Opublikowano założenia projektu ustawy o zdrowiu dzieci i młodzieży

Ministerstwo Zdrowia opublikowało założenia projektu ustawy o zdrowiu dzieci i młodzieży w  wieku szkolnym. Nowa ustawa ma wprowadzić rozwiązania służące zintegrowaniu systemu ochrony zdrowia oraz systemu edukacji w zakresie umacniania potencjału zdrowotnego dzieci i młodzieży przez promocję, edukację zdrowotną i profilaktyczną opiekę zdrowotną oraz zapewnienie odpowiedniego wsparcia dzieciom z niepełnosprawnością lub chorobą przewlekłą.

Projekt przewiduje, że profilaktyczną opiekę nad uczniem będzie sprawował, tak jak dotychczas, lekarz podstawowej opieki zdrowotnej (POZ), współpracujący w ramach zespołu POZ z pielęgniarką POZ i położną POZ, a także koordynujący opiekę zdrowotną nad pacjentem (w tym przypadku dzieckiem 
w wieku szkolnym) w ramach całego systemu ochrony zdrowia.

W szkole profilaktyczną opiekę zdrowotną zapewniałaby natomiast pielęgniarka środowiska nauczania i wychowania albo higienistka szkolna, usytuowana na poziomie podstawowej opieki zdrowotnej, poza zespołem POZ. Pielęgniarce środowiska nauczania i wychowania albo higienistce szkolnej proponuje się powierzyć także zadania w zakresie koordynowania i monitorowania tej opieki. W celu realizacji tego zadania pielęgniarka środowiska nauczania i wychowania albo higienistka szkolna będzie współpracowała z zespołem POZ oraz lekarzem dentystą.

Resort tłumaczy, że warunkiem zapewnienia właściwej i kompleksowej opieki profilaktycznej nad uczniami jest stała współpraca pielęgniarki środowiska nauczania i wychowania albo higienistki szkolnej z każdym z członków zespołu POZ, w zakresie ich kompetencji. Współpraca ta polegałaby na wzajemnym udzielaniu porad, przekazywaniu informacji o istotnych sprawach dotyczących stanu zdrowia ucznia oraz podejmowaniu wspólnych działań w celu zachowania zdrowia i profilaktyki chorób, rozpoznawania i leczenia chorób oraz usprawnienia ucznia.

Projekt wskazuje, że współpraca z lekarzem POZ jest szczególnie istotna w przypadku uczniów z chorobami przewlekłymi czy niepełnosprawnością. Natomiast współpraca z położną POZ dotyczyłaby edukacji zdrowotnej i promocji zdrowia dla dziewcząt w okresie dojrzewania.

Zdaniem MZ, ważnym elementem kompleksowości opieki profilaktycznej nad uczniami jest wzmocnienie opieki stomatologicznej nad dziećmi i młodzieżą. Odpowiedzialną za monitorowanie i koordynowanie tej opieki byłaby pielęgniarka środowiska nauczania i wychowania albo higienistka szkolna, których zadaniem będzie współpraca z lekarzem dentystą, wskazywanie rodzicom możliwości korzystania ze świadczeń zdrowotnych w zakresie stomatologii oraz monitorowanie realizacji zaleceń lekarza dentysty. Obowiązkiem dyrektora szkoły będzie natomiast zapewnienie uczniom dostępu do lekarza dentysty w gabinecie szkolnym albo w gabinecie zlokalizowanym poza terenem szkoły, współpracującym ze szkołą.

W przypadku dzieci przewlekle chorych, które w czasie pobytu w szkole wymagają podania leku czy wykonania innych czynności, oprócz zgody przedstawiciela ustawowego, byłaby wymagana także zgoda nauczyciela, który takiej pomocy ma udzielać. Nie dotyczy to sytuacji ratowania życia. Zakłada się, że dla pracowników szkoły, przede wszystkim nauczycieli i wychowawców, będą organizowane szkolenia dotyczące sposobu postępowania wobec uczniów przewlekle chorych lub niepełnosprawnych, a zakres tych szkoleń określi minister właściwy do spraw zdrowia w porozumieniu z ministrem właściwym do spraw oświaty i wychowania. Szkolenia mógłby przeprowadzać lekarz POZ oraz pielęgniarka środowiska nauczania i wychowania albo higienistka szkolna. Wytyczne co do sposobu postępowania z dzieckiem przewlekle chorym oraz niepełnosprawnym opracuje Instytut Matki i Dziecka.

Projekt zakłada również wprowadzenie upoważnienia ustawowego do określenia w rozporządzeniu wydanym przez ministra właściwego do spraw zdrowia sposobu sprawowania opieki profilaktycznej nad uczniem. Opiekę taką sprawowałaby pielęgniarka środowiska nauczania i wychowania albo higienistka szkolna, lekarz POZ oraz lekarz dentysta. Rekomendacje co do zakresu tej opieki będą opracowane przez Instytut Matki i Dziecka.

Ważnym elementem umacniania zdrowia dzieci i młodzieży mają być także działania edukacyjne, w tym w zakresie zdrowia jamy ustnej, prowadzone z wykorzystaniem programów nauczania w szkołach. Działania edukacyjne będą również kierowane do rodziców oraz nauczycieli i wychowawców.

Planowane jest także wprowadzenie jednolitych wzorów dokumentacji medycznej, która zapewniałaby wymianę informacji o uczniu i udzielanych mu świadczeniach zdrowotnych, zaleceniach dla ucznia i jego rodziców oraz terminach ich realizacji, pomiędzy pielęgniarką środowiska nauczania i wychowania albo higienistką szkolną, a lekarzem POZ i lekarzem dentystą. Docelowo pielęgniarki środowiska nauczania i wychowania oraz higienistki szkolne mają być wyposażone w sprzęt komputerowy oraz oprogramowanie umożliwiające wymianę informacji w ramach współpracy, o której mowa powyżej. Za przygotowanie oprogramowania będzie odpowiedzialne Centrum Systemów Informacyjnych Ochrony Zdrowia.

W celu pełnej realizacji zadań przez pielęgniarkę środowiska nauczania i wychowania albo higienistkę szkolną, zakłada się obniżenie liczby uczniów na etat przeliczeniowy pielęgniarki
z 880-1100 uczniów obecnie do 700-750 uczniów. Ma to pozwolić na zmniejszenie liczby szkół, których uczniowie pozostają pod jej opieką, a w konsekwencji – wydłuży czas pracy pielęgniarki w jednej szkole, co jest niezbędnym warunkiem skutecznego wykonywania określonych zadań.

Zdaniem autorów projektu, dłuższa obecność pielęgniarki w szkole nie tylko zapewnia uczniom realny dostęp do pomocy medycznej w razie potrzeby, ale także buduje relacje pielęgniarki 
z uczniami, pozwala jej poznać uczniów i ich potrzeby, a dzięki temu łatwiej zauważyć wszelkie niepokojące sygnały i odpowiednio wcześnie na nie zareagować oraz podjąć działania. Powinno to przełożyć się także na wyższą skuteczność działań profilaktycznych pielęgniarki środowiska nauczania i wychowania – znajomość uczniów pozwoli jej wybrać najwłaściwsze metody i sposoby przekonania ich do dbania o własne zdrowie.

Uzupełnieniem regulacji ustawowych ma być opracowanie przez ministra zdrowia programu polityki zdrowotnej realizowanego od 2018 r. do 2022 r. (roboczy tytuł „Poprawa dostępności i jakości opieki profilaktycznej dla uczniów”). W ramach programu byłyby doposażone gabinety profilaktyki zdrowotnej w szkołach, w których takich gabinetów brakuje (zwłaszcza w szkołach prowadzonych przez ministrów, gdyż dofinansowanie szkół prowadzonych przez jednostki samorządu terytorialnego uwzględnia ustawa z dnia 15 września 2017 r. o szczególnych uprawnieniach zapewniających poprawę jakości i dostępności świadczeń opieki zdrowotnej), a także gabinety stomatologiczne w niektórych z nich. Istotnym elementem programu byłoby zapewnienie dostępności do świadczeń dla uczniów niepełnosprawnych w gabinetach dostosowanych do ich potrzeb.
W ramach ww. programu pielęgniarki środowiska nauczania i wychowania oraz higienistki szkolne mogłyby uzyskać dofinansowanie na zakup sprzętu komputerowego. W programie planowane jest także utworzenie Platformy Profilaktyki Uczniów (PPU), umożliwiającej koordynowanie i monitorowanie opieki profilaktycznej nad uczniami przez pielęgniarkę środowiska nauczania i wychowania albo higienistkę szkolną.