Zasady wypisywania recept na czopki recepturowe i gotowe

Zasady zapisu recepty na czopki recepturowe, niezależnie od faktu, czy wykazują one działanie ogólne i miejscowe, odbiegają nieco od tych, przyjętych dla innych preparatów (np. maści, roztworów, mikstur). W poniższym opracowaniu postarano się zestawić przykłady takich recept z podziałem na miejsce, gdzie lek wywołuje pożądane efekty terapeutyczne:

Czopki wykazujące działanie ogólnoustrojowe

Rp.
Phenobarbitali natrici                0,05
Codeini phosphatis                  0,02
Acidi acetylosalicylici                 0,3
Cacao olei            ad               2,0
M. f. supp. anale
D. t. d. No 12
DS.: Zakładać doodbytniczo 1 czopek co 12 godzin

Rp.
Acidi acetylosalicylici            0,5
Butyri cacao            ad        2,0
M. f. suppositorium
D. t. d. No 30
DS.: 3 x dziennie po 1 czopku doodbytniczo

Komentarz: Powyższy zapis recepty może być tożsamy z przykładem:

Rp.

Acidi acetylosalicylici                      0,5
Butyri cacao q. s. ut fiant supp. Analia d. t. d.     No 30
DS.: 3 x dziennie po 1 czopku doodbytniczo

Rp.
Fenactil                               0,025
Papaverini hydrochloridi            0,04
Pyralgini                                 0,5
Cacao olei            ad               2,0
M. f. suppositorium analia
D. t. d. No 12

Komentarz: Do sporządzenia powyższych czopków farmaceuta posłuży się preparatem gotowym chlorowodorku chlorpromazyny (Fenactil – guttae)

Rp.
Morphini hydrochloride            0,02
Papaverini hydrochloride            0,1
Massae suppository                q.s.
M. f. supp. anale
D. t. d. No
Słownie: sto dwadzieścia miligramów chlorowodorku morfiny
DS.: Zakładać doodbytniczo 1 czopek w razie potrzeby

Komentarz: W podanym przykładzie, użyto substancji znajdującej się w wykazie środków odurzających i substancji psychotropowych, dlatego w trakcie wypisywania recepty, należy dodatkowo słownie umieścić całkowitą ilość przepisanego środka leczniczego.

Rp.
Papaverini hydrochloridi            0,4
Pyralgini                                5,0
M. f. supp. anale                q.s.
Divid. in part. aequal. No X
DS: Zakładać doodbytniczo 1 czopek 2 razy dziennie

Komentarz: W powyższym przykładzie zastosowano metodę dzielenia (Praescriptio divisa), dlatego też przed wystawieniem recepty należy przemnożyć dawką jednorazową oraz ilość czopków.

Czopki wywierające działanie miejscowe

Rp.
Acidi tannici                    0,1
Benzocaini                    0,2
Cacao olei            ad        2,0
M. f. supp. anale
D. t. d. No 12
DS.: Stosować doodbytniczo 1 czopek co 12 godzin

Stężenia substancji czynnych:

• Acidi tannici – 5%
• Benzocaini – 10%

Rp.
Procaini hydrochloridi        0,15
Hydrocortisoni            0,025
Ammoni sulfonatis            0,15    
Cacao olei        ad        2,0
M. f. supp. anale
D. t. d. No 12
DS.: Stosować doodbytniczo 1 czopek co 12 godzin

Stężenia substancji czynnych:

• Procaini hydrochloridi – 7,5%
• Hydrocortisoni – 1,25%
• Ammoni sulfonatis – 7,5%

Preparaty gotowe

Należy pamiętać, iż czopki mogą być także zapisane pacjentowi w formie preparatów gotowych. W takich przypadkach, zasady wystawienia dokumentu są znacznie prostsze od tych, określonych dla leków recepturowych.

• należy podać nazwę handlową zastosowanego preparatu;
• określić dawkę, ale tylko w sytuacji, jeśli preparat występuje w obrocie w kilku dawkach;
• w przypadku preparatów złożonych dawek nie podajemy;
• ilość opakowań określamy cyfrą arabską poprzedzoną skrótem op lub lag;
• w sygnaturze opisujemy schemat dawkowania i zastosowanie leku;

Rp.
Naproxen                0,5
in suppositoris 1 op.
DS: Zakładać doodbytniczo 2 razy dziennie 1 czopek

Komentarz: Z uwagi na fakt, iż na naproksen w formie czopków występuje także w dawce 250 mg, w podanym przykładzie konieczne jest określenie dawki substancji czynnej.

Rp.
Hemorectal suppos.
DS.: Zakładać doodbytniczo 1 czopek na noc

Komentarz: W powyższym przykładzie uwzględniono preparat złożony, dlatego nie ma konieczności określenia dawki substancji leczniczej.