samobójczych i należy ich poddać ścisłej obserwacji w trakcie leczenia. Metaanaliza kontrolowanych placebo badań klinicznych nad lekami przeciwdepresyjnymi, stosowanymi u dorosłych pacjentów z zaburzeniami psychicznymi wykazała zwiększone (w porównaniu z placebo) ryzyko zachowań samobójczych u pacjentów w wieku poniżej 25 lat, stosujących leki przeciwdepresyjne. W trakcie leczenia, zwłaszcza na początku terapii i po zmianie dawki, należy ściśle obserwować pacjentów, szczególnie z grupy zwiększonego ryzyka. Pacjentów (oraz ich opiekunów) należy uprzedzić o konieczności zwrócenia uwagi na każdy objaw klinicznego nasilenia choroby, pojawienie się zachowań lub myśli samobójczych oraz nietypowych zmian w zachowaniu, a w razie ich wystąpienia, o konieczności niezwłocznego zwrócenia się do lekarza. Stosowanie paroksetyny związane jest z wystąpieniem akatyzji, która charakteryzuje się poczuciem wewnętrznego niepokoju i pobudzenia psychoruchowego, np. w postaci niemożności spokojnego siedzenia lub stania, zazwyczaj związanego z subiektywnym odczuciem cierpienia. Objawy te najczęściej występują w ciągu kilku 1-szych tyg. leczenia. Zwiększenie dawki u pacjentów z objawami akatyzji może być szkodliwe. W rzadkich przypadkach u pacjentów leczonych paroksetyną, szczególnie stosowaną w skojarzeniu z innymi produktami leczniczymi o działaniu serotoninergicznym i/lub neuroleptykami, może rozwinąć się zespół serotoninowy lub zbliżony do złośliwego zespołu neuroleptycznego. Ponieważ zespoły te mogą prowadzić do stanów zagrażających życiu (charakterystyczny zestaw objawów to hipertermia, sztywność mięśni, drgawki miokloniczne, zaburzenia wegetatywne z możliwością szybkich zmian w zakresie czynności życiowych, zmiany stanu psychicznego, w tym splątanie, drażliwość, skrajne pobudzenie przechodzące w majaczenie i śpiączka) należy przerwać leczenie paroksetyną i rozpocząć objawowe leczenie wspomagające. Ze względu na ryzyko zespołu serotoninowego paroksetyny nie należy stosować w leczeniu skojarzonym z prekursorami serotoniny (takimi jak L-tryptofan, oksytryptan). Podobnie jak w przypadku wszystkich leków przeciwdepresyjnych, paroksetynę należy stosować ostrożnie u pacjentów z manią w wywiadzie. Paroksetynę należy odstawić u każdego pacjenta, u którego rozpoczyna się faza maniakalna. U pacjentów z ciężkimi zaburzeniami czynności nerek lub zaburzeniami czynności wątroby zalecana jest ostrożność. U pacjentów z cukrzycą stosowanie selektywnych inhibitorów wychwytu zwrotnego serotoniny (ang. SSRI) może zaburzać kontrolę stężenia glukozy we krwi. Dawkowanie insuliny i/lub doustnych leków przeciwcukrzycowych może wymagać dostosowania. Ponadto badania wskazują, że jednoczesne stosowanie paroksetyny i prawastatyny może spowodować zwiększenie stężenia glukozy we krwi. Paroksetynę, podobnie jak inne leki przeciwdepresyjne, należy stosować ostrożnie u pacjentów z padaczką. U pacjentów leczonych paroksetyną częstość napadów drgawkowych jest mniejsza niż 0,1%. Produkt leczniczy należy odstawić u każdego pacjenta, u którego wystąpił napad drgawkowy. Doświadczenie kliniczne dotyczące jednoczesnego stosowania paroksetyny i leczenia elektrowstrząsami jest niewielkie. Paroksetyna, podobnie jak inne leki z grupy SSRI, może spowodować rozszerzenie źrenic i powinna być stosowana ostrożnie u pacjentów z jaskrą z wąskim kątem lub jaskrą w wywiadzie. U pacjentów z zaburzeniami serca należy zachować zwykłe środki ostrożności. Rzadko opisywano hiponatremię, głównie u osób w podeszłym wieku. Należy zachować ostrożność również u pacjentów z ryzykiem hiponatremii, np. z powodu jednocześnie stosowanych leków i marskości wątroby. Hiponatremia zazwyczaj ustępuje po odstawieniu paroksetyny. Podczas stosowania leków z grupy SSRI opisywano nieprawidłowe krwawienia w obrębie skóry, takie jak wybroczyny i plamica. Opisywano również inne krwawienia, np. z przewodu pokarmowego i z dróg rodnych. W podeszłym wieku ryzyko krwawienia z przyczyn niezwiązanych z miesiączkowaniem może być zwiększone. Należy zachować ostrożność podczas jednoczesnego stosowania leków z grupy SSRI z doustnymi lekami przeciwzakrzepowymi, produktami leczniczymi o znanym wpływie na czynność płytek krwi lub innymi produktami leczniczymi, które mogą zwiększać ryzyko krwawienia (np. atypowymi lekami przeciwpsychotycznymi, takimi jak klozapina, fenotiazyny, większość trójpierścieniowych leków przeciwdepresyjnych, ASA, NLPZ, inhibitory COX2), jak również u pacjentów z krwawieniami w wywiadzie lub stanami, które predysponują do wystąpienia krwawienia. Paroksetyna, silny inhibitor izoenzymu CYP2D6, może spowodować zmniejszenie stężenia endoksyfenu, jednego z najważniejszych czynnych metabolitów tamoksyfenu Dlatego, jeśli to tylko możliwe, należy unikać podawania paroksetyny w trakcie stosowania tamoksyfenu. Po przerwaniu leczenia, zwłaszcza nagłym, często występują objawy z odstawienia. W badaniach klinicznych działania niepożądane związane z przerwaniem leczenia występowały u 30% pacjentów leczonych paroksetyną w porównaniu z 20% pacjentów otrzymujących placebo. Występowanie objawów odstawienia nie oznacza, że lek uzależnia psychicznie lub fizycznie. Ryzyko objawów z odstawienia może zależeć od wielu czynników, w tym od czasu trwania leczenia, stosowanej dawki i szybkości jej zmniejszania. Zgłaszano zawroty głowy, zaburzenia czucia (w tym parestezje, uczucie porażenia prądem i szumy uszne), zaburzenia snu (w tym intensywne marzenia senne), pobudzenie lub niepokój, nudności, drżenie mięśniowe, splątanie, pocenie się, bóle głowy, biegunka, kołatanie serca, chwiejność emocjonalna, drażliwość i zaburzenia widzenia. Na ogół objawy te są łagodne do umiarkowanych, jednak u niektórych pacjentów mogą być ciężkie. Zazwyczaj występują w ciągu kilku pierwszych dni odstawiania leku, ale istnieją bardzo rzadkie doniesienia o wystąpieniu takich objawów u pacjentów, którzy przez nieuwagę pominęli dawkę leku. Objawy te przeważnie ustępują samoistnie, zazwyczaj w ciągu 2 tyg., chociaż u części osób mogą utrzymywać się dłużej (2-3 m-cy lub dłużej). Dlatego podczas odstawiania paroksetyny zaleca się stopniowe zmniejszanie dawki w ciągu kilku tyg. lub m-cy, w zależności od potrzeb pacjenta. Paroksetyna nie wpływa lub wywiera nieistotny wpływ na zdolność prowadzenia pojazdów i obsługiwania maszyn. Doświadczenie kliniczne wykazało, że leczenie paroksetyną nie zmniejsza sprawności intelektualnej i psychoruchowej. Jednak podobnie jak w przypadku wszystkich leków psychoaktywnych, pacjentów należy ostrzec o możliwości wpływu na zdolność prowadzenia pojazdów i obsługiwania maszyn. Wprawdzie paroksetyna nie nasila upośledzenia sprawności umysłowej i motorycznej spowodowanego przez alkohol, ale odradza się spożywanie alkoholu podczas leczenia paroksetyną.
Interakcje
Jednoczesne stosowanie paroksetyny i leków serotoninergicznych może prowadzić do wystąpienia objawów związanych z działaniem serotoniny. Zaleca się ostrożność i ścisłą obserwację kliniczną podczas jednoczesnego stosowania paroksetyny i leków serotoninergicznych (takich jak L-tryptofan, tryptany, tramadol, linezolid, chlorek metylotioninowy (błękit metylenowy), SSRI, lit, petydyna i produkty zawierające ziele dziurawca - Hypericum perforatum). Ostrożność zaleca się również podczas stosowania fentanylu w znieczuleniu ogólnym lub w leczeniu przewlekłego bólu. Jednoczesne stosowanie paroksetyny i inhibitorów MAO jest przeciwwskazane ze względu na ryzyko zespołu serotoninowego. W badaniu, w którym stosowano paroksetynę w dawce 60 mg w skojarzeniu z pimozydem w jednorazowej małej dawce 2 mg, wykazano średnio 2,5-krotne zwiększenie stężenia pimozydu. Działanie to można wyjaśnić znaną zdolnością paroksetyny do hamowania aktywności izoenzymu CYP2D6. Jednoczesne stosowanie pimozydu i paroksetyny jest przeciwwskazane ze względu na wąski przedział terapeutyczny pimozydu i jego znany wpływ na wydłużenie odstępu QT. Enzymy metabolizujące leki: metabolizm i farmakokinetyka paroksetyny mogą być zaburzone przez indukcję lub hamowanie aktywności metabolizujących ją enzymów. Jeśli paroksetyna ma być podawana w skojarzeniu ze lekiem o znanym działaniu hamującym aktywność enzymów metabolizujących lek, należy pamiętać, aby zalecane dawki paroksetyny mieściły się w dolnym zakresie dawkowania. Nie jest konieczne dostosowanie początkowej dawki leku, jeśli ma on być podawany jednocześnie z lekami o znanym działaniu indukującym enzymy metabolizujące lek (np. karbamazepiną, ryfampicyną, fenobarbitalem, fenytoiną) lub z fosamprenawirem z rytonawirem. Wszelkie zmiany dawki paroksetyny (po rozpoczęciu stosowania induktora enzymu lub po jego odstawieniu) należy przeprowadzać na podstawie oceny działania klinicznego (tolerancji i skuteczności). Leki z grupy SSRI mogą zmniejszać aktywność cholinoesterazy osoczowej, co powoduje przedłużenie działania blokującego przewodnictwo nerwowo-mięśniowe miwakurium i suksametonium. Jednoczesne podawanie przez 10 dni fosamprenawiru i rytonawiru w dawce 700 i 100 mg 2x/dobę z paroksetyną w dawce dobowej 20 mg zdrowym ochotnikom znacząco (o około 55%) zmniejszało stężenie paroksetyny w osoczu. Stężenie w osoczu fosamprenawiru i rytonawiru podczas jednoczesnego stosowania z paroksetyną było zbliżone do wartości odniesieniowych z innych badań, co wskazuje na brak istotnego wpływu paroksetyny na metabolizm tych leków. Brak dostępnych danych dotyczących długotrwałego (dłuższego niż 10 dni) skojarzonego stosowania paroksetyny z fosamprenawirem i rytonawirem. Codzienne podawanie paroksetyny znacząco zwiększa stężenie procyklidyny w osoczu. W razie stwierdzenia objawów przeciwcholinergicznych, dawkę procyklidyny należy zmniejszyć. Leki przeciwpadaczkowe: karbamazepina, fenytoina, walproinian sodu. Wydaje się, że u pacjentów z padaczką jednoczesne podawanie paroksetyny nie wpływa na parametry farmakokinetyczne i farmakodynamiczne leków przeciwpadaczkowych. Paroksetyna hamuje aktywność izoenzymu CYP2D6 wątrobowego cytochromu P450. Może to powodować zwiększenie stężenia w osoczu innych jednocześnie podawanych leków metabolizowanych przez ten enzym. Dotyczy to niektórych trójpierścieniowych leków przeciwdepresyjnych (np. klomipraminy, nortryptyliny i dezypraminy), neuroleptyków pochodnych fenotiazyny (np. perfenazyny i tiorydazyny), rysperydonu, atomoksetyny, niektórych leków przeciwarytmicznych z grupy 1c (np. propafenonu i flekainidu) oraz metoprololu. Nie zaleca się jednoczesnego stosowania paroksetyny i metoprololu podawanego w niewydolności serca ze względu na jego wąski przedział terapeutyczny w tym wskazaniu. W piśmiennictwie istnieją doniesienia o interakcji farmakokinetycznej między inhibitorami CYP2D6 a tamoksyfenem, prowadzącej do zmniejszenia o 65-75% stężenia w osoczu jednej z bardziej aktywnych form tamoksifenu (endoksyfenu). W pewnych badaniach notowano zmniejszoną skuteczność tamoksyfenu stosowanego jednocześnie z niektórymi lekami przeciwdepresyjnymi z grupy SSRI. Ponieważ nie można wykluczyć zmniejszenia skuteczności tamoksyfenu, należy unikać, jeśli to tylko możliwe, jednoczesnego jego stosowania z silnymi inhibitorami CYP2D6 (włącznie z paroksetyną). Pacjentowi należy doradzić unikanie spożywania alkoholu podczas przyjmowania paroksetyny. Może wystąpić interakcja farmakodynamiczna między paroksetyną i doustnymi lekami przeciwzakrzepowymi. Jednoczesne stosowanie tych leków może prowadzić do zwiększenia działania przeciwzakrzepowego i ryzyka krwawienia. Z tego względu paroksetynę należy stosować ostrożnie u pacjentów otrzymujących doustne leki przeciwzakrzepowe. Może wystąpić interakcja farmakodynamiczna między paroksetyną a NLPZ lub ASA. Jednoczesne stosowanie paroksetyny i tych leków może zwiększać ryzyko krwawienia. Zaleca się ostrożność u pacjentów przyjmujących SSRI jednocześnie z doustnymi lekami przeciwzakrzepowymi, produktami leczniczymi o znanym wpływie na czynność płytek krwi lub zwiększającymi ryzyko krwawienia (np. atypowymi lekami przeciwpsychotycznymi, takimi jak klozapina, fenotiazyny, większość trójpierścieniowych leków przeciwdepresyjnych, ASA, NLPZ, inhibitory COX2), jak również u pacjentów z krwawieniami w wywiadzie lub stanami, które predysponują do wystąpienia krwawienia. W badaniach zaobserwowano interakcję między paroksetyną a prawastatyną, wskazującą na możliwość zwiększenia stężenia glukozy we krwi wskutek jednoczesnego stosowania obu leków. U pacjentów z cukrzycą otrzymujących zarówno paroksetynę, jak i prawastatynę, może być konieczne dostosowanie dawki doustnych leków przeciwcukrzycowych i/lub insuliny.
Ciąża i laktacja
Pewne badania epidemiologiczne sugerują zwiększenie ryzyka wrodzonych wad, zwłaszcza w obrębie układu sercowo-naczyniowego (np. defektów przegrody komorowej i przedsionkowej), związanych ze stosowaniem paroksetyny w I trymestrze ciąży. Mechanizm tych zmian nie jest znany. Dane wskazują, że ryzyko urodzenia dziecka z wadą układu sercowo-naczyniowego przez matkę przyjmującą paroksetynę wynosi mniej niż 2/100 w porównaniu do spodziewanego współczynnika dla wystąpienia takich wad w ogólnej populacji, który wynosi 1/100. Paroksetynę można stosować w ciąży jedynie w przypadku ścisłych wskazań. Lekarz przepisujący lek kobietom w ciąży lub planującym ciążę musi rozważyć możliwość zastosowania alternatywnego leczenia. Należy unikać nagłego przerywania leczenia w okresie ciąży. Należy obserwować stan noworodków, których matki przyjmowały paroksetynę w późnym okresie ciąży, zwłaszcza w III trymestrze. U noworodków, których matki przyjmowały paroksetynę w późnym okresie ciąży, mogą wystąpić następujące objawy: niewydolność oddechowa, sinica, bezdech, napady drgawkowe, niestabilność temp. ciała, trudności w ssaniu, wymioty, hipoglikemia, wzmożone lub osłabione napięcie mięśniowe, wzmożenie odruchów, drżenie mięśniowe, niepokój ruchowy, drażliwość, ospałość, nieustanny płacz, senność i problemy ze snem. Objawy te mogą być spowodowane działaniem serotoninergicznym lub odstawieniem leku. W większości wypadków powikłania występują bezpośrednio lub wkrótce po porodzie (do 24 h). Dane epidemiologiczne wskazują, że stosowanie SSRI w czasie ciąży, zwłaszcza w późnym jej okresie, może zwiększyć ryzyko przetrwałego nadciśnienia płucnego u noworodka (ang. PPHN). Obserwowane ryzyko wynosiło około 5 przypadków na 1000 ciąż, podczas gdy w ogólnej populacji PPHN występuje w 1-2 przypadkach na 1000 ciąż. Badania na zwierzętach wykazały toksyczny wpływ paroksetyny na reprodukcję, ale nie wskazywały na jej bezpośrednie szkodliwe działanie na ciążę, rozwój zarodka i/lub płodu, a także przebieg porodu i rozwój pourodzeniowy. Mała ilość paroksetyny przenika do mleka kobiecego. W opublikowanych badaniach stężenia paroksetyny w surowicy niemowląt karmionych piersią były niewykrywalne (<2 ng/ml) lub bardzo małe (<4 ng/ml), nie obserwowano też oznak działania leku. Ponieważ działania takie nie są przewidywane, można rozważyć karmienie piersią. Badania na zwierzętach wykazały, że paroksetyna może wpływać na jakość nasienia. Badania in vitro z zastosowaniem materiału ludzkiego mogą wskazywać na pewien wpływ na jakość nasienia, ale z opisów przypadków zastosowania niektórych leków z grupy SSRI (w tym paroksetyny) u ludzi wynika, że działanie to jest odwracalne. Dotychczas nie zaobserwowano wpływu na płodność u ludzi.
Działania niepożądane
Nasilenie i częstość występowania niektórych z wymienionych poniżej działań niepożądanych może zmniejszać się w trakcie leczenia i na ogół nie prowadzą one do przerwania terapii. Zaburzenia krwi i układu chłonnego: (niezbyt często) nieprawidłowe krwawienie, przeważnie w obrębie skóry i błon śluzowych (w tym wybroczyny i krwawienie z dróg rodnych); (bardzo rzadko) trombocytopenia. Zaburzenia układu immunologicznego: (bardzo rzadko) ciężkie reakcje alergiczne, które mogą prowadzić do zgonu (w tym reakcje rzekomoanafilaktyczne i obrzęk naczynioruchowy). Zaburzenia endokrynologiczne: (bardzo rzadko) zespół nieprawidłowego wydzielania hormonu antydiuretycznego (ang. SIADH). Zaburzenia metabolizmu i odżywiania: (często) zwiększenie stężenia cholesterolu, zmniejszenie apetytu; (niezbyt często) zaburzenia kontroli glikemii u pacjentów z cukrzycą; (rzadko) hiponatremia. Hiponatremię obserwowano przeważnie u pacjentów w podeszłym wieku i czasami związana była z zespołem nieprawidłowego wydzielania hormonu antydiuretycznego. Zaburzenia psychiczne: (często) senność, bezsenność, pobudzenie, nietypowe sny (w tym koszmary senne); (niezbyt często) splątanie, omamy; (rzadko) reakcje maniakalne, lęk, depersonalizacja, napady paniki, akatyzja; (nieznana) myśli samobójcze, zachowania samobójcze, agresja. Myśli i zachowania samobójcze notowano podczas leczenia paroksetyną lub w krótkim czasie po przerwaniu leczenia. Przypadki agresji notowano po wprowadzeniu paroksetyny do obrotu. Objawy te mogą być także spowodowane chorobą podstawową. Zaburzenia układu nerwowego: (często) zawroty głowy, drżenie, ból głowy, zaburzenia koncentracji; (niezbyt często) objawy pozapiramidowe; (rzadko) akatyzja, drgawki, zespół niespokojnych nóg; (bardzo rzadko) zespół serotoninowy (objawami mogą być: pobudzenie, splątanie, pocenie się, omamy, wzmożone odruchy, drgawki miokloniczne, dreszcze, tachykardia i drżenie). Donoszono o objawach pozapiramidowych, w tym dystoniach ustno-twarzowych, czasami u pacjentów ze współistniejącymi zaburzeniami ruchowymi lub u pacjentów, którzy stosowali neuroleptyk. Zaburzenia oka: (często) niewyraźne widzenie; (niezbyt często) rozszerzenie źrenic; (bardzo rzadko) ostra jaskra. Zaburzenia ucha i błędnika: (nieznana) szumy uszne. Zaburzenia serca: (niezbyt często) tachykardia zatokowa; (rzadko) bradykardia. Zaburzenia naczyniowe: (niezbyt często) przemijające zwiększenie lub zmniejszenie ciśnienia tętniczego krwi, niedociśnienie ortostatyczne. Przemijające zwiększenie lub zmniejszenie ciśnienia tętniczego krwi obserwowane było zazwyczaj u pacjentów z wcześniej istniejącym nadciśnieniem tętniczym lub lękiem. Zaburzenia układu oddechowego, klatki piersiowej i śródpiersia: (często) ziewanie. Zaburzenia żołądka i jelit: (bardzo często) nudności; (często) zaparcie, biegunka, wymioty, suchość błony śluzowej jamy ustnej; (bardzo rzadko) krwawienie z przewodu pokarmowego. Zaburzenia wątroby i dróg żółciowych: (rzadko) zwiększenie aktywności enzymów wątrobowych; (bardzo rzadko) zaburzenia dotyczące wątroby (takie jak zapalenie wątroby, czasami związane z żółtaczką i/lub niewydolnością wątroby). Opisywano zwiększenie aktywności enzymów wątrobowych. Bardzo rzadko w okresie po wprowadzeniu produktu do obrotu otrzymywano doniesienia o zdarzeniach dotyczących wątroby (takich jak zapalenie wątroby, czasami związane z żółtaczką i/lub niewydolnością wątroby). W przypadku utrzymywania się zwiększonej aktywności enzymów wątrobowych należy rozważyć odstawienie paroksetyny. Zaburzenia skóry i tkanki podskórnej: (często) pocenie się; (niezbyt często) wysypki skórne, świąd; (bardzo rzadko) ciężkie niepożądane reakcje skórne (w tym rumień wielopostaciowy, zespół Stevens-Johnsona, toksyczne martwicze oddzielanie się naskórka), pokrzywka, reakcje nadwrażliwości na światło. Zaburzenia nerek i dróg moczowych: (niezbyt często) zatrzymanie moczu, nietrzymanie moczu. Zaburzenia układu rozrodczego i piersi: (bardzo często) zaburzenia funkcji seksualnych; (rzadko) hiperprolaktynemia i/lub mlekotok, zaburzenia miesiączkowania (w tym nadmierne krwawienie miesiączkowe, plamienie, brak miesiączkowania, opóźnienie miesiączki i nieregularne miesiączkowanie); (bardzo rzadko) priapizm. Zaburzenia mięśniowo-szkieletowe i tkanki łącznej: (rzadko) ból stawów, ból mięśni. Badania epidemiologiczne, głównie z udziałem pacjentów w wieku 50 lat i starszych, wykazały ryzyko złamań kości u pacjentów otrzymujących SSRI i trójpierścieniowe leki przeciwdepresyjne. Mechanizm powstawania takiego ryzyka nie jest znany. Zaburzenia ogólne i stany w miejscu podania: (często) osłabienie, zwiększenie mc.; (bardzo rzadko) obrzęki obwodowe. Objawy obserwowane podczas odstawiania paroksetyny: (często) zawroty głowy, zaburzenia czucia, zaburzenia snu, niepokój, ból głowy; (niezbyt często) pobudzenie, nudności, drżenie, stan splątania, pocenie się, chwiejność emocjonalna, zaburzenia widzenia, kołatanie serca, biegunka, drażliwość. Przerwanie leczenia paroksetyną, zwłaszcza nagłe, często prowadzi do wystąpienia objawów odstawienia. Notowano zawroty głowy, zaburzenia czucia (w tym parestezje i odczucie przypominające wstrząs elektryczny i szumy uszne), zaburzenia snu(w tym intensywne marzenia senne), pobudzenie lub niepokój, nudności, drżenie, splątanie, pocenie się, ból głowy, biegunkę, kołatanie serca, chwiejność emocjonalną, drażliwość i zaburzenia widzenia. Ogólnie dolegliwości te są lekkie do umiarkowanych i ustępują samoistnie. Jednak u części pacjentów mogą być ciężkie i/lub przedłużone. Dlatego zaleca się, aby w przypadkach, gdy nie jest konieczne dalsze leczenie paroksetyną, lek odstawiać stopniowo zmniejszając jego dawkę. Działania niepożądane obserwowane podczas badań klinicznych u dzieci i młodzieży. Obserwowano następujące działania niepożądane: wzmożenie zachowań związanych z samobójstwem (w tym próby samobójcze i myśli samobójcze), samouszkodzenia i zwiększona wrogość. Myśli i próby samobójcze obserwowano głównie w badaniach klinicznych przeprowadzonych u młodzieży z epizodem dużej depresji. Zwiększona wrogość występowała zwłaszcza u dzieci z zaburzeniem obsesyjno-kompulsyjnym, szczególnie poniżej 12 lat. Dodatkowymi obserwowanymi objawami były: zmniejszenie apetytu, drżenie, pocenie się, hiperkineza, pobudzenie, chwiejność emocjonalna (w tym płaczliwość, wahania nastroju), działania niepożądane związane z krwawieniem, głównie w obrębie skóry i błon śluzowych. Zdarzeniami obserwowanymi po odstawieniu leku/podczas fazy zmniejszania dawki paroksetyny były: chwiejność emocjonalna (w tym: płaczliwość, wahania nastroju, samouszkodzenia, myśli i próby samobójcze), nerwowość, zawroty głowy, nudności i bóle brzucha. Informacje o badaniach klinicznych u dzieci i młodzieży, szczegóły patrz ChPL.
Przedawkowanie
Dostępne dane świadczą o szerokim marginesie bezpieczeństwa paroksetyny. Doświadczenie dotyczące przedawkowania paroksetyny wskazuje, że występuje: gorączka i mimowolne skurcze mięśni. Pacjenci z reguły powracali do zdrowia bez poważnych następstw, nawet po zażyciu dawek do 2000 mg paroksetyny. Śpiączka lub zmiany w EKG występowały rzadko, a bardzo rzadko kończyły się zgonem i zwykle wówczas, gdy paroksetynę przyjęto jednocześnie z innymi lekami psychotropowymi, z alkoholem lub bez alkoholu. Nie jest znana swoista odtrutka. Należy wdrożyć ogólnie przyjęte zasady postępowania po przedawkowaniu dowolnego leku przeciwdepresyjnego. Jeśli to możliwe, w ciągu kilku godzin od przedawkowania należy rozważyć podanie 20-30 g węgla aktywnego w celu ograniczenia wchłania paroksetyny. Zaleca się leczenie podtrzymujące, częste monitorowanie podstawowych czynności życiowych oraz uważną obserwację pacjenta. Zastosowane leczenie należy dostosować do obrazu klinicznego.
Działanie
Paroksetyna jest silnym i wybiórczym inhibitorem wychwytu zwrotnego 5-hydroksytryptaminy (5-HT, serotoniny). Uważa się, że jej działanie przeciwdepresyjne i skuteczność w leczeniu zaburzenia obsesyjno-kompulsyjnego, fobii społecznej, zaburzenia lękowego uogólnionego, zespołu stresu pourazowego i lęku napadowego jest związane z wybiórczym hamowaniem wychwytu zwrotnego serotoniny w neuronach mózgu. Paroksetyna pod względem budowy chemicznej nie należy do grupy trójpierścieniowych, czteropierścieniowych ani innych dostępnych leków przeciwdepresyjnych. Ma niewielkie powinowactwo do receptorów cholinergicznych typu muskarynowego, a badania na zwierzętach wykazały jej słabe właściwości przeciwcholinergiczne. Badania in vitro wykazały, że zgodnie z wybiórczym działaniem i w odróżnieniu od trójpierścieniowych leków przeciwdepresyjnych paroksetyna ma niewielkie powinowactwo do receptorów adrenergicznych α1, α2 i β, dopaminowych (D2), serotoninowych 5-HT1, 5-HT2 i histaminowych (H1). Brak interakcji in vitro z receptorami postsynaptycznymi potwierdziły badania in vivo, które wykazały brak właściwości hamujących ośrodkowy układ nerwowy i właściwości hipotensyjnych paroksetyny.
Skład
1 tabl. powl. zawiera 20 mg lub 40 mg paroksetyny, co odpowiada 22,2 mg lub 44,4 mg paroksetyny chlorowodorku bezwodnego.
Alkohol
Laktacja
Ciąża - trymestr 1 - Kategoria C
Ciąża - trymestr 2 - Kategoria C
Ciąża - trymestr 3 - Kategoria C
Wykaz B
