Zasady zapisywania maści leczniczych i ochronnych

Zasady wypisywania recept na maści nie obiegają znacząco od tych, określanych ogólnie dla konwencjonalnych preparatów recepturowych. Niemniej jednak należy pamiętać aby przy wypełnianiu blankietu:

• podać nazwy łacińskie (koniecznie w dopełniaczu) wszystkich zapisanych składników;
• określić stężenie substancji czynnych;
• wziąć pod uwagę fakt, iż substancje proszkowe mogą stanowić 20 proc. masy zapisanej maści;
• określić rodzaj i ilość podłoża;
• ustalić całkowitą masę preparatu, przy założeniu, że najczęściej przepisywana ilość kształtuje się w zakresie od 50 do 100 gramów;
• w sygnaturze recepty określić zastosowanie preparatu;

Przykładu zapisu dla maści recepturowych

Rp.
Acidi salicylici                
Resorcini                aa          4,0
Sulfuris praecipitati                6,0
Vaselini flavi                ad    100,0
M. f. ung. Da ad scatulam
DS: Zewnętrznie

Rp.
Bismuthi subgallatis               2,0        
Methylcellulosi                      3,0
Glyceroli                              5,0        
Aquae destillatae                 50,0
M. f. ung.
DS: Smarować chorobowo zmienioną skórę 3 x dziennie

Komentarz: W powyższym przykładzie zastosowano podłoże o charakterze żelowym.

Rp.
Acidi borici                1,5
Vaselini flavi            ad    50,0
M. f. ung.
DS: Zewnętrznie

Komentarz: W podanym przykładzie, składnik główny: kwas borny występuje w stężeniu 3 proc.

Rp.
Chloramphenicoli            0,1
Vaselini albi            ad    10,0
M. f. ung.
DS: Zewnętrznie

Komentarz: W podanym przykładzie, składnik główny: chloramfenikol występuje w stężeniu 3 proc.

Rp.
Balsami peruviani             15,0
Vaselini flavi        ad        100,0
M. f. ung.
DS.: Zewnętrznie

Komentarz: W podanym przykładzie, składnik główny: balsam peruwiański występuje w stężeniu 15 proc.

Maści ochronne
Maści ochronne stanowią dość specyficzną formę farmaceutyczną. Ich główne zadanie opiera się na ochronie powierzchniowych warstw skóry osób pracujących np. w przemyśle przez szkodliwym wpływem niektórych substancji o charakterze drażniącym i uczulającym np. pyłów, farb, emulsji, gazów, roztworów. Nie bez znacznie jest również fakt, iż niektóre zastosowane podłoża maściowe w tego typu lekach mogą skutecznie przeciwdziałać działaniu mroźnego, zimnego i suchego powietrza, co znacznie rozszerza grono potencjalnych pacjentów. W zależności od typu i formy czynników szkodliwych wyróżnia się:

• maści hydrofobowe zawierające w swoim składzie oleje silikonowe, i chroniące chorego przez roztworami wodnymi;
• maści hydrożelowe chroniące przed smarami, olejami i rozpuszczalnikami organicznymi;
• maści zawierające związku pochłaniające promieniowanie UV chroniące przez poparzeniami i schorzeniami przyjmującymi charakter rumienia skórnego;

Przykładem recept na maść ochronną przedstawia poniższy zapis (pamiętajmy, że jest on analogiczny do tego, jaki stosuje się w przypadku maści leczniczych):

Rp.
Zinci oxydati
Acidi stearinici
Olivae olei
M. f. ung.
DS: Maść ta służy do ochrony przed roztworami kwasów i zasad

Recepta na maść gotową

W przypadku maści gotowych niektóre warunki decydujące o prawidłowym wypisaniu recepty lekarskiej mogą ulec zmianie. W większości przypadków zapis blankietu jest znacznie uproszczony, należy jednak pamiętać o kilku, niezwykle istotnych kwestiach:

• wskazane jest podanie nazwa handlowa preparatu (tak jak w przypadku wszystkich leków gotowych);
• jeśli maść występuje w kilku stężeniach, należy koniecznie podać stężenie substancji aktywnej, w przeciwnym razie, pacjentowi zostanie wydany najsłabszy, zarejestrowany preparat;
• w przypadku leków wieloskładnikowych, nie należy określać stężenia (inaczej niż w przypadku preparatów zapisanych w formie magistralnej);
• w przypadku określenie ilości opakowań, należy posłużyć się oznaczeniami skrótowymi typu “op” lub “lag”;
• podobnie jak w przypadku leków recepturowych, w sygnaturze recepty także podajemy sposób dawkowania;

Przykłady recept na leki robione

Rp.
Nitrocard
in unguento 1 op.
DS: W razie bólu zamostkowego wcierać w skórę w okolicy serca

Komentarz: Nitrocard jest preparatem nitrogliceryny stosowanym zewnętrznie, i wykazującym aktywność ogólnoustrojową. Przy zapisie, specyfiku lekarz nie musi podawać stężenia substancji czynnej, gdyż lek ten występuje na rynku tylko w jednym stężęniu.

Rp.
Detreomycinum 2% ung 1 op.
DS: Stosować na skórę 3 razy dziennie

Komentarz: Zapisując powyższy preparat należy bezwzględnie określić stężenie leku, gdyż pod analogiczną nazwą handlową zarejestrowana jest maść Detreomycinum 1%.